گیاه کرچک در ایران

کرچک‌ها گیاهانی یک پایه بوده و روی گل آذین خوشه، به رنگ سبز و در بعضی از انواع گل‌های یک پایه قرمز بدون گلبرگ. گل‌های نر به رنگ زرد مایل به سبز با پرچم خامه‌ای و روغن دار برجسته در خوشه‌ای تخم مرغی شکل به طول حداکثر ۱۵ سانتی‌متر. گل‌های ماده، در قسمت فوقانی خوشه به رنگ قرمز و برجسته قرار گرفته‌اند.
میوه کرچک به صورت کپسول کروی و خاردار متمایل به سبز (یا قرمز-ارغوانی) می‌باشد که در هنگام رسیدن سخت و شکننده می‌شود و دانه‌ها به شکل بیضوی پهن و و به شکل دانه‌های لوبیا و دارای پوسته براقی می‌باشند؛ که درون آن‌ها یک مغز کرم یا سفید بسیار روغنی قرار دارد. دانه گیاه متمایل به رنگ قهوه‌ای و تا حد زیادی سمی بوده، ریسین یک پروتئین بسیار سمی است که در دانه‌های کرچک وجود دارد. پوست این دانه‌ها حاوی این سم است که یکی از کشنده‌ترین سموم طبیعی دنیا است. دانه‌های کرچک دارای یک زائده زگیل مانند به نام Caruncle هستند، که نوعی از Elaiosome است. ترویج و پراکندگی دانه‌های Caruncle توسط مورچه‌ها صورت می‌پذیرد.

نام ریسینوس (Ricinus) بر گرفته از یک اصطلاح لاتین به معنای “کنه سگی” می‌باشد. علت این نامگذاری شباهتی بود که میان دانه این گیاه و کنه‌هایی که معمولاً در سگها دیده می‌شود. در واقع این اسم به دانه‌ها نسبت داده شده چون دانه‌ها در این گیاه بخش مهمتری هستند. اسم عام و متعارف “روغن کرچک – Castor oil” احتمالاً جایگزینی برای نام Castoreum می‌باشد؛ که یک ماده اصلی در صنعت عطرسازی و همچنین به عنوان طعم دهنده استفاده می‌شود که از غدد ترشحی مقعد و مثانه خشک شده سگهای آبی گرفته می‌شود. کرچک یک نام متعارف دیگر به نام “دستان حضرت مسیح” یا “Palm of Christ” دارد که برگرفته از شهرت و توانایی روغن کرچک در شفای زخم و درمان درد می‌باشد

روغن کرچک استفاده‌های زیادی در پزشکی و درمانی دارد و همچنین کاربردهای مختلف دیگری نیز دارد.
عصاره الکلی برگ‌های کرچک، بر روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده‌است که از کبد در مقابل آسیب دیدگی از سموم حفاظت می‌کند. یکی از کاربردهای روغن کرچک دارویی مصرف آن به عنوان یک داروی ملین است، روغن کرچک یک ملین طبیعی و قوی است. عصاره‌های متانولیکی برگ‌ها در تست ضدمیکروبی در مقابل باکتری‌های بیماری‌زا در موشها آزمایش شده و موشها خواص ضد میکروبی نشان داده‌اند. لازم است ذکر شود که عصاره‌ها سمی نمی‌باشند. پوسته هسته لوبیایی شکل کرچک در دوزهای پایین‌تر بر روی سیستم اعصاب مرکزی تأثیر گذاشته‌است. در دوزهای بالاتر موشها به سرعت مرده‌اند. عصاره آب پوست ریشه کرچک علایم درد را در موشها نمایان می‌کند. خواص ضد حساسیتی یا آنتی هیستامینی و ضد التهابی نیز در عصاره الکلی پوسته کرچک دیده شده‌است.

عصاره کرچک خواص حشره کش و کنه کش دارد که به‌طور مثال بر ضد کنه haemaphysalis bispinosa یا انگل‌هایی مانند hamatophagous و Hippobosca maculate می‌باشد.
مردم قبایل بودو (Bodo) در کشور هندوستان از برگ‌های این گیاه برای تغذیه و پرورش کرم ابریشم استفاده می‌کنند.
روغن کرچک برای نرم نمودن و روغن کاری موتورها نیز کاربرد دارد و به عنوان مثال در هواپیماهای جنگ جهانی اول مورد استفاده بود و همچنین برای برخی از ماشینهای مسابقه و بعضی هواپیماهای مدل. البته باید توجه داشت که هرگز نباید با محصولات نفتی مخلوط گردد؛ لذا روغن کرچک در خیلی از مواقع جایگزین مناسبی برای روغنهای مصنوعی می‌باشد.

اگرچه کرچک گیاهی بومی در مناطق آسیای جنوبی و مدیترانه و شرق آفریقا و هندوستان می‌باشد، امروزه تقریباً در همه دنیا گسترش پیدا کرده‌است. به‌طور کلی در کلیه مناطقی که از نظر شرایط آب و هوایی مناسب باشد به صورت خودرو تکثیر و گسترش می‌یابد.
همچنین به عنوان گیاهی تزئینی و قیمتی در پارکها و مکانهای عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاه فوق در شرایط گلخانه و در دمای حدود ۲۰ درجه سانتی گراد می‌تواند حدوداً تا ارتفاع ۲ تا ۳ متر در سال رشد نماید. یخبندان و سردی هوا عاملی است که رشد و نمو گیاه را محدود می‌کند به‌طوری‌که در دمای کمتر معمولاً به شکل بوته و ارتفاعی کمتر رشد می‌نماید. اگر چه گیاه کرچک در مناطق سردسیر مانند جنوب انگلستان نیز توانسته رشد داشته باشد و همچنین در ایالاتی از کانادا و آمریکا مانند جنوب کالیفرنیا و لس آنجلس.

گیاه کرچک میزبان و پذیرای پروانه مشهور کرچک به نام (Ariadne merione) و همچنین گونه‌ای از کرمهای ابریشم و تعدادی از حشرات دیگر می‌باشد. برگ‌های گیاه برای تغزیه لارو حشرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مقدار سمیت دانه‌های کرچک خام به درصد و اندازه سم ریسین بستگی دارد. اگر چه مقدار دوز کشندگی سم برای بزرگسالان در حدود ۴ تا ۸ دانه هسته شناسایی شده، اما در حقیقت گزارشات ناشی از مسمومیت افراد از این دانه‌ها بسیار نادر می‌باشد.
بر اساس گزارشهای کتاب گینس در سال ۲۰۰۷، این گیاه سمی‌ترین گیاه در جهان محسوب شده بود. با وجود این، خودکشی از طریق بلعیدن دانه‌های کرچک در کشورهایی مانند هندوستان که این گیاه به صورت خودرو در کنار جاده‌ها می‌روید هیچ وقت گزارش نشده. چرا که مسمومیت با ریسین بسیار دردآور و نامطبوع بوده و در عین حال همراه با تهوع، اسهال، تپش قلب، کاهش شدید فشار خون و حملات شدید می‌باشد. هر چند، سم حاصل از کرچک طی فرایندهایی خاص با غلیظ نمودن عصاره آن بسیار شباهت به عمل عصاره‌گیری در بادام دارد.
اگر ریسین بلعیده شود نشانه‌های آن حدوداً تا ۳۶ ساعت بعد نمایان می‌شود اما در عرض ۲ تا ۴ ساعت بعد اثر گذاشته و فرد را به کشتن می‌دهد؛ که این علایم با احساس برافروختگی در دهان و حنجره آغاز و شامل دردهای شکمی، اسهال خونی (که خود به تنهایی در طی چند روز متوالی تمام آب بدن فرد را کشیده و باعث مرگ می‌گردد) و کاهش شدید فشار خون می‌باشد؛ که پس از گذشت ۳ تا ۵ روز شخص می‌میرد مگر اینکه قبل از بروز و گسترش علائم فوق به‌طور کامل شستشو داده و سم زدایی شود.
مسمومیت زمانی رخ می‌دهد که دانه‌های کرچک توسط حیوانات یا حتی انسان‌ها شکسته و جویده شوند، به‌طوری‌که دانه‌های سالم و نجویده شده بدون خارج نمودن سم از سیستم دستگاه گوارشی عبور و دفع می‌شود. مقدار سم برای کشتن حیوانات به قرار ذیل می‌باشد: ۴ دانه برای خرگوش، ۵ دانه برای گوسفند، ۶ دانه یا بیشتر برای اسب، ۷ دانه برای خوک و ۱۱ دانه برای سگ و اردکها در برابر این سم کاملاً مقاوم بوده به‌طوری‌که حدوداً ۸۰ دانه ممکن است باعث مرگ در آن‌ها گردد.
این سم یک محافظ طبیعی در برابر شپش نیز می‌باشد؛ لذا ماده ریسین در صنعت برای تولید حشره کش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای تولید اسیدی جهت قارچ کشی هم کاربرد دارد. لازم است ذکر شود که روغن کرچکی که برای مصارف داخلی و خارجی در بازار وجود دارد به هیچ عنوان سمی نبوده.

ترکیبی از سه نوع ترپنوئید (ضد باکتری و ضد سرطان) و توکوفرول در کرچک یافت شده. در عصاره کرچک ترکیباتی شامل هیدروکسی کاتها، متوکسی، اپوکسی، اکسو اسیدها و غیره می‌باشد. نیمی از دانه‌های کرچک را روغن تشکیل می‌دهد. روغن کرچک دارای ریسی نولیین می‌باشد که گلیسیرید اسید ریسینولییک است. از ریسین تفکیک شده عصاره متانول نیز به دست می‌آید.
روغن کرچک یک روغن گیاهی به دست آمده با فشار دادن دانه‌های گیاه کرچک است. (ریسینوس کامیونیس)
نام مشترک روغن کرچک که از آن گیاه نام خود را احتمالاً به عنوان جایگزینی برای کاستریوم استفاده می‌کند پایگاه محصولات مراقبت از پوست خشک شده غدد باشد. (کاستور در لاتین)
روغن کرچک یک مایع زرد رنگ بسیار کم رنگ و بی‌رنگ با طعم مشخص و بویی یک باره برای اولین بار است.
نقطه جوش آن ۳۱۳ درجه سانتی گراد و ۵۹۵ درجه فارنهایت می‌باشد و چگالی آن ۹۶۱ کیلوگرم بر متر مکعب می‌باشد.
این تری گلیسیرید که در آن در حدود ۹۰ درصد از زنجیره اسید چرب ریسینو لئیک می‌باشد.
اولئیک اسید و لینولئیک اسید از دیگر اجزای قابل توجه می‌باشند.
روغن کرچک و مشتقات آن در ساخت صابون‌ها روان‌کننده‌ها مایعات هیدرولیک و ترمز رنگ پوشش‌ها جوهر پلاستیک مقاوم در برابر سرما واکس و پالش نایلون مواد دارویی و عطر استفاده می‌شود.
روغن کرچک معروف به عنوان یک منبع از اسید ریسینولئیک اشباع با اسید چرب ۱۸ کربنه می‌باشد.
در میان اسیدهای چرب اسید ریسینولئیک غیرمعمول است که در آن یک گروه عاملی هیدروکسیل بر روی کربن ۱۲ قرار دارد. این گروه عاملی باعث می‌شود تا روغن کرچک و اسید ریسینوئیک از باقی چربی‌ها قطبی تر شوند.
واکنش‌های شیمیایی از گروه الکل و همچنین مشتق شیمیایی را اجازه می‌دهند که با اکثر دیگر دانه‌های روغنی ممکن نیست. چرا که از محتوای اسید ریسینولئیک است روغن کرچک یک ماده شیمیایی با ارزش در مواد خام است و دارای قیمت بالاتر نسبت به سایر روغن دانه‌ها می‌باشد. به عنوان مثال در ژوئیه ۲۰۰۷ روغن کرچک در حدود ۰٫۹۰ دلار در ایالات متحده آمریکا به فروش می‌رسد. در حالی که روغن سویا روغن آفتاب گردان و روغن کانولا در حدود ۰٫۳۰ دلار به فروش می‌رسد.
گیاه کرچک در یک گونه گیاه گلدار در خانواده فرفیون است. آن را متعلق به یک جنس چند وجهی می‌دانند.
تکامل کرچک و ارتباط آن با گونه‌های دیگر در حال حاضر در حال مطالعه با استفاده از ابزارهای مدرن ژنتیکی می‌باشد. بذر آن دانه کرچک نام دارد که با وجود این لوبیا درست نمی‌باشد. کرچک بومی در حوضه جنوب شرقی دریای مدیترانه شرق آفریقا و هند است. اما در سراسر مناطق گرمسیری به عنوان یک گیاه زینتی کشت می‌شود. دانه کرچک منبع روغن کرچک می‌باشد که دارای طیف گسترده‌ای از کاربردها می‌باشد. دانه‌ها شامل ۴۰ تا ۶۰ درصد روغن که غنی از تری گلیسیرید و عمدتاً ریکینولئین می‌باشد هستند. دانه شامل سمی می‌باشد که در حال حاضر با غلظت‌های کمتر در سراسر گیاه وجود دارد. گونه‌های گیاهی نامربوط فتسیا ژاپنی در ظاهر مشابه می‌باشند ولی به عنوان گیاه کرچک نادرست است.
گیاه روغن کرچک می‌تواند تا حد زیادی در عادت رشد و ظاهر آن متفاوت باشد.
پرورش دهندگان برای تولید روغن در طیف وسیعی از ارقام برگ و رنگ گل تنوع داده‌اند.
سرعت رشد گیاه برابر با یک درختچه چند ساله است که می‌تواند به اندازه یک درخت کوچک حدود ۱۲ متر یا ۳۹ فوت رشد کند. اما این درختچه نسبت به سرما مقاوم نیست.
این گیاه برگ‌های براق ۱۵ الی ۴۵ سانتی‌متری دارد و دارای برگ‌هایی با ۵ تا ۱۲ لوب عمیق با بخش‌های دندانه دار درشت است.
در برخی از انواع آن برگ‌ها در ابتدا مایل به قرمز ارغوانی تیره یا برنز هستند.
در زمان جوانی به تدریج در حال تغیر به رنگ سبز تیره می‌شوند و
گاهی تمایل به قرمز دارد.
البته در بعضی از گونه‌ها برگ‌ها از همان ابتدا به رنگ سبز هستند در حالی که در عین حال دیگررنگدانه‌ها رنگ سبز را از بخش‌های کلروفیل دار همانند برگ ساقه و میوه‌های جوان اند به‌طوری‌که آن‌ها در سراسر زندگی گیاه به صورت چشمگیر ارغوانی به قهوه‌ای قرمز در سراسر زندگی گیاه باقی می‌مانند. گیاهان با برگ‌های تیره را می‌توان در هنگام رشد با برگ سبز یافت؛ بنابراین حداقل احتمالاً تنها یک ژن واحد کنترل تولید رنگدانه در برخی از ارقام وجود دارد.
ساقه‌ها (کروی و کپسول بذر خاردار) نیز در رنگ‌های متفاوت وجود دارند.
کپسول میوه برخی از گونه‌ها زرق و برق دار تر از گل می‌باشد.
روغن کرچک یک روغن گیاهی است که با فشار دادن دانه‌های گیاه کرچک به دست می‌آید.

دانه کرچک حاوی ریسین، یک پروتئین سمی است. حرارت در طی فرایند استخراج روغن سبب دناتوره شدن و غیرفعال شدن پروتئین می‌شود. با این حال دانه‌های برداشت شده کرچک ممکن است بدون خطر نباشد. ترکیبات آلرژی زا پیدا شده در سطح گیاه می‌تواند سبب آسیب‌های عصبی و دائمی شود. برداشت دانه‌های کرچک یک خطر برای سلامتی انسان ایجاد شده. هند، برزیل وچین عمده‌ترین تولیدکنندگان محصول هستند و کارگران از کار کردن با این گیاهان دچار عوارض جانبی مضر شده‌اند. این مسائل بهداشتی علاوه بر نگرانی در مورد محصول فرعی سمی (ریسین) از تولید روغن کرچک، برای دستیابی به منابع جایگزین برای اسیدهای چرب هیدروکسی تشویق کرده‌است. در روش دیگر، برخی از محققان در حال تلاش برای تغییر و اصلاح ژنتیکی گیاه کرچک برای جلوگیری از سنتز ریسین هستند.
کاربرد:
سالانه ۲۷۰۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰۰ تن (به ارزش ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون پوند) از روغن کرچک در صنعت استفاده می‌شود و مشتقات آن کاربردهای بسیاری در ساخت صابون‌ها، روان‌کننده‌ها، مایعات هیدرولیک و ترمز، رنگ‌ها، پوشش‌ها، جوهر، پلاستیک‌های مقاوم در برابر سرما، واکس و پولیش و جلادهنده، نایلون و مواد دارویی و عطر دارد.

در صنایع غذایی، روغن کرچک (خوراکی) در افزودنی‌های مواد غذایی، طعم دهنده‌ها، آب نبات به عنوان یک مهارکننده غالب و در بسته‌بندی استفاده می‌شود. روغن کرچک پلی اکسی اتیل همچنین در صنایع غذایی استفاده می‌شود.
در هند، پاکستان، نپال و بنگلادش، دانه‌های روغنی با استفاده از روغن کرچک حفظ می‌شوند. روغن کرچک، برنج، گندم و حبوبات را از پوسیدن حفظ و متوقف می‌کند. برای مثال دالون تور حبوبات معمولاً در دسترس پوشش داده شده در روغن برای ذخیره‌سازی طولانی است.

ایالات متحده اداره غذا و دارو آمریکا، روغن کرچک را طبقه‌بندی کرده به عنوان (به‌طور کلی و عمومی به عنوان ماده مؤثر و بی‌خطر به رسمیت شناخته شده) (گریس) برای بیش از ضد استفاده به عنوان ملین با سایت اصلی عمل روده باریک که در آن به هضم اسید ریسینولئیک منجر شده‌است. از نظر درمانی، داروهای مدرن به ندرت دریک حالت شیمیایی خالص داده شده بنابراین بیشتر مواد تشکیل دهندهٔ فعال با مواد جانبی یا مواد افزودنی ترکیب شده‌است.
روغن کرچک یا مشتق روغن کرچک از جمله کلیفر ال (سورفاکتانت غیر یونی است و به بسیاری از داروهای مدرن اضافه شده‌است از جمله:
مایکونازول، یک داروی ضد قارچی
پاکلیتاکسل، یک مهارکننده میتوزی مورد استفاده در شیمی درمانی سرطان
ساندیمون (تزریق سیکلوسپورین)، یک داروی ایمنی است که به‌طور گسترده‌ای برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن بیمار در ارتباط با پیوند عضو استفاده می‌شود.
نلفیناویرمسیلات یک مهارکننده پروتئازویروس ایدز
ساپرکنازول، یک داروی ضد قارچ تریازول (شامل امولفور ال -۷۱۹پی، مشتق روغن کرچک)
تاکرولیموس، یک داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (شامل پلی اکسیل ۶۰روغن کرچک هیدروژنه)
یک درمان موضعی برای زخم‌های پوست، ترکیبی از بلسان پرو، روغن کرچک و تریپسین است.Xendermپماد
برای حفظ اسیدیته واژن استفاده می‌شود oxyquinoline از روغن کرچک با اسید استیک و ricinoleic(تشکیل شده از اسید Aciژل

روغن کرچک به عنوان یک درمان برای انواع شرایط سلامت انسان ترویج شده‌است. naturopathy در
ادعا شده‌است که استفاده از آن بر روی پوست می‌تواند به درمان سرطان کمک کند. با این حال، با توجه به جامعه سرطان آمریکا، شواهد علمی موجود ادعا می‌کند که روغن کرچک بر روی پوست درمان سرطان یا هر بیماری دیگر را پشتیبانی نمی‌کند.

روغن کرچک در محصولات آرایشی و همچنین در کرم ها به عنوان مرطوب کننده استفاده می شود. همچنین این ماده برای تقویت مو بسیار تاثیر گذار است و خاصیت ضد شوره ای دارد.

روغن کرچک می‌تواند به عنوان پلی ال (الکل مصرفی) مبتنی بر زیست در صنعت پلی اورتان استفاده شود.
متوسط عملکرد (تعداد گروه‌های هیدروکسیل در هر مولکول تری گلیسرید) روغن کرچک ۲٫۷ است، پس از آن به‌طور گسترده‌ای به عنوان پلی ال سفت و سخت و پوشش استفاده می‌شود.

روغن کرچک دارای کاربردهای متعدد در حمل و نقل، موادآرایشی و دارویی و صنایع تولیدی به عنوان مثال: چسب، مایعات ترمز، رنگ مو، دی الکتریک مایع الکتریکی، هیومکتانت ، نایلون، پلاستیک مایعات هیدرولیک، جوهر، لاک، درمان چرم، گریس روان‌کننده‌ها، روغن‌های ماشین کاری، رنگ، رنگدانه، چسب پلی اورتان، گریس تبرید و یخ زدگی، لاستیک، مهر و موم، پارچه، پودرهای شست‌وشو و واکس‌ها
از آنجا که روغن کرچک دارای ثابت دی الکتریک نسبتاً بالا (۴٫۷) بسیار تصفیه شده و روغن کرچک خشک شده‌است گاهی اوقات به عنوان یک مایع دی الکتریک با کارایی بالای خازن ولتاژ بالا استفاده می‌شود.

روغن گیاهی به علت چربی خوب و قابلیت تجزیه بیولوژیکشان جایگزین خوبی برای رروان‌کننده‌های نفتی مشتق شده‌است اما پایداری اکسیداتیو و دمای پایین محدودیت عملکرد استفاده گسترده آن هاست.
روغن کرچک دارای خواص چسبندگی (ویسکوزیته) بهتر در دمای پایین و روان کاری درجه حرارت بالاتر از بسیاری از روغن‌های گیاهی و به عنوان یک روان‌کننده در جت، دیزل و موتورهای ماشین مسابقه مفید است.
گرانروی روغن کرچک در ۱۰ درجه سانتی گراد، ۲۴۲۰ سانتی پوآز است. با این حال روغن کرچک تمایل دارد به صورت آدامس شود در یک زمان کوتاه و استفاده از آن در نتیجه به موتور که به‌طور منظم بازسازی محدود شده‌است مانند موتورهای مسابقه
قابلیت تجزیه بیولوژیک در نتیجهٔ کاهش پایداری در محیط زیست (نسبت به روان‌کننده‌های مبتنی بر نفت) در صورت انتشار اتفاقی است. شرکت روان‌کنندهٔ کاسترول نام خود را از روغن کرچک گرفته‌است.
روغن کرچک روان‌کنندهٔ ترجیح داده برای پمپ‌های دوچرخه است، به احتمال زیاد به این خاطر که مهر و موم‌های لاستیک طبیعی قابل حل نیست.

گیاه کرچک با نام علمی Ricinus communis L. از خانواده فرفیون (Euphorbiaceae)، گیاهی علفی و یک ساله، معمولاً به صورت درختچه یا درخت و به ارتفاع بالغ بر 4 متر است. برگ ها متناوب و بزرگ هستند. گل ها تک جنس، سبز فام، فاقد گلبرگ و میوه آن به شکل کپسول پوشیده از خار و تیغ می باشد.
محل رویش در ایران: گیاه بومی نواحی جنوب ایران است. در خراسان، جنوب ایران و بلوچستان کشت می شود. قسمت مورد استفاده گیاه، روغن دانه های گیاه است.

ترکیبات شیمیایی
– تری گلیسیریدها (ریسینولئیک اسید ricinoleic acid، اسید پالمتیکpalmetic acid، اسید اولئیکoleic acid و اسید لینولنیکlinolenic acid)
– لکتین ها (ریسین-د ricin- D)
– آلکالوییدهای دسته پیریدین (ریسینین ricinine)

موارد مصرف
– مسهل در درمان یبوست های حاد، درمان مسمومیت غذایی و جهت تخلیه روده قبل از  اعمال جراحی یا معاینه راست روده یا عکسبرداری با اشعه X از دستگاه گوارش

بیشتر بخوانید: علل یبوست و راه های درمان آن

گیاه کرچک در ایران

سایر موارد مصرف
– نرم کننده در فرآورده های آرایشی و بهداشتی
– ضد کرم

موارد مصرف در طب سنتی و عامه
– به صورت خوراکی به عنوان مسهل قوی
– به صورت موضعی در ترکیب با برخی از داروهای جلدی

 

اثرات
مسهل- ملین- ضد تومور- آنتی هیستامین- ضد آسم- آنتی اکسیدان- ضد التهاب- بهبود دهنده زخم- محافظت کننده کبدی

آثار فارماکولوژیکی گزارش شده- روغن کرچک یک مسهل از نوع کاهش دهنده کشش سطحی آنیونی است. مکانیسم آن مرطوب ساختن و نرم کردن مواد دفعی است. روغن کرچک با تغییر نفوذپذیری دیواره روده سبب افزایش ترشح الکترولیت ها و آب شده و هم چنین حرکات دودی روده را افزایش می دهد. ماده اصلی مسهل در روغن کرچک اسید ریسینولئیک است که در اثر عمل لیپاز پانکراس در روده باریک آزاد می‌شود. این ماده مهار کننده جذب و محرک ترشحات گوارشی است.- درصد زیادی از روغن کرچک حاوی اسید آمینه ضروری ریسینولئیک اسید می باشد. این ترکیب قادر به نفوذ به منافذ پوست و فولیکول های مو می‌باشد. ریسینولئیک اسید، رشد فولیکول های مو را به مقدار نرمال باز گردانده و از پوست و مو در برابر تابش آفتاب و آلودگی محافظت می کند. روغن کرچک با نفوذ به لایه های اپیدرم پوست و تحریک فرایند کلاژن سازی، پیر شدن پوست را به تأخیر می‌اندازد. خواص ضد ویروسی، ضد قارچی و آنتی باکتریال گیاه آن را به درمانی موثر در برابر عفونت های پوستی مبدل کرده است.- بررسی نتایج کار آزمایی های بالینی بر روی بیماران مبتلا به آرتروز که به مدت 4 هفته 3 بار در روز کپسول 9/0 میلی لیتری روغن کرچک را دریافت کردند، نشان داد که علاوه بر قابل تحمل بودن و ایمن بودن دارو، نشانه های بیماری تا حد زیادی کاهش  یافت.

منع مصرف
هنگامی که انسداد روده ای، تهوع، استفراغ و دردهای زیر شکمی وجود دارد، نبایستی روغن کرچک تجویز گردد.

احتیاط مصرف
– مصرف گیاه در مبتلایان به التهاب آپاندیس، انسداد روده و حساسیت به روغن گیاه باید با احتیاط صورت گیرد.
– در مبتلایان به یبوست، مصرف طولانی مدت روغن گیاه حتی به مدت 8 تا 10 روز، می تواند ایجاد وابستگی نماید.
– روغن گیاه می تواند باعث نارسایی در جذب ویتامین های محلول در چربی، مایعات و الکترولیت ها گردد.

مصرف در دوران بارداری
مصرف روغن کرچک به علت ایجاد پرخونی در ناحیه لگن می تواند منجر به سقط جنین شود. از این رو استفاده از آن در دوران بارداری ممنوع است.

مصرف در دوران شیردهی
مصرف روغن کرچک در دوران شیردهی ممنوع است. ریسینولئیک اسید موجود در کرچک، در شیر مادر ترشح می گردد و باعث ایجاد اسهال شدید در نوزاد می شود.

اثرات جانبی
– کرامپ های شکمی، بثورات جلدی، اسهال، تهوع، تحریک پوست اطراف ناحیه مقعد
– از دست دادن آب و الکترولیت ها، واکنش های آلرژیک در صورت مصرف طولانی مدت
– مصرف دانه های گیاه به صورت خام و تهیه شده از بازار جایز نیست. در صورت روغن کشی نامناسب ترکیب ریسینD وارد روغن می شود که می تواند باعث بروز تهوع، اسپاسم، اسهال، ناراحتی کلیه، تشنج و مرگ گردد. مصرف حتی 2 تا 4 دانه می تواند در بزرگسالان سمیت خطرناکی ایجاد کند و مصرف 8 دانه گیاه، می تواند مرگ آور باشد.

تداخلات دارویی
– مصرف طولانی مدت روغن کرچک به علت از دست دادن پتاسیم می تواند اثر داروهای استروئیدی موثر بر قلب، ضد آرتیمی ها، دیورتیک ها و مسهل ها را افزایش دهد. این افزایش اثر می تواند با علائمی همچون گیجی، ضعف و اختلال ریتم قلبی همراه باشد.
– داروهای محلول در چربی دفع کننده کرم مثل سرخس- افزایش اثردهی

فرآورده های حاوی گیاه کرچک در بازار داروییژلاکس1000 (شرکت دانا)لاگزاریسین (شرکت دینه)کاستورکس (باریج اسانس)
لوبری تیدی (شرکت تولید دارو)

منابع:
نوری نگین، خانقاهی ابیانه الهام، امین غلامرضا. داروهای گیاهی رسمی ایران. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی: 1395: 480-483.
وزیریان مهدی، تحویل زاده مینا، نیروند چراغی محمد، یوسف بیک فاطمه، امین غلامرضا. گیاه درمانی با رایج ترین گیاهان دارویی. برای فردا: 1390: 183-186.
ضیایی علی، مسگرپور بیتا، شیستری آیدا. احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات. انتشارات تیمورزاده، 1394: 216-217.
خلیقی سیگارودی فرحناز، جاروندی صغری، تقی زاده میترا. کاربردهای درمانی گیاهان دارویی. ارجمند: 1392: 218-221.
قاسمی دهکردی ن. فارماکوپه گیاهی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو، 1381(ج 2): 623-631.

Gruenwald J, Brendler J, Jaenicke C et al. PDR for Herbal Medicines. Medical Economics Company, 2004: 167-168
Heinrich M, Barnes J, Gibbons S, Williamson M. FUNDAMENTALS OF PHARMACOGNOSY AND PHYTOTHERAPY. Elsevier Ltd. 2012: 187
Evans WC. Trease and Evans Pharmacognosy. Elsevier. 2009; 2(16): 190-19.
Jena J, Kumar Gupta A. RICINUS COMMUNIS LINN: A PHYTOPHARMACOLOGICAL REVIEW. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. 2012; 4(4): 25-29
Momoh AO, Oladunmoye MK, Adebolu T. Evaluation of the Antimicrobial and Phytochemical Properties of Oil from Castor Seeds (Ricinus communis Linn). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences. 2012; 1(10): 21– 27
Haan P, Reidinga-Saenen LM, Korporaal-Heijman JA. Intoxication by ingestion of castor beans. Netherlands Journal of Critical Care. 2016; 24(2): 20-22
Medhi B, Kishore K, Singh U, Seth SD. Comparative clinical trial of castor oil and diclofenac sodium in patients with osteoarthritis. Phytother Res. 2009; 23(10): 1469-73
Vieira C, Evangelista S, Cirillo R. Effect of ricinoleic acid in acute and subchronic experimental models of inflammation. Mediators Inflamm. 2000; 9(5): 223-228

مجله داروکده یک مجله اینترنتی و آنلاین است که شما را در امر آشنایی , تهیه و مصرف صحیح محصولات سلامت محور یاری می رساند .

استفاده از مطالب
مجله داروکده فقط برای مقاصد غیرتجاری و با ذکر منبع و درج لینک بلامانع است . کلیه حقوق این مجله به وب سایت
داروکده
تعلق دارد.

این محصول از سبد خرید شما حذف شود ؟

خواص و کاربرد ها:

دانه های کرچک به صورت خام بسیار کشنده میباشد و تقریبا هیچ نوع پادزهری ندارند اما با حرارت دادن روغن این گیاه پروتئین ریسین که عامل سمی گیاه است از بین میرود و روغن قابل استفاده میشود

روغن کرچک ملین و مسهل ملایمی است و عموما به همین دلیل در بیمارستان ها استفاده میشود

استفاده صنعتی:

گیاه کرچک در ایران

(ویکیپدیا:روغن کرچک دارای کاربردهای متعدد در حمل و نقل،موادآرایشی و دارویی و صنایع تولیدی به عنوان مثال: چسب، مایعات ترمز، رنگ مو ، دی الکتریک مایع الکتریکی ، هیومکتانت ، نایلون، پلاستیک مایعات هیدرولیک، جوهر،لاک،درمان چرم،گریس روان کننده ها ، روغن های ماشین کاری، رنگ، رنگدانه، چسب پلی اورتان،گریس تبرید و یخ زدگی ، لاستیک، مهر و موم، پارچه، پودرهای شست‌وشو و واکس ها از آنجا که روغن کرچک دارای ثابت دی الکتریک نسبتاً بالا (4.7) بسیار تصفیه شده و روغن کرچک خشک شده است گاهی اوقات به عنوان یک مایع دی الکتریک با کارایی بالای خازن ولتاژ بالا استفاده می شود.)

سمیت:

دانه ها به علت وجود ریسین به شدت سمی اند مقدار 10 عدد برای بزرگسالان و 6 عدد برای کودکان کشنده است.

پیچ رسمی گلکده شمال

خانواده‌ای همراه با کودک پنج ساله‌شان برای تفریح به ویلای خود در شمال ایران رفته بودند. کودک در حیاط ویلا مشغول بازی بود که با گریه به خانه برمی‌گردد.

والدین متوجه می‌شوند کودکشان چیزی را تف می‌کند. وقتی از او در مورد چیزی که خورده سۆال می‌کنند، متوجه می‌شوند از گیاهی که در کنار خانه روییده خورده است.گیاه کرچک در ایران

دهان کودک را می‌شویند. نیمه‌های شب کودک دچار تب و لرز، اسهال و استفراغ می‌شود.

کودک را همراه با گیاهی که در دهان کرده به بیمارستان می‌رسانند. بیمار به سرعت به بیمارستان مسمومیت منتقل می‌شود.

به تدریج هوشیاری کودک کم شده و زرد می‌شود. اسهالش خونی شده و در روز بعد پزشکان متوجه نارسایی کلیه در کودک می‌شوند. با وجود تمامی درمان‌های انجام شده و دیالیز، متأسفانه کودک در روز سوم مسمومیت دچار تنگی نفس شدید شده و پس از یک نوبت تشنج فوت می‌کند. گیاهی که کودک خورده بود گیاه کرچک بود.

 

کرچک گونه‌ای گیاه زراعی یک ساله است که در ایران با نام‌های کرچک، بید انجیر و بزانجیر شناخته می‌شود. میوه آن کپسول خاردار و مدوری است که حاوی سه عدد دانه با پوسته منقوش و مغز سفید است. این گیاه در نقاط مختلف ایران از جمله شمال، یزد، خوزستان و خراسان کاشته می‌شود.

 

گیاه کرچک در واقع به طور عمده برای تهیه روغن آن پرورش داده می‌شود که در پزشکی به عنوان مسهل قوی کاربرد دارد. وقتی دانه‌های آن توسط کودکان و بزرگسالان خورده می‌شود، تا چند روز علائم عمده‌ای از مسمومیت نشان نمی‌دهد، مگر این که دانه‌ها جویده شود که باعث بروز زودرس علائم می‌شود. فرد اندکی اشتهای خود را از دست می‌دهد و دچار تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود. به تدریج فرد دچار استفراغ مداوم، اسهال خونی و در موارد کشنده، زردی می‌شود.

دز کشنده در اطفال، پنج شش دانه کرچک بوده، درحالی‌که در بزرگسالان در حدود 20 دانه است.

اگر با فردی روبه‌رو شدید که از دانه‌های این گیاه خورده یا خود گیاه را مصرف کرده است، باید به اورژانس رسانده شود. با شست‌وشوی معده و استفاده از زغال می‌توان سم موجود در معده و روده‌ها را شست.

درمانی اختصاصی برای این مسمومیت وجود ندارد و معمولاً علائم (استفراغ، اسهال و…) درمان شده و بیمار از نظر بروز عوارضی مثل نارسایی کلیه و کبد تحت نظر قرار می‌گیرد. اگر نارسایی کلیه بروز کند لازم است بیمار دیالیز شود.

اگر پس از شش ساعت از جویدن دانه‌های کرچک علائمی بروز نکرد، پس سم کم بوده یا دفع شده است. در این حالت می‌توان فرد مسموم را مرخص کرد. البته ترخیص به معنای رفع خطر مسمومیت نیست، بلکه خطر کم شده است. به این بیماران توصیه می‌شود در صورت بروز اسهال خونی یا زردی به سرعت به بیمارستان مراجعه کنند.

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منبع: جام جم – دکتر بهروز هاشمی، متخصص طب اورژانس

 

مسمومیت با پیاز

مراقب مسمومیت با قارچ ها باشید

0