|відомий_?відома?=
Садек Хедаят (*صادق هدایت, 17 лютого 1903 — 9 квітня 1951) — іранський письменник, перекладач. Мав також прізвисько «Іранський Кафка».
Походив з аристократичної родині. Його прадідом був історик, поет і дипломат Мірза Реза Кулі-хан Хедаят (1800—1871). Дід — Джафар Кулі Хедаят — був міністром освіти при шахі Мозаффар ед-Дін-шахі.
Молодший син двоюрідних брата і сестри Мехді Кулі Хедаята, висого державного службовця, та Зіар-аль-Мульк. Садек Хедаят здобув середню освіту в Тегерані — спочатку в католицькому коледжі Сен-Луї, у 1914—1916 роках — в коледжу Дар ол-Фонун.
У 1925 році разом з дев’ятьма іншими випускниками був відправлений до Європи для вивчення інженерної справи. По завершенні навчання він повинен був поступити на службу до Міністерства шляхів сполучення. Проте Хедаята більше цікавили література, фольклор і історія. У 1926 році він отримав дозвіл вивчати французьку літературу. До 1930 року перебував у Франції та Бельгії. Тут у 1927 році написав свою першу новелу після невдалого самогубства 9намагався втопитися у річці Марна) через кохання до парижанки Терези.
داستان زندگی صادق هدایت
Хедаят повернувся в Іран, що не закінчивши навчання. Незважаючи на вмовляння родини, він відмовився знову їхати до Франції і влаштувався в Ірані дрібним банківським службовцям в Народному банку. Він обтяжувався цією роботою, вільний час проводив у спілкуванні з молодими іранськими інтелектуалами — письменниками, поетами, вченими.
У 1936 році на запрошення свого друга Садек близько року прожив в Бомбеї. В період життя в Бомбеї він написав і опублікував своє найвідоміше твір — повість «Сліпа сова».
З 1938 до 1941 року очолював секретаріат новостворенного Управління музики, метою якого була вестернізація традиційної іранської музики. У 1941 році, після зречення Рези-шаха та окупації північного Ірану радянськими військами, Управління було скасовано.
Після цього Хедаят влаштувався перекладачем на Факультет образотворчих мистецтв, де пропрацював до кінця 1940-х років. Крім того, він був членом редколегії впливового літературного журналу «Сохан» («Слово»), який видавав П. М. Ханлар. У цьому журналі опубліковано багато творів Хедаята.
Затоваришував з багатьма інтелектуалами-членами партії «Туде» і симпатизував ідеям реформістського крила партії, проте сам не займався політичною діяльністю. Він також співпрацював з Іранським товариством культурного зв’язку з СРСР. Частину своїх робіт С. Хедаят опублікував в друкованому органі Товариства — журналі «Пайаме ноу» («Нова звістка»). Деякі розповіді Хедаята були надруковані в одній з трьох газет партії «Туде» — «Марді» («Народ»).
У 1945 році Хедаят розірвав відносини з партією «Туде» через її участь в азербайджанському повстанні проти уряду шаха Мохаммеда Рези Пахлаві.
Наступні роки принесли Хедаяту розчарування у всьому іранському — від політики і культури до побутових дрібниць. Його відносини з родиною були напруженими, твори піддавалися цензурі, літературна діяльність майже не приносила доходу, літератори старої школи ставилися до нього зі зневагою. Він став шукати заспокоєння в наркотиках і алкоголі.
У 1950 році перебирається до Парижу, сподіваючись знайти гідну роботу і суспільство іранських друзів-емігрантів. Незважаючи на клопоти знайомих, йому не вдалося отримати легальні підстави для життя у Франції, також зірвалися поїздки до Швейцарії і Великої Британії.
У 1951 році в нападі відчаю Садек Хедаят наклав на себе руки. Поховано на цвинтарі Пер-Лашез.
В доробку Садек Хедаяка є 15 новел, 17 статей з критики, 3 драми, 2 лекції щодо подорожей. Серед них виділяють наступні напрямки: романтична національна проза («Парвін — сасанідская дівчина», «Остання посмішка»), розповіді в стилі критичного реалізму («Алявійе-ханум», «В пошуках пробачення»), сатира («Хаджі-ага») і психологічні твори («Сліпа сова», «Живцем похований»).
Також Хедаяту належать дослідження по іранському фольклору, переклади з мови пахлаві та французької мов, дослідні та критичні статті різної тематики.
|відомий_?відома?=
Садек Хедаят (*صادق هدایت, 17 лютого 1903 — 9 квітня 1951) — іранський письменник, перекладач. Мав також прізвисько «Іранський Кафка».
Походив з аристократичної родині. Його прадідом був історик, поет і дипломат Мірза Реза Кулі-хан Хедаят (1800—1871). Дід — Джафар Кулі Хедаят — був міністром освіти при шахі Мозаффар ед-Дін-шахі.
Молодший син двоюрідних брата і сестри Мехді Кулі Хедаята, висого державного службовця, та Зіар-аль-Мульк. Садек Хедаят здобув середню освіту в Тегерані — спочатку в католицькому коледжі Сен-Луї, у 1914—1916 роках — в коледжу Дар ол-Фонун.
У 1925 році разом з дев’ятьма іншими випускниками був відправлений до Європи для вивчення інженерної справи. По завершенні навчання він повинен був поступити на службу до Міністерства шляхів сполучення. Проте Хедаята більше цікавили література, фольклор і історія. У 1926 році він отримав дозвіл вивчати французьку літературу. До 1930 року перебував у Франції та Бельгії. Тут у 1927 році написав свою першу новелу після невдалого самогубства 9намагався втопитися у річці Марна) через кохання до парижанки Терези.
داستان زندگی صادق هدایت
Хедаят повернувся в Іран, що не закінчивши навчання. Незважаючи на вмовляння родини, він відмовився знову їхати до Франції і влаштувався в Ірані дрібним банківським службовцям в Народному банку. Він обтяжувався цією роботою, вільний час проводив у спілкуванні з молодими іранськими інтелектуалами — письменниками, поетами, вченими.
У 1936 році на запрошення свого друга Садек близько року прожив в Бомбеї. В період життя в Бомбеї він написав і опублікував своє найвідоміше твір — повість «Сліпа сова».
З 1938 до 1941 року очолював секретаріат новостворенного Управління музики, метою якого була вестернізація традиційної іранської музики. У 1941 році, після зречення Рези-шаха та окупації північного Ірану радянськими військами, Управління було скасовано.
Після цього Хедаят влаштувався перекладачем на Факультет образотворчих мистецтв, де пропрацював до кінця 1940-х років. Крім того, він був членом редколегії впливового літературного журналу «Сохан» («Слово»), який видавав П. М. Ханлар. У цьому журналі опубліковано багато творів Хедаята.
Затоваришував з багатьма інтелектуалами-членами партії «Туде» і симпатизував ідеям реформістського крила партії, проте сам не займався політичною діяльністю. Він також співпрацював з Іранським товариством культурного зв’язку з СРСР. Частину своїх робіт С. Хедаят опублікував в друкованому органі Товариства — журналі «Пайаме ноу» («Нова звістка»). Деякі розповіді Хедаята були надруковані в одній з трьох газет партії «Туде» — «Марді» («Народ»).
У 1945 році Хедаят розірвав відносини з партією «Туде» через її участь в азербайджанському повстанні проти уряду шаха Мохаммеда Рези Пахлаві.
Наступні роки принесли Хедаяту розчарування у всьому іранському — від політики і культури до побутових дрібниць. Його відносини з родиною були напруженими, твори піддавалися цензурі, літературна діяльність майже не приносила доходу, літератори старої школи ставилися до нього зі зневагою. Він став шукати заспокоєння в наркотиках і алкоголі.
У 1950 році перебирається до Парижу, сподіваючись знайти гідну роботу і суспільство іранських друзів-емігрантів. Незважаючи на клопоти знайомих, йому не вдалося отримати легальні підстави для життя у Франції, також зірвалися поїздки до Швейцарії і Великої Британії.
У 1951 році в нападі відчаю Садек Хедаят наклав на себе руки. Поховано на цвинтарі Пер-Лашез.
В доробку Садек Хедаяка є 15 новел, 17 статей з критики, 3 драми, 2 лекції щодо подорожей. Серед них виділяють наступні напрямки: романтична національна проза («Парвін — сасанідская дівчина», «Остання посмішка»), розповіді в стилі критичного реалізму («Алявійе-ханум», «В пошуках пробачення»), сатира («Хаджі-ага») і психологічні твори («Сліпа сова», «Живцем похований»).
Також Хедаяту належать дослідження по іранському фольклору, переклади з мови пахлаві та французької мов, дослідні та критичні статті різної тематики.
صادق هدایت (زادهٔ ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ – درگذشتهٔ ۱۹ فروردین ۱۳۳۰) نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی بود.[۳] او را همراهِ محمدعلی جمالزاده و بزرگ علوی و صادق چوبک یکی از پدران داستاننویسی نوین ایرانی میدانند.[۴]
هدایت از پیشگامان داستاننویسی نوین ایران و نیز، روشنفکری برجسته بود. بسیاری از پژوهشگران، رمانِ بوف کور او را مشهورترین و درخشانترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانستهاند.[۵][۶][۷] هرچند آوازهٔ هدایت در داستاننویسی است، امّا آثاری از متون کهن ایرانی مانند زند وهومن یسن و نیز از نویسندگانی مانندِ آنتون چخوف و فرانتس کافکا و آرتور شنیتسلر و ژان پل سارتر را نیز ترجمه کردهاست. حجم آثار و مقالات نوشته شده دربارهٔ نوشتهها، زندگی و خودکشی صادق هدایت گواهِ تأثیر ژرف او بر جریان روشنفکری ایران است.[۸] شمار بسیاری از سخنوران ایرانی نسلهای بعدی، از غلامحسین ساعدی و هوشنگ گلشیری و بهرام بیضایی تا رضا قاسمی و عباس معروفی و دیگران، هر یک به نوعی کمتر یا بیشتر تحت تأثیر کار و زندگی هدایت واقع شده و دربارهاش سخن گفتهاند.
هدایت در ۱۹ فروردین سال ۱۳۳۰ در پاریس خودکشی کرد و چند روز بعد در قطعهٔ ۸۵ گورستان پر-لاشز به خاک سپرده شد.
صادق هدایت در چهارشنبه ۲۷ بهمن ۱۲۸۱ برابر با ۱۷ فوریه ۱۹۰۳ در تهران متولد شد. پدرش هدایت قلیخان (اعتضاد الملک، فرزند نیرالملک وزیر علوم، در دوره ناصرالدین شاه) و نام مادرش زیور الملوک (دختر عموی هدایتقلیخان، دختر حسینقلی مخبرالدوله)است.[۱۰] جدّ اعلای صادق رضاقلیخان هدایت طبرستانی[۱۱] از رجال معروف عصر ناصری و صاحب کتابهایی چون مجمع الفصحا و اجمل التواریخ بود. صادق کوچکترین پسر خانواده بود و دو برادر و دو خواهر بزرگتر از خود و یک خواهر کوچکتر از خود داشت. (از برادرانش محمود خان، قاضی دیوان عالی کشور بود که در زمان نخستوزیری سپهبد رزم آرا، سمت معاون نخستوزیری را داشت. عیسی خان، سرلشکر و از رؤسای سابق دانشگاه جنگ بود. هر دو برادر در هنر و ادبیات دستی داشتند). سپهبد حاجعلی رزمآرا همسر انورالملوک هدایت، شوهر خواهر صادق هدایت، بود[۱۲]
داستان زندگی صادق هدایت
صادق هدایت در سال ۱۲۸۷ تحصیلات ابتدایی را در ۶ سالگی در مدرسهٔ علمیهٔ تهران آغاز نمود. در سال ۱۲۹۳ روزنامه دیواری ندای اموات را در مدرسه انتشار داد و دوره متوسطه را در دبیرستان دارالفنون آغاز نمود؛ ولی در سال ۱۲۹۵ به خاطر بیماری چشمدرد مدرسه را ترک کرد و در سال ۱۲۹۶ در مدرسهٔ سنلویی که مدرسهٔ فرانسویها بود، به تحصیل پرداخت.[۱۳] به گفتهٔ خود هدایت اولین آشناییاش با ادبیّات جهانی در این مدرسه بود و به کشیش آن مدرسه درس فارسی میداد و کشیش هم او را با ادبیّات جهانی آشنا میکرد. در همین مدرسه صادق به علوم خفیه و متافیزیک علاقه پیدا کرد. این علاقه بعدها هم ادامه پیدا کرد و هدایت نوشتارهایی در این مورد انتشار داد. در همین سال صادق اولین مقالهٔ خود را در روزنامهٔ هفتگی (به مدیریت نصرالله فلسفی) به چاپ رساند و بهعنوان جایزه سه ماه اشتراک مجانی دریافت نمود. همچنین همکاریهایی با مجله ترقی داشت. صادق در همین دوران گیاهخوار شده بود و به اصرار و پند بستگانش مبنی بر ترک آن وقعی نمینهاد. در سال ۱۳۰۳، درحالیکه هنوز مشغول تحصیل در مقطع متوسطه بود، یک کتاب کوچک انتشار داد: انسان و حیوان، که راجع به مهربانی با حیوانات بود و در سال ۱۳۰۶ کتاب فواید گیاهخواری در برلین به چاپ رسید. تصحیحی از رباعیات خیام با نام رباعیات خیام (با کتاب ترانههای خیام اشتباه نشود) به همراه مقدمهای مفصّل در سال ۱۳۰۲ منتشر شد. در سال ۱۳۰۳ بود که صادق داستان کوتاه «شرح حال یک الاغ هنگام مرگ» را در مجلهٔ وفا، سال دوم، شماره ۶–۵ منتشر کرد.[۱۴]
صادق هدایت در جوانی گیاهخوار شد و کتابی در این مورد با عنوان فواید گیاهخواری نیز نوشت. او تا پایان عمر گیاهخوار باقی ماند. بزرگ علوی در این باره مینویسد: «یک بار دیدم که در کافه لالهزار یک نان گوشتی را که به زبان روسی بولکی میگفتند، به این قصد که لای آن شیرینی است، گاز زد و ناگهان چشمهایش سرخ شد، عرق به پیشانیاش نشست و داشت قی میکرد که دستمالی از جیبش بیرون آورد و لقمهٔ نجویده را در آن تف کرد.»[۱۵]
او معتقد بود اگر انسان بخواهد دست از جنگ بردارد باید اول دست از کشتن و خوردن حیوانات بردارد.[۱۶]
همچنین او در بخشی از کتاب خود مینویسد: «شکی نیست که گوشتخواری باعث درندگی میشود. همهٔ کسانی که آرزومند پیشرفت اخلاقی و بهبودی حالتِ اسفناک جامعه بودهاند، در انتشار این عقیده کوشیدهاند. اگر دکان عرق فروشی، قصابی، ماهیگیری و مرغ فروشی را میبستند؛ تا اندازهای صلح عمومی و برادری آدمیان صورت خارجی میگرفت. برای پیشرفت اخلاقی انسان آرزو بکنیم که خوراک خونین وربیفتد و گیاهخواری جانشین آن بشود. اگر برتری حقیقی از قلب میآید، هرکسی باید از گوشتخواری دست بکشد، که نه دشوار است و نه غیرممکن میباشد. بیشتر آنهایی که بهانه میآورند، از روی نادانی و خرافات و ترس، این است که مبادا مضحک بشوند. باید گفت که حقیقت هنوز گیاهخواری اسباب تمسخر و ریشخندِ آنهایی است که حقیقتِ آن را نمیدانند؛ ما چه قدر به سادگی نیاکان خودمان خندیدیم؟ روزی میآید که آیندگان به خرافات ما خواهند خندید.»[۱۷]
هدایت در سالِ ۱۳۰۳ از مدرسه سن لویی فارغالتحصیل گشت و در همین سال بود که با تقی رضوی آشنا شد. در سال ۱۳۰۵ با اوّلین گروه دانشآموزان اعزامی به خارج راهی بلژیک شد و در رشتهٔ ریاضیات محض به تحصیل پرداخت. در همین سال داستان «مرگ» را در مجلهٔ ایرانشهر شمارهٔ ۱۱، که در آلمان منتشر میشد به چاپ رسانید و مقالهای به فرانسوی به نام «جادوگری در ایران» در مجلهٔ لهویل دلیس، شماره ۷۹ نوشت. هدایت از وضع تحصیل و رشتهاش در بلژیک راضی نبود و میخواست که خود را به فرانسه و در آنجا به پاریس که آن زمان مرکز تمدن غرب بود برساند. سرانجام در اسفند ۱۳۰۵ پس از تغییر رشته و دوندگی فراوان به پاریس منتقل شد. در همین سال نسخهٔ کاملتری از کتاب «انسان و حیوان» و کتاب دیگری به نام فواید گیاهخواری با مقدمهٔ حسین کاظمزادهٔ ایرانشهر در برلین آلمان به چاپ رساند.[۱۸]
صادق هدایت در سال ۱۳۰۷ اقدام به خودکشی در رودخانه مارن (فرانسه) کرد، لیکن سرنشینان یک قایق او را نجات دادند. در همین دوران در پاریس با دختری به نام ترز دوست بود. صادق در مورد خودکشیاش به برادرش محمود مینویسد: «یک دیوانگی کردم به خیر گذشت.» ادعا شدهاست که راجع به خودکشی نخستش توضیحی به هیچکس ندادهاست.[۲۰] اما فرزانه سالها بعد از زبان هدایت (سالها بعد از خودکشی اولش) نقل میکند که علت خودکشی مسائل عاطفی بودهاست.
نخستین نمونههای داستانهای کوتاه هدایت در همان سال خودکشی نافرجامش صورت گرفت. نمایشنامهٔ پروین دختر ساسان، زنده به گور و داستان کوتاه «مادلن» را در همین دوران نوشتهاست.[۲۱]
هدایت در سال ۱۳۰۹، بیآنکه تحصیلاتش را به پایان رسانده باشد، به تهران بازگشت و در بانک ملی (در قسمت محاسباتی و دفتر ارسال مرسلات) مشغول به کار شد. لیکن از وضع کارش راضی نبود و در نامهای که به تقی رضوی (که دوستیشان در دوران متوسطه آغاز شده بود) در پاریس نوشتهاست، از حال و روز خود شکایت میکند. دوستی با حسن قائمیان که پس از مرگ هدایت خود را وقف شناساندن او کرد در بانک ملی اتفاق افتاد. در همین سال مجموعه داستان زندهبهگور و نمایشنامهٔ پروین دختر ساسان را در تهران منتشر کرد. هدایت در این سال با مسعود فرزاد، بزرگ علوی و مجتبی مینوی آشنا شده و حلقهٔ دوستیای ایجاد میشود که گروه ربعه نامیده شد.[۲۲]
در آن دوران گروهی از نویسندگان و ادیبان فاخر بودند که به آنها ادبای سبعه میگفتند و به گفتهٔ مجتبی مینوی «هر مجله و کتاب و روزنامهای که به فارسی منتشر میشد از آثار قلم آنها خالی نبود.»[۲۳] این هفت تن که در واقع بیشتر از هفت تن بودند[۲۳] شامل کسانی چون محمدتقی بهار، عباس اقبال آشتیانی، رشید یاسمی، سعید نفیسی و بدیعالزمان فروزانفر و محمد قزوینی میشدند. گروه ربعه این نام را برای دهنکجی به این افراد (که به نظر ایشان کهنهپرست بودند) انتخاب کردند. گفتگو و دیدارهای گروه ربعه در رستورانها و کافههای تهران بود از آن جمله کافه قنادی رز نوار که در حدود سال ۱۳۱۰ پاتوق صادق هدایت و دوستان بهشمار میآمد.[۲۴]
بعدها نیز افراد دیگری چون پرویز ناتل خانلری، عبدالحسین نوشین، غلامحسین مینباشیان و نیما یوشیج به گروه ربعه اضافه شدند. این گروه به فعالیتهای ادبی و فرهنگی پرداختند و آثاری چند در این سالها با همکاری همدیگر انتشار دادند. مینوی در بارهٔ این دوران میگوید: «ما با تعصب جنگ میکردیم و برای تحصیل آزادی میکوشیدیم و مرکز دایرهٔ ما صادق هدایت بود.»[۲۵]
سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴ برای هدایت دورانی پربار محسوب میشود و آثار تحقیقی و داستانی بسیاری انتشار داد. از جمله این آثار میتوان به مجموعه انیران اشاره کرد که شامل سه داستان «فتح اسکندر» از ش. پرتو، «هجوم اعراب» از بزرگ علوی و «حمله مغول» از صادق هدایت میباشد. این کتاب به ذبیح بهروز تقدیم شدهاست. مجموعهٔ داستانهای کوتاه سایهروشن (حاوی ۷ داستان)، نمایشنامهٔ مازیار با مقدمهٔ مینوی، کتاب مستطاب وغوغ ساهاب با همکاری مسعود فرزاد. (این کتاب در سال ۱۳۱۳ به چاپ رسید و در سال ۱۳۱۴ هدایت به خاطر آن به نظمیهٔ تهران احضار شد این شکایت از طرف مستقیمِ علی اصغر حکمت وزیرِ معارفِ وقت تنظیم شده بود و اینگونه صادق هدایت از اولین ممنوعالقلمهای تاریخِ سانسورِ ایران شد.[۲۶]). مجموعه داستانهای کوتاه سه قطره خون و چندین داستان کوتاه دیگر نظیر «گرداب»، «دون ژوان کرج»، «مردی که نفسش را کشت»، «صورتکها»، «چنگال»، «لاله»، «آفرینگان»، «طلب آمرزش»، «محلل»، «مردهخورها»، «عروسک پشت پرده»، چاپ نخست «علویه خانم» و همچنین سفرنامهٔ «اصفهان نصف جهان»، در این دوران به چاپ رسید.[۲۷]
هدایت در سال ۱۳۱۵ به همراه شین پرتو به هند رفت و در آپارتمان او اقامت گزید. در هند به فراگیری زبان پهلوی نزد دانشمند پارسی (از پارسیان هند) بهرام گور انکلساریا پرداخت و کارنامهٔ اردشیر بابکان را در هند از پهلوی به فارسی ترجمه کرد.
در طی اقامت خود در بمبئی اثر معروف خود بوف کور راکه در پاریس نوشته بود پس از اندکی دگرگونی با دست بر روی کاغذ استنسیل نوشته، بهصورت پلیکپی در پنجاه نسخه انتشار داد و برای دوستان خود فرستاد؛ از جمله نسخهای برای مجتبی مینوی که در لندن اقامت داشت و نسخهای برای جمالزاده که آن زمان در ژنو بود. عدهای داستان بوف کور را برآمده از حال و هوای هند میدانند، ولی چنانکه از گفتگوهای هدایت و فرزانه برمیآید هدایت کار روی این اثر را از سالها پیش آغاز کرده بود به قول هدایت در گلویش گیر کرده بود[نیازمند منبع]. در نسخهٔ پلیکپی که از بوف کور در هند انتشار داد نوشته بود که چاپ اثر در ایران ممنوع است. علاوه بر اینها هدایت دو داستان به زبان فرانسوی در هند به چاپ رساند: “Lunatique” و “Sampingue”.
هدایت پس از سفر به هند بهشدت در مضیقه مالی قرار داشته و خرج زندگیاش توسط ش. پرتو تقبل میشدهاست، همین فقر و شکست از بیاعتنایی جامعه سبب شد هدایت روی به طنزنویسی بیاورد و همین طنز تلخ زخمهای در سینه وی را بیشتر هویدا میکرد.[۲۸]
هدایت در سال ۱۳۱۶ از هند به تهران بازگشت و دوباره در بانک ملی مشغول به کار شد. سال بعد از بانک ملی استعفا داده، در وزارت فرهنگ استخدام شد. او تا سال ۱۳۲۰ که متفقین ایران را اشغال کردند به فعالیتهای ادبی پرداخت و چندین داستان و مقاله انتشار داد. کارنامهٔ اردشیر بابکان را در مجلهٔ موسیقی و گجسته ابالیش (ترجمه از متن پهلوی) را جداگانه (در انتشارات ابن سینا) چاپ کرد. با وجود این بوف کور همچنان در ایران منتشر نشده بود.[۲۹]
در سال ۱۳۲۱ مجموعهٔ سگ ولگرد را انتشار داده، ترجمههایی از شهرستانهای ایران گزارش گمانشکن و یادگار جاماسپ از پهلوی به فارسی صورت داد.[۳۰] بعد از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ و پایان جنگ جهانی دوم انتقادهای اجتماعی صادق هدایت شدت میگیرد. داستان بلند حاجیآقا داستان کوتاه «آب زندگی» و مجموعهٔ ولنگاری که همه مضامین اجتماعی دارند در این دوران به چاپ رسیدند. علاوه بر این فعالیتها هدایت به نوشتن مقالههای نقد ادبی و ترجمهٔ آثاری از کافکا نیز پرداخت و در نشریههای مختلف به چاپ رساند. چند اثر دیگر پهلوی را هم ترجمه کرد. در سال ۱۳۲۴ هدایت سفری به تاشکند داشت و در انجمن فرهنگی ایران و شوروی از او تقدیر شد.[۳۱]
در این دوران بسیاری از دوستان هدایت از جمله علوی و عبدالحسین نوشین به حزب توده پیوسته بودند و در مجموع نشست و برخاست وی با تودهایها بیشتر شده بود و حتی مقالاتی در روزنامهٔ مردم که ارگان حزب توده بود با نام مستعار به چاپ رساند. لیکن علیرغم اصرار سردمداران حزب هرگز به حزب توده نپیوست.[۳۲]
پس از پایان جنگ و پیشآمدن مسائل کردستان و آذربایجان هدایت از تودهایها هم سرخورده شد و بیش از پیش به شرایط بدبین شد.[۳۳] بدبینی او به شرایط در نامههایی که به جمالزاده و شهید نورایی نوشتهاست، دیده میشود. به نظر پیام یزدانجو، هدایت در این سالها امیدش به نوزایی ایران و اشتیاقش به عظمتیابی ایرانیان به یمن خرافهستیزی، استبداد گریزی، و روشناندیشی را از دست داده بود.[۳۴]
در سال ۱۳۲۶ به نوشتن توپ مرواری پرداخت اما این اثر تا پس از مرگش به چاپ نرسید. معروفترین نام مستعار او که توپ مرواری هم تحت آن منتشر شد هادی صداقت است. در ۱۳۲۷ مقالهٔ «پیام کافکا» بهصورت مقدمهای بر کتاب گروه محکومین نوشتهٔ کافکا و ترجمهٔ حسن قائمیان نوشت. در سال ۱۳۲۹ با همکاری حسن قائمیان داستان «مسخ» کافکا را ترجمه کرد و در مجلهٔ سخن انتشار داد. در ۱۲ آذر همان سال با گرفتن گواهی پزشکی (برای اخذ روادید) و فروختن کتابهایش به فرانسه رفت. در طول اقامت در فرانسه سفری به هامبورگ داشت و نیز سعی کرد به لندن برود که موفق نشد. سرانجام در ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ در آپارتمان اجارهایاش – در خیابان شامپیونه، واقع در پاریس – با گاز خودکشی کرد. او نخستین نویسنده و ادیب ایرانی محسوب میشود که خودکشی کردهاست. وی چند روز قبل از انتحار بسیاری از داستانهای چاپنشدهاش را نابود کرده بود. هدایت را در قبرستان پرلاشز به خاک سپردند. مراسم خاکسپاریاش با حضور عدهای قلیل از ایرانیان و فرانسویان صورت گرفت.[۳۵]
من همان قدر از شرح حال خودم رَم میکنم که در مقابل تبلیغات آمریکایی مآبانه. آیا دانستن تاریخ تولدم به درد چه کسی میخورد؟ اگر برای استخراج زایچهام است، این مطلب فقط باید طرف توجّه خودم باشد. گرچه از شما چه پنهان، بارها از منجّمین مشورت کردهام، اما پیشبینی آنها هیچ وقت حقیقت نداشته. اگر برای علاقهٔ خوانندگان است؛ باید اول مراجعه به آراء عمومی آنها کرد چون اگر خودم پیشدستی بکنم مثل این است که برای جزئیات احمقانهٔ زندگیم قدر و قیمتی قائل شده باشم. بعلاوه، خیلی از جزئیات است که همیشه انسان سعی میکند از دریچهٔ چشم دیگران خودش را قضاوت بکند و ازین جهت مراجعه به عقیدهٔ خود آنها مناسب تر خواهد بود مثلاً اندازهٔ اندامم را خیاطی که برایم لباس دوخته بهتر میداند و پینهدوز سر گذر هم بهتر میداند که کفش من از کدام طرف ساییده میشود. این توضیحات همیشه مرا به یاد بازار چارپایان میاندازد که یابوی پیری را در معرض فروش میگذارند و برای جلب مشتری به صدای بلند جزئیاتی از سن و خصایل و عیوبش نقل میکنند.
از این گذشته، شرح حال من هیچ نکتهٔ برجستهای در برندارد نه پیش آمد قابل توجهی در آن رخ داده نه عنوانی داشتهام نه دیپلم مهمی در دست دارم و نه در مدرسه شاگرد درخشانی بودهام بلکه بر عکس همیشه با عدم موفقیت روبهرو شدهام. در اداراتی که کار کردهام همیشه عضو مبهم و گمنامی بودهام و رؤسایم از من دل خونی داشتهاند بهطوریکه هر وقت استعفا دادهام با شادی هذیانآوری پذیرفته شدهاست. رویهمرفته موجود وازدهٔ بیمصرف قضاوت محیط دربارهٔ من میباشد و شاید هم حقیقت در همین باشد.[۳۶]
بیگانهستیزی و بهویژه عربستیزی، پرستش نژاد ایرانی، ضدیت با اسلام بهعنوان یک دین غیرایرانی و همچنین پرستش ایران باستان و ایران دوره ساسانی در آثار صادق هدایت دیده میشوند.[۳۷] از جمله بنمایههای نوشتههای هدایت ناسیونالیسم ایرانی او و تأثرش نسبت به وضع ایران روزگار خود است که وی در رسالهٔ طنزآمیز کاروان اسلام (البعثة الاسلامیة الی البلاد الافرنجیة) به آن اشاره میکند.[۳۸]
عمدهترین ویژگی ساختاری و محتوایی نوشتههای هدایت را میتوان چنین برشمرد:
یکی از مهمترین انتقاداتی که همواره به هدایت میشده، کمتوجهی به متن اصلی و عدم وفاداری به ترجمه – خصوصاً در ترجمه آثار فرانتس کافکا – بودهاست.[۴۱] همچنین هدایت در مقالاتش نظر شخصیاش را دخیل میکرده و واقعیات را در جایگاه دوم قرار میدادهاست. بهعنوان مثال، وی همواره در مقالاتش کافکا و خیام را، با وجود تفاوتهای عظیم، یکسان فرض کردهاست.[۴۲]
داریوش آشوری عنوان کرده که صادق هدایت «نفرت عجیبی نسبت به اعراب و اسلام» داشتهاست.[۴۳]
کارهای هدایت مورد حملهٔ اسلامگرایان اروپا قرار گرفتهاست. رمانهای بوف کور و حاجیآقا در هجدهمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در سال ۱۳۸۴ ممنوع شد. شخصیتهای رمان حاجیآقا عدم شایستهسالاری در ایران را نشان میدهند:
“برای اینکه مردم در خط نگهداشته شوند، آنها باید گرسنه، نیازمند، بیسواد، و خرافی نگهداشته شوند. اگر فرزند بقال باسواد شود، او نهتنها به سخنرانی من انتقاد خواهد کرد، بلکه واژههای بدیعی را نیز بکار میبرد که نه شما و نه من نمیتوانیم آن را بفهمیم … چه اتفاقی میافتد اگر کودک علوفهفروش باهوش و توانا باشد و کودک من، پسر یک حاجی، تنبل و احمق باشد؟”
در آبانماه سال ۱۳۸۵، چاپ مجدد و بدون سانسورِ کارهای صادق هدایت، ممنوع شد. با وجود این، نظارت بر دستفروشان کتاب محدود است و ظاهراً هنوز هم خرید یک کتاب اصیل دستدوم از طریق دستفروشان کتاب امکان دارد و وبسایت رسمی صادق هدایت نیز هنوز برخط است. برخی از موارد مورد بحث در مشکل سانسور عبارتاند از:
در اسفند ۱۳۹۲، متن گفتگوی جهانگیر هدایت، برادرزادهٔ صادق هدایت منتشر گردید. او در این گفتگو از جمله گفت:
«در دولت احمدینژاد … اجازهٔ چاپ آثار صادق هدایت داده نشد، امّا قبل از آن به تعداد زیادی از ناشران مجوّز انتشار کارهای هدایت را دادند. در آن دوران ما تمام این آثار را بررسی کردیم و دیدیم متأسفانه بهطور وحشتناکی به تغییر، تحریف و حذف آلودهاند. اینها آثار صادق هدایت نیست؛ کاریکاتوری است از آثار هدایت… ناشران، کتابها را به «ارشاد» میبرند. تمام کتاب را میزنند و کتابِ مُثله شده را چاپ میکنند، عکس رنگی صادق هدایت را هم روی جلد میزنند و به اسم کتاب هدایت میفروشند. اگر کتاب چاپ نشود، بهتر از این است که چیزی چاپ شود که هدایت آن را ننوشتهاست. در حال حاضر کتابی از صادق هدایت چاپ نمیشود. حتی به کتابهایی که من دربارهٔ هدایت نوشتهام، اجازه چاپ نمیدهند و به آلبوم نقاشیها و عکسهای هدایت هم اجازه تجدید چاپ داده نمیشود. آلبوم کارتپستالهای هدایت شش سال است در ارشاد ماندهاست.».[۴۷][۴۸]
خانه صادق هدایت در تهران، خیابان سعدی، بالاتر از خیابان منوچهری، ضلع جنوبغربی بیمارستان امیر اعلم، خیابان شهید تقوی (خیابان هدایت) پلاک ۳، کنار خانهٔ سفیر کبیر دانمارک واقع شدهاست.[۴۹]
خانه مورد نظر توسط پدر صادق هدایت بنا شده و شکل و ساختار بنا به سبک اواخر دوران قاجار برمیگردد. در دههٔ ۱۳۵۰ خورشیدی، دفتر فرح پهلوی اقدام به خرید خانهٔ پدری صادق هدایت کرد و اشیاء شخصیاش را از بازماندگان وی جمعآوری کردند تا آن را تبدیل به موزه برای صادق هدایت کنند. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران این کار انجام نگرفت. حکومت جدید ملک را مصادره کرد و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار داد. سپس، بهعنوان مهدکودک کارکنان «مهد کودک صادقیه» مورد بهرهبرداری قرار گرفت.
نهایتاً عمارت مذکور در تاریخ ۲۶ آبان ماه ۱۳۷۸ در سیاههٔ آثار ملی ایران با شمارهٔ ۲۴۹۱ به ثبت رسید.[۵۰]
سال ۱۳۸۱ برادرزاده هدایت – جهانگیر هدایت – و جمعی دیگر به نوع کاربری این خانه توسط دانشگاه علوم پزشکی اعتراض کردند و کاربری خانه از مهدکودک به کتابخانه تغییر پیدا کرد. این اعتراضها برای تغییر نهایی خانه به موزه ادامه دارد.[۵۱]
در سال ۱۳۹۲ حیاط و محوطهٔ خانهٔ صادق هدایت تبدیل به انبار ضایعات بیمارستان شدهاست.[۴۹]
صادق هدایت نقّاشی هم میکرد و برخی طرحهای او موجود است. از جمله آهویی که در مجموعه آثار هدایت چاپ انتشارات امیرکبیر بر جلد کتابهای او نقش بستهاست. جهانگیر هدایت، برادرزادهٔ او مجموعهای از این نقاشیها را با عنوان «آهوی تنها» منتشر کردهاست.[۵۳]
برخی از ترجمههای او در مجموعه نوشتههای پراکندهٔ صادق هدایت (ویرایش دوم، تهران، ۱۹۵۶ میلادی) است؛ که شامل برخی از مقالههای فرانسوی او هم میشود.[۵۵]
Iraj Parsinejad, A History of Literary Criticism in Iran, Bethesda, 2003, pp.۱۹۷–۲۶۴
داستان زندگی صادق هدایت
در پروژههای خواهر میتوانید در مورد صادق هدایت اطلاعات بیشتری بیابید.
توجه کنید: این فایل حدوداً ۹٫۲ مگا بایت است
زندگی و آثار صادق هدایت نویسنده ایرانی موضوع کتابها، فیلمها، اشعار و قصههای بسیاری بودهاست. فهرست زیر به برخی از این آثار اشاره میکند.
این ۲۲ صفحه در این رده قرار دارند؛ این رده در کل حاوی ۲۲ صفحه است.
مختصات: ۳۵°۴۱′۵۷٫۳۵″ شمالی ۵۱°۲۵′۳۰٫۷۸″ شرقی / ۳۵٫۶۹۹۲۶۳۹°شمالی ۵۱٫۴۲۵۲۱۶۷°شرقی / 35.6992639; 51.4252167
خانه صادق هدایت در استان تهران، شهر تهران، خیابان سعدی، بالاتر از خیابان منوچهری، ضلع جنوب غربی بیمارستان امیر اعلم، خیابان شهید تقوی (خیابان هدایت) پلاک ۳، کنار خانه سفیر کبیر دانمارک واقع شده است. [۱]
پدر او اعتضادالملک، از رجال و اشراف دوره قاجار بود و احتمالاً، خانه مورد نظر به دستور وی بنا شده و شکل و ساختار بنا به سبک اواخر دوران قاجار بر میگردد. در دههٔ ۵۰ خورشیدی، دفتر فرح پهلوی اقدام به خرید خانه پدری صادق هدایت کرد و اشیاء شخصیاش را از بازماندگان وی جمعآوریی کردند تا آن را تبدیل به موزه برای صادق هدایت کنند. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران این کار انجام نگرفت. رژیم جدید ملک را مصادره کرد و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار داد. سپس، به عنوان مهدکودک کارکنان «مهد کودک صادقیه» مورد بهرهبرداری قرار گرفت.
نهایتاً عمارت مذکور در تاریخ ۲۶ آبان ماه ۱۳۷۸ در سیاهه آثار ملی ایران با شماره ۲۴۹۱ به ثبت رسید.[۲]
سال ۱۳۸۱ جهانگیر هدایت (برادرزاده هدایت) و جمعی دیگر به نوع کاربری این خانه توسط دانشگاه علوم پزشکی اعتراض کردند و کاربری خانه از مهدکودک به کتابخانه تغییر پیدا کرد.[۳] این اعتراضها برای تغییر نهایی خانه به موزه ادامه دارد.[۴]
داستان زندگی صادق هدایت
در سال ۱۳۹۲ حیاط و محوطه خانه صادق هدایت تبدیل به انبار ضایعات بیمارستان شده بود.[۵][۶] که درنهایت در اردیبهشت ماه سال 1393 عمارت پاکسازی شد. [۷]
لوح نصبشده توسط شهرداری تهران بر دیوار خانهٔ صادق هدایت
خودکشی عملی عمدی است که باعث مرگ فرد شود. خودکشی اغلب به علت یأس صورت میگیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده میشود.[۱] اغلب، عوامل استرسزا مانند مشکلات مالی و یا مشکلات ارتباط بین فردی در این میان نقش دارند. تلاش برای جلوگیری از خودکشی شامل موارد زیر است: محدود کردن دسترسی به سلاح گرم، درمان بیماریهای روانی و سوء مصرف دارو و بهبود وضعیت اقتصادی.
رایجترین روش انجام خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است و تا حدی به روشهای قابل دسترس بستگی دارد. روشهای معمول عبارتند از: حلقآویز کردن، مسمومیت با قرص برنج، و سلاح گرم و کشیدن تیغ روی رگ
سالانه حدود ۸۰۰٬۰۰۰ تا یک میلیون نفر بر اثر خودکشی میمیرند، و این امر دهمین علت اصلی مرگ در سراسر جهان است.[۱][۲] میزان این کار در مردان بالاتر از زنان بوده و احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است.[۳] تخمین زده میشود که هر سال ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی غیرکشنده رخ میدهد.[۴] اقدام به این کار در جوانان و زنان شایعتر است.
دیدگاههای مربوط به خودکشی تحت تأثیر درونمایههای زیستی متنوعی نظیر مذهب، افتخار و معنای زندگی قرار دارد.[نیازمند منبع] ادیان ابراهیمی سنتاً خودکشی را وهن خداوند تلقی میکنند که دلیل این مسئله اعتقاد به تقدس زندگی است.[نیازمند منبع] در طول دوران سامورایی در ژاپن، سپوکو بهعنوان جبران شکست یا نوعی اعتراض شمرده میشد. رسم ساتی، که در حال حاضر عملی غیرقانونی در مراسم تشییع جنازه هندو است، این انتظار را مطرح میکرد که بیوه دست به قربانی کردن خود بزند و برای این کار خود را خواسته یا ناخواسته و تحت فشار خانواده و جامعه، بر روی تل هیزم مراسم تشییع جنازه شوهرش بیندازد.[۵]
خودکشی راهیست که فرد میخواهد به صورت سریع به شرایط فعلی خاتمه دهد و وارد محیطی شود که حتی از چگونگی آن هم خبر ندارد. بهطور معمول خودکشی حاصل کم اعتقادی افراد، بنیان شخصیتی سست و شرایط بسیار بسیار سخت حاکم بر زندگی آنها میباشد.[نیازمند منبع] در نهایت مجموعه عوامل دست به دست هم میدهند تا فردی خودکشی کند.
داستان زندگی صادق هدایت
البته انواع دیگری از خودکشی به نامهای حملات انتحاری وجود دارند که فرد بعد از شستشوی مغزی توسط افراد سودجو و با وعدههای تو خالی دست به خودکشی آگاهانه برای رسیدن به اهدافی نامشخص میزند.
قبلاً خودکشی و اقدام به خودکشی جرم محسوب میشد و مجازات در پی داشت، اما اکنون دیگر در اکثر کشورهای غربی چنین نیست.[نیازمند منبع] این کار همچنان در بسیاری از کشورهای اسلامی جرم محسوب میشود. در قرن بیستم و بیست و یکم، از خودکشی به شکل قربانی کردن خود بهعنوان روشی برای اعتراض استفاده میشود، و کامیکازی و بمبگذاریهای انتحاری بهعنوان تاکتیکهای نظامی یا تروریستی مورد استفاده قرار میگیرند.[۶]
خودکشی که به آن خودکشی موفق نیز گفته میشود، «عمل گرفتن جان خود» است.[۷] خودکشی ناموفق یا رفتار خودکشی غیرکشنده، نوعی آسیب به خود با هدف پایان دادن به زندگی است که منجر به مرگ نشود.[۸] خودکشی کمکی زمانی است که فردی بهطور غیرمستقیم به شخص دیگری کمک میکند تا باعث مرگ خود شود و این کار را از طریق ارائه مشاوره یا تهیه ابزار انجام این کار صورت دهد.[۹] این کار در مقابل هومرگ قرار دارد که در آن فرد دیگر نقش فعالتری در مرگ شخص ایفا میکند.[۹] فکر خودکشی یعنی فکر کردن فرد خودکش به نحوه خاتمه دادن به زندگی خویش.[۸]
در آتن باستان شخصی که بدون تصویب دولت مرتکب خودکشی میشد از تشریفات دفن عادی محروم میگردید. این فرد را به تنهایی در حومه شهر و بدون سنگ قبر یا نشانه دیگری دفن میکردند.[۱۰] در یونان باستان و روم خودکشی بهعنوان روشی قابل قبول در مقابل شکست نظامی تلقی میشد.[۱۱] در روم باستان، در حالی که خودکشی در ابتدا مجاز بود، اما بعداً با توجه به هزینههای اقتصادی آن جرم علیه دولت تلقی شد.[۱۲] فرمان جنایی صادر شده توسط لویی چهاردهم در ۱۶۷۰ از حیث مجازات به مراتب شدیدتر بود: بدن فرد مرده در حالی که صورت آن رو به زمین بود در خیابانها کشیده میشد، و سپس بهدار آویخته شده یا در توده زباله انداخته میشد. علاوه بر این، تمام اموال شخص مصادره میگردید.[۱۳][۱۴] از لحاظ تاریخی در کلیسای مسیحیت افرادی که اقدام به خودکشی میکردند تکفیر شده و کسانی که در اثر خودکشی میمردند در خارج از قبرستان به خاک سپرده میشدند.[۱۵] در اواخر قرن نوزدهم در بریتانیا اقدام به خودکشی معادل اقدام به قتل تلقی میشد و ممکن بود مجازات آن حلقآویز شدن باشد.[۱۵] در اروپای قرن ۱۹ عمل خودکشی از عملی ناشی از گناه به اقدامی ناشی از جنون تغییر ماهیت داد.[۱۴]
عواملی که خطر خودکشی را تحت تأثیر قرار میدهند، عبارتند از اختلالات روانی، مصرف نادرست دارو، حالات روانی، شرایط فرهنگی، خانوادگی و اجتماعی و ژنتیک.[۱۷]بیماری روانی و سوء مصرف مواد غالباً در کنار هم وجود دارند.[۱۸] سایر عوامل خطرآفرین عبارتند از اقدام به خودکشی قبلی،[۱۹] در دسترس بودن وسیله برای ارتکاب این عمل، سابقه خانوادگی خودکشی، یا وجود آسیب ضربهای مغز.[۲۰] به عنوان مثال، میزان خودکشی در خانوادههای دارای سلاح گرم بیش از خانوادههای فاقد آن بودهاست.[۲۱] عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند بیکاری، فقر، خانه بهدوشی و تبعیض نیز ممکن است فکر خودکشی را موجب شود.[۲۲] حدود ۱۵–۴۰٪ مردم یادداشت خودکشی از خود بجا میگذارند.[۲۳] به نظر میرسد ژنتیک در ۳۸٪ تا ۵۵٪ از رفتارهای خودکشی دخیل باشد.[۲۴] سربازان در معرض خطر خودکشی بیشتری هستند که این امر تا حدی ناشی از میزان بالاتر بیماریهای روانی و مشکلات سلامت جسمی مربوط به جنگ است.[۲۵]
اختلال روانی اغلب در زمان خودکشی وجود دارد و میزان آن از ۲۷٪[۲۶] تا بیش از ۹۰٪ برآورد میشود.[۱۹] در بین کسانی که در واحد روانی بستری شدهاند، خطر خودکشی موفق در طول زندگی در حدود ۶/۸٪ است.[۱۹] نیمی از تمام افرادی که در اثر خودکشی جان خود را از دست میدهند ممکن است دچار اختلال افسردگی شدید باشند؛ داشتن این بیماری یا یک اختلال خلقی دیگر مانند اختلال دوقطبی خطر خودکشی را ۲۰ برابر افزایش میدهد. .[۲۷] سایر بیماریهای دخیل در این وضع عبارتند از اسکیزوفرنی (۱۴٪)، اختلال شخصیت (۱۴٪)،[۲۸] اختلال دوقطبی،[۲۷] و اختلال استرس پس از سانحه.[۱۹] حدود ۵٪ از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در اثر خودکشی میمیرند.[۲۹] اختلال خوردن نیز از جمله بیماریهای دارای خطر بالا است.[۳۰]
سابقه اقدام به خودکشی قبلی مهمترین عامل پیشبینی انجام موفقیتآمیز خودکشی است.[۱۹] حدود ۲۰ درصد از خودکشیها با سابقه قبلی همراه بودهاست و از بین کسانی که خودکشی کردهاند ۱٪ ظرف یک سال در خودکشی خود موفق هستند[۱۹] و بیش از ۵٪ پس از ۱۰ سال خودکشی میکنند.[۳۰] گرچه اقدام به خودآزاری اقدام به خودکشی تلقی نمیشود، وجود رفتار آسیب رساندن به خود با افزایش خطر اقدام به خودکشی مربوط است.[۳۱]
در حدود ۸۰٪ خودکشیهای موفق، فرد ظرف یک سال قبل از مرگ خود به پزشک مراجعه کردهاست،[۳۲] و در ۴۵٪ موارد، افراد در یک ماه قبل چنین کاری را انجام دادهاند.[۳۳] حدود ۲۵–۴۰٪ کسانی که خودکشی موفقی داشتهاند در سال قبل با مراکز خدمات بهداشت روان تماس گرفتهاند.[۲۶][۳۲]
سوء مصرف مواد دومین عامل خطرآفرین شایع خودکشی پس از افسردگی شدید و اختلال دوقطبی است.[۳۴] هم سوء مصرف مزمن مواد و هم مسمومیت حاد در این کار دخیل است. .[۱۸][۳۵] در صورتی که این وضع با غم و اندوه شخصی نظیر داغداری همراه باشد، میزان خطر بیشتر افزایش مییابد.[۳۵] به علاوه سوء مصرف مواد با اختلالات روانی همراه است.[۱۸]
اکثر مردم زمانی که اقدام به خودکشی میکنند تحت تأثیر داروهای آرامبخش- خوابآور (مانند الکل یا بنزودیازپینها) هستند[۳۶] و اعتیاد به الکل در ۱۵٪ تا ۶۱٪ موارد وجود دارد.[۱۸] بهطور کلی کشورهایی که دارای میزان بالاتری مصرف الکل و تعداد بیشتر کافههای مربوط به این کار هستند، میزان خودکشی بالاتری دارند[۳۷] که این مسئله در درجه اول مربوط به الکل تقطیری است تا کل الکل مورد استفاده.[۱۸] حدود ۲/۲–۴/۳٪ کسانی که بهخاطر اعتیاد به الکل مورد درمان قرار گرفتهاند در ادامه زندگی خود در اثر خودکشی درگذشتهاند.[۳۷] افراد الکلی که اقدام به خودکشی میکنند معمولاً مرد و میانسال بوده و در گذشته تلاش کردهاند خودکشی نمایند.[۱۸] بین ۳ تا ۳۵٪ مرگ و میر در میان کسانی که هروئین مصرف میکنند به دلیل اقدام به خودکشی است (حدود ۱۴ برابر بیشتر از کسانی که از این ماده استفاده نمیکنند).[۳۸]
سوء مصرف کوکائین و متامفتامین همبستگی بالایی با خودکشی دارد.[۱۸][۳۹] در بین کسانی که از کوکائین استفاده میکنند بیشترین خطر در مرحله ترک است.[۴۰] کسانی که از مواد استنشاقی استفاده میکنند نیز در معرض خطر قابل توجهی بوده و حدود ۲۰٪ اقدام به خودکشی کرده و بیش از ۶۵٪ به آن فکر کردهاند.[۱۸]استعمال دخانیات نیز با خطر خودکشی مرتبط است.[۴۱] شواهد اندکی در خصوص علت وجود این ارتباط بهدست آمدهاست؛ با این حال این فرضیه ارائه شدهاست که کسانی که مستعد سیگار هستند مستعد به خودکشی نیز هستند زیرا کشیدن سیگار باعث مشکلاتی برای سلامتی میشود که افراد پس از آن میخواهند به زندگی خود پایان بدهند، و همچنین سیگار کشیدن بر ترکیب شیمیایی مغز تأثیر میگذارد و تمایل به خودکشی را ایجاد میکند.[۴۱] با این حال به نظر نمیرسد شاهدانه بهطور مستقل میزان خطر را افزایش دهد.[۱۸]
اعتیاد به قمار با افزایش میزان افکار خودکشی همراه بوده و میزان اقدام به این کار در مقایسه با جمعیت عادی بیشتر است.[۴۲] بین ۱۲ تا ۲۴٪ قماربازان پاتولوژیک اقدام به خودکشی میکنند.[۴۳] میزان خودکشی در میان همسران آنها سه برابر بیشتر از جمعیت عادی است.[۴۳] عوامل دیگری که خطر این کار را در قماربازان افزایش میدهد عبارتند از: بیماریهای روانی، سوء مصرف الکل و مواد.[۴۴]
بین خودکشی و مشکلات سلامت جسمی از جمله موارد زیر ارتباط وجود دارد:[۳۰]درد مزمن،[۴۵] آسیب ضربهای مغز[۴۶] سرطان،[۴۷] یا کسانی که با دیالیز خون، اچ آی وی، لوپوس اریتماتوس سیستمیک دست به گریبان هستند.[۴۷] تشخیص سرطان خطر خودکشی متعاقب آن را حدود دو برابر میکند.[۴۷] شیوع افزایش خودکشی پس از اینکه شخص از بیماری افسردگی و سوء مصرف الکل رهایی مییابد نیز ادامه دارد. در افراد مبتلا به بیش از یک بیماری، میزان خطر بالا است. در ژاپن مشکلات بهداشتی بهعنوان علت اصلی خودکشی در نظر گرفته میشود.[۴۸]
اختلالات خواب مانند بیخوابی[۴۹] و وقفه تنفسی در خواب عوامل خطرآفرین ابتلا به افسردگی و خودکشی هستند. در برخی موارد اختلالات خواب ممکن است عامل خطرآفرین مستقلی از افسردگی باشند.[۵۰] تعدادی از بیماریهای دیگر نیز ممکن است علایمی شبیه به اختلالات خلقی را سبب شوند از جمله: کمکاری تیروئید، آلزایمر، تومور مغزی، لوپوس اریتماتوس سیستمیک، و عوارض جانبی ناشی از تعدادی از داروها (مانند بتا بلوکر و استروئیدها).[۱۹]
ژن SKA2 در افرادی که در آستانه خودکشی هستند، بهدرستی فعالیت نمیکند. این ژن مسئول کنترل هورمون کورتیزول است. ترشح هورمون کورتیزول (هورمون استرس)، در جریان واکنش بدن به استرس بسیار افزایش مییابد. ژن SKA2 که در بخش فوقانی کورتکس مغز وجود دارد به پیشگیری از افکار منفی کمک میرساند و رفتارهای تکانشی را نیز کنترل میکند. اگر تغییری در این ژن رخ دهد، بدن نمیتواند میزان ترشح کورتیزول را کنترل کند. پیش از این مشخص شده بود در خون افرادی که دست به خودکشی زدهاند، مقدار زیادی کورتیزول وجود دارد.[۵۱]
برخی از حالات روانی خطر خودکشی را افزایش میدهد از جمله: نومیدی، از دست دادن حس لذت در زندگی، افسردگی و اضطراب.[۲۷] توانایی اندک حل مشکلات، از دست دادن توانایی که فرد قبلاً داشتهاست، و کنترل ضعیف تمایلات نیز نقش ایفا میکنند.[۲۷][۵۲] در افراد مسن، تشخیص اینکه باری بر دوش دیگران هستند، عامل مهمی است.[۵۳][۵۳]
استرسهای اخیر زندگی مانند از دست دادن یک عضو خانواده یا یکی از دوستان، از دست دادن شغل، یا انزوای اجتماعی (مانند به تنهایی زندگی کردن) این خطر را افزایش میدهد.[۲۷] کسانی که هرگز ازدواج نکردهاند نیز در معرض خطر بیشتری هستند.[۱۹] مذهبی بودن ممکن است خطر خودکشی را کاهش دهد.[۵۴] این مسئله را به موضع منفی بسیاری از ادیان در برابر خودکشی و به پیوند بیشتری که دین ممکن است فراهم کند، نسبت میدهند.[۵۴] در بین اشخاص مذهبی، به نظر میرسد افراد مسلمان میزان خودکشی کمتری داشته باشند.[۵۵]
بعضیها ممکن است برای فرار از دست زورگویی یا تعصب دست به خودکشی بزنند.[۵۶] سابقه سوء استفاده جنسی دوران کودکی[۵۷] و زمان صرف شده در پرورشگاه نیز عواملی خطرآفرین هستند. .[۵۸] باور بر این است که سوء استفاده جنسی حدود ۲۰٪ از کل خطر را شامل میشود.[۲۴]
توضیح تکاملی برای خودکشی این است که این کار ممکن است باعث بهبود تناسب فراگیر شود. این وضع ممکن است در صورتی رخ دهد که فردی که اقدام به خودکشی میکند نمیتواند کودکان بیشتری داشته باشد و با زنده ماندن منابع را از دسترس بستگان خود دور میسازد. نقدی که مطرح شده این است که مرگ و میر نوجوانان سالم به احتمال زیاد تناسب فراگیر را افزایش نمیدهد. انطباق با محیط بسیار متفاوت اجدادی ممکن است با محیط کنونی ناسازگار باشد. .[۵۲][۵۹]
فقر با خطر خودکشی همبسته است. .[۶۰] افزایش فقر نسبی در مقایسه با اطرافیان فرد، خطر خودکشی را افزایش میدهد.[۶۱] بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ کشاورز در هندوستان از سال ۱۹۹۷ تاکنون مرتکب خودکشی شدهاند که دلیل آن تا حدی ناشی از مسائل مربوط به بدهی است.[۶۲] در چین خودکشی در مناطق روستایی سه برابر بیشتر از مناطق شهری است و اعتقاد بر این است که این مسئله تا حدی به دلیل مشکلات مالی در این مناطق کشور است.[۶۳]
رسانهها از جمله اینترنت نقش مهمی دارند.[۱۷] نحوه به تصویر کشیدن خودکشی ممکن است اثر منفی داشته باشد زیرا پوشش این اقدام در حجم زیاد، بهطور برجسته و مکرر به ستودن یا رمانتیک کردن خودکشی میانجامد و بیشترین تأثیر را دارد.[۶۴] هنگامی که شرح مفصلی از چگونگی خودکشی با استفاده از یک وسیله خاص به تصویر کشیده میشود، ممکن است این روش خودکشی در کل جمعیت افزایش یابد.[۶۵]
این کار موجب سرایت خودکشی یا خودکشی تقلیدی میشود که به آن اثر ورتر گفته میشود و نام خود را از قهرمان رومان «رنجهای ورتر جوان» اثر گوته گرفتهاست که خودکشی کرد.[۶۶] این خطر در نوجوانانی که مرگ را رمانتیک میسازند، بیشتر است.[۶۷] به نظر میرسد که گرچه رسانههای خبری تأثیر مهمی دارند، اما تأثیر رسانههای سرگرمی مبهم است.[۶۸] نقطه مقابل اثر ورتر، اثر پاپاگنو است در آن ممکن است مکانیسمهای مؤثر کنار آمدن اثر محافظتی داشته باشد. این اصطلاح بر اساس شخصیتی در اپرای فلوت جادویی اثر موتزارت نامگذاری شده که از ترس از دست دادن معشوقه خود قرار است خودکشی کند که دوستانش به او کمک میکنند.[۶۶] در صورتی که رسانهها از دستورالعمل گزارشدهی مناسب استفاده کنند، خطر خودکشی را میتوان کاهش داد.[۶۴] اما متعهد کردن صنعت رسانه به این کار بهویژه در درازمدت دشوار است.[۶۴]
خودکشی منطقی گرفتن جان خود بنا به استدلال است،[۶۹] اگرچه برخی فکر میکنند خودکشی به هیچ عنوان منطقی نیست.[۶۹] عمل گرفتن جان خود برای نفع بردن دیگران ایثار جان خوانده میشود.[۷۰] نمونهای از این کار در مواقعی است که افراد مسن به زندگی خود خاتمه میدهند تا مقدار مواد غذایی بیشتری برای افراد جوان جامعه باقی بماند.[۷۰] در برخی از فرهنگهای اسکیمو این عمل، اقدامی است ستودنی و از سر شجاعت یا خرد تلقی میشود.[۷۱]
حمله انتحاری یک اقدام سیاسی است که در آن مهاجم مرتکب خشونت علیه دیگران میشود و میداند که این کار منجر به مرگ خود خواهد شد.[۷۲] بعضی از بمبگذاران انتحاری در پی رسیدن به شهادت هستند.[۲۵] مأموریتهای کامیکازی بهعنوان وظیفه در برابر قدرتی برتر یا الزام اخلاقی انجام میشد.[۷۱] خود-دیگرکشی عمل قتل است که در عرض یک هفته بعد از آن کسی که قتل را انجام داد، خودکشی میکند.[۷۳] خودکشی گروهی اغلب در زیر فشار اجتماعی انجام میشود که در آن اعضا استقلال خود را به یک رهبر میسپارند.[۷۴] خودکشی دستهجمعی میتواند تنها با مشارکت دو نفر رخ دهد، که اغلب به آن خودکشی توافقی گفته میشود.[۷۵]
در زمانی که شرایط بهگونهای است که ادامه زندگی غیرقابل تحمل است، برخی از مردم از خودکشی بهعنوان وسیلهای برای پایان رنجهای خود استفاده میکنند.[۷۶] برخی از زندانیان در اردوگاههای کار اجباری نازی عمداً با دست زدن به حصارهای برقدار خود را میکشتند.[۷۷]
مهمترین روش منجر به خودکشی در بین کشورها متفاوت است. مهمترین روشها در مناطق مختلف عبارتند از دار زدن خود، مسمومیت با قرص برنج و اسلحه گرم.[۷۸] اعتقاد بر این است که این تفاوتها تا حدودی ناشی از دسترس بودن روشهای مختلف باشد.[۶۵] بررسی ۵۶ کشور نشان داد که حلقآویز کردن رایجترین روش در بسیاری از کشورها بودهاست، ,[۷۹] و معادل ۵۳٪ خودکشی در مردان و ۳۹٪ خودکشی زنان به این طریق صورت میگیرد.[۸۰]
در سراسر جهان ۳۰ درصد از خودکشیها در اثر خوردن آفتکش انجام میشود. با این حال میزان استفاده از این روش بهطور قابل توجهی متفاوت بوده و از ۴٪ در اروپا تا بیش از ۵۰٪ در منطقه اقیانوس آرام در نوسان است.[۸۱] این روش در آمریکای لاتین نیز با توجه به دسترسی آسان به آن در میان جمعیت کشاورز معمول است.[۶۵] در بسیاری از کشورها، دوز بیش از حد مجاز دارو حدود ۶۰٪ خودکشی در میان زنان و ۳۰٪ خودکشی در میان مردان را سبب میشود[۸۲] که بسیاری از آنها از قبل برنامهریزی نشده بوده و در طول یک دوره حاد تزلزل رخ میدهد.[۶۵] میزان مرگ و میر بنا به روش مورد استفاده متغیر است: سلاح گرم ۸۰–۹۰٪، غرق شدن ۶۵–۸۰٪، حلقآویز کردن ۶۰–۸۵٪، دود اگزوز خودرو ۴۰–۶۰٪، پریدن از ارتفاع ۳۵–۶۰٪، سوزاندن زغال چوب ۴۰–۵۰٪، آفتکشها ۶–۷۵٪، دوز بیش از حد دارو ۵/۱–۴٪.[۶۵] شایعترین روشهای خودکشی ناموفق با شایعترین روشهای موفق متفاوت است و بیشترین میزان عدم موفقیت به میزان ۸۵٪ از طریق دوز بیش از حد دارو و در جهان توسعه یافته میباشد.[۳۰]
در ایالات متحده ۵۷٪ خودکشیها شامل استفاده از سلاح گرم بوده و این روش در مردان نسبت به زنان تا حدودی بیشتری رواج دارد.[۱۹] شایعترین علت بعدی در مردان حلقآویز کردن و در زنان مسموم کردن خود است.[۱۹] این روشها در مجموع حدود ۴۰٪ از خودکشیهای ایالات متحده را تشکیل میدهد.[۸۳] در سوئیس که در آن تقریباً همه صاحب یک اسلحه گرم هستند، بیشترین تعداد خودکشیها از طریق حلقآویز کردن صورت میگیرد.[۸۴] پریدن از بلندی جهت مردن هم در هنگ کنگ و هم سنگاپور رایج بوده و به ترتیب ۵۰٪ و ۸۰٪ را تشکیل میدهد.[۶۵] در چین مصرف آفتکشها رایجترین روش است.[۸۵] در ژاپن، دریدن شکم خود که به آن سپوکو یا هاراکیری گفته میشود هنوز هم رخ میدهد،[۸۵] اما حلقآویز کردن شایعترین روش است.[۸۶]
هیچگونه پاتوفیزیولوژی واحد و بنیادین شناخته شدهای برای خودکشی یا افسردگی وجود ندارد.[۱۹] با این حال اعتقاد بر این است که این امور نتیجه فعل و انفعال عوامل رفتاری، اجتماعی و زیستمحیطی و روانی است.[۶۵]
سطوح پایین فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF) هم بهطور مستقیم[۸۷] و هم بهطور غیرمستقیم از طریق نقش خود در افسردگی شدید، اختلال استرس پس از سانحه، اسکیزوفرنی و اختلال وسواسی جبری با خودکشی مرتبط است.[۸۸] مطالعات پس از مرگ کاهش سطح BDNF در هیپوکامپ و قشر پیشپیشانی را هم در افراد مبتلا به بیماری روانی و هم در افراد غیرمبتلا نشان داده است.[۸۹] اعتقاد بر این است که سروتونین که یک انتقالدهنده عصبی مغز است در کسانی که اقدام به خودکشی میکنند، پایین باشد. این امر تا حدی مبتنی بر شواهد افزایش سطح گیرنده ۵-HT2A پس از مرگ است.[۹۰] شواهد دیگر شامل کاهش میزان محصول ناشی از تجزیه سروتونین یعنی اسید ۵-هیدروکسیایندولیستیک در مایع نخاعی مغز است.[۹۱] با این حال دستیابی به شواهد مستقیم است دشوار است.[۹۰] اعتقاد بر این است که اپیژنتیک که به مطالعه تغییرات در بیان ژنتیکی در پاسخ به عوامل محیطی میپردازد که DNA اصلی را تغییر نمیدهد، نیز در تعیین خطر خودکشی به ایفای نقش میپردازد.[۹۲]
پیشگیری از خودکشی اصطلاحی است که در مورد همه تلاشها به منظور کاهش شیوع خودکشی از طریق اقدامات پیشگیرانه انجام میشود. کاهش دسترسی به روشهای خاص، مانند سلاح گرم یا سموم و حتی بهرهگیری از سازه ضد خودکشی نیز این خطر را کاهش میدهد.[۶۵][۹۳] سایر اقدامات شامل محدود کردن دسترسی به زغال چوب و موانع روی پلها و سکوهای مترو است.[۶۵] ممکن است درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل، افسردگی، و کسانی که در گذشته اقدام به خودکشی کردهاند نیز مؤثر باشد.[۹۳] برخی پیشنهاد کاهش دسترسی به الکل را بهعنوان یک استراتژی پیشگیرانه (نظیر کاهش تعداد کافهها) ارائه نمودهاند.[۱۸] اگرچه شماره تلفن فوریتی بحران به وفور پیدا میشود، شواهد کمی در خصوص تأیید یا رد تأثیر آن وجود دارد.[۹۴][۹۵] به نظر میرسد در جوانانی که به تازگی به فکر خودکشی افتادهاند، درمان شناختی رفتاری باعث بهبود نتایج شدهاست.[۹۶] ممکن است توسعه اقتصادی به دلیل توانایی خود در کاهش فقر قادر به کاهش میزان خودکشی باشد.[۶۰] ممکن است تلاش برای افزایش ارتباط اجتماعی به ویژه در مردان مسن مؤثر باشد.[۹۷]
پژوهشگران دانشگاه ایندیانا به شیوه جدیدی دست پیدا کردهاند که از طریق آن میتوانند با نمونه برداری از خون افراد و طرح سوالات ویژهای در رابطه با شرایط جسمانی وروانی احتمال اقدام به خودکشی را پیشبینی کنند.
بر پایه ادعای این محققان سلسله پرسشهایی تدوین شده تا ۹۲ درصد به آنها امکان میدهد به احتمال روی آوردن این افراد به خودکشی پی ببرند.[۹۸]
اطلاعات کمی در مورد اثرات غربالگری جمعیت عمومی از حیث میزان نهایی خودکشی وجود دارد.[۹۹] از آنجا که میزان بالایی از افرادی که تست آنها با استفاده از این ابزار مثبت بوده در معرض خطر خودکشی نیستند، نگرانیهایی در این خصوص وجود دارد که ممکن است غربالگری بهرهبرداری از منابع مراقبتهای بهداشت روانی را بهطور قابل توجهی افزایش دهد.[۱۰۰] با این حال توصیه میشود کسانی که در معرض خطر زیادی قرار دارند، ارزیابی گردند.[۱۹] به نظر میرسد طرح پرسش در مورد خودکشی خطر این کار را افزایش ندهد.[۱۹]
در کسانی که به مشکلات روانی مبتلا هستند بعضی از درمانها ممکن است خطر خودکشی را کاهش دهد. کسانی که زیاد خودکشی میکنند را میتوان بهطور داوطلبانه یا غیرداوطلبانه در مراکز مراقبتهای روانی بستری نمود.[۱۹] معمولاً اموالی که ممکن است برای آسیب رساندن به خود مورد استفاده قرار گیرد، از آنها گرفته میشود.[۳۰] بعضی از پزشکان از بیماران میخواهند قرارداد پیشگیری از خودکشی را امضا کنند و متعهد شوند در صورت آزاد شدن به خود صدمه نزنند.[۱۹] اما شواهد حاکی از آن است که این کار تأثیر قابل توجهی ندارد.[۱۹] اگر شخصی در معرض خطر اندکی باشد، ممکن است بتوان ترتیب درمان سلامت روانی بیمار در خارج از مرکز را داد.[۳۰] مشخص شدهاست که تأثیر بستری کوتاه مدت نسبت به مراقبت توسط جامعه برای بهبود نتایج در افراد دچار اختلال شخصیت مرزی که بهطور مزمن مستعد خودکشی هستند، زیاد نیست.[۱۰۱][۱۰۲]
شواهدی تجربی وجود دارد مبنی بر اینکه روان درمانی و بهویژه درمان رفتار دیالکتیکی میزان خودکشی را در نوجوانان[۱۰۳] و همچنین در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کاهش میدهد.[۱۰۴] با این حال شواهد مذکور کاهش خودکشی موفق را نشان نداده است.[۱۰۳]
بحثهایی بر سر منافع داروهای ضدافسردگی در مقابل زیانهای آنها مطرح شدهاست.[۱۷] به نظر میرسد داروهای ضد افسردگی جدیدتر مانند SSRI در افراد جوان خطر خودکشی را از ۲۵ در ۱۰۰۰ به ۴۰ در ۱۰۰۰ افزایش میدهد.[۱۰۵] با این حال این داروها ممکن است در افراد مسن خطر مذکور را کاهش دهد.[۱۹] به نظر میرسد لیتیوم در کاهش خطر خودکشی در کسانی که مبتلا به اختلال دوقطبی و افسردگی تکقطبی هستند تا سطح جمعیت کلی مؤثر باشد.[۱۰۶][۱۰۷]
شناسایی تغییراتی که در یک ژن بخصوص به نام SKA2 رخ میدهد، میتواند به پیشبینی احتمال اقدام به خودکشی در یک فرد کمک کند. تغییراتی که در این ژن رخ میدهد با استفاده از یک آزمایش خون[۱۰۸] ساده قابل شناسایی است. ژن SKA2 در افرادی که در آستانه خودکشی هستند، بهدرستی فعالیت نمیکند. این ژن مسئول کنترل هورمون کورتیزول است. ترشح هورمون کورتیزول (هورمون استرس)، در جریان واکنش بدن به استرس بسیار افزایش مییابد. ژن SKA2 که در بخش فوقانی کورتکس مغز وجود دارد به پیشگیری از افکار منفی کمک میرساند و رفتارهای تکانشی را نیز کنترل میکند. اگر تغییری در این ژن رخ دهد، بدن نمیتواند میزان ترشح کورتیزول را کنترل کند. پیش از این مشخص شده بود در خون افرادی که دست به خودکشی زدهاند، مقدار زیادی کورتیزول وجود دارد. این آزمایش کمک میکند پیش از آنکه دیر شود برای نجات جان فرد اقدام کنند.[۵۱]
حدود ۵/۰٪ تا ۴/۱٪ از مردم با خودکشی به زندگی خود پایان میدهند.[۲][۱۹] در سال ۲۰۰۸/۲۰۰۹ در سطح جهان، خودکشی دهمین علت مهم مرگ بود[۱] یعنی سالانه حدود ۸۰۰٬۰۰۰ تا یک میلیون نفر در اثر این کار میمیرند، که معادل آمار مرگ و میر ۶/۱۱ نفر به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در هر سال است.[۲] میزان خودکشی از دهه ۱۹۶۰ تا سال ۲۰۱۲ به میزان ۶۰٪ افزایش یافتهاست،[۹۳] و این افزایش عمدتاً در جهان در حال توسعه دیده میشود.[۱] به ازای هر خودکشی منجر به مرگ بین ۱۰ و ۴۰ خودکشی ناموفق رخ میدهد.[۱۹]
داستان زندگی صادق هدایت
میزان خودکشی در بین کشورها و در طول زمان متفاوت است.[۲] میزان خودکشی بهعنوان درصدی از مرگ و میر در سال ۲۰۰۸ به این ترتیب بود: آفریقا ۵/۰٪، جنوب شرق آسیا ۹/۱٪، آمریکا ۲/۱٪ و اروپا ۴/۱٪.[۲] میزان آن به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ عبارت بود از: استرالیا ۶/۸، کانادا ۱/۱۱، چین ۷/۱۲، هند ۲/۲۳، انگلستان ۶/۷، ایالات متحده ۴/۱۱.[۱۱۰] خودکشی در سال ۲۰۰۹ در ایالات متحده بهعنوان دهمین علت اصلی علت مرگ بوده و معادل حدود ۳۶٬۰۰۰ مورد در سال است.[۱۱۱] و سالانه در حدود ۶۵۰٬۰۰۰ نفر به دلیل اقدام به خودکشی در بخش اورژانس معاینه میشوند.[۱۹] لیتوانی، ژاپن و مجارستان بالاترین نرخ را دارند.[۲] کشورهای دارای بیشترین میزان مطلق خودکشی چین و هند هستند که بیش از نیمی از کل موارد را شامل میشوند.[۲] در چین خودکشی پنجمین علت اصلی مرگ است.[۱۱۲]
احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی ایران در مردادماه ۱۳۹۳ با اشاره به افزایش خودکشی در ایران گفت: «چهار هزار و ۵۵ نفر در سال ۱۳۹۲ در اثر خودکشی جان باختهاند.» براساس آمارهای موجود در سال ۱۳۹۱ تهران با ۴۰۹، کرمانشاه با ۲۷۱ و گیلان با ۲۳۱ مورد فوتی، بیشترین و استانهای خراسان جنوبی با ۱۸، کهگیلویه و بویراحمد با ۲۴ و خراسان شمالی با ۲۵ فوتی کمترین موارد مرگ ناشی از خودکشی را به خود اختصاص دادهاند که از این میان بیشترین آمار خودکشی به شیوه «حلق آویز» بودهاست. در سال ۲۰۱۰، ۴/۷ نفر در هر صد هزار نفر بر اثر مرگهای مشکوک به خودکشی فوت کردهاند، به این ترتیب «البته ایران در بین ۸۹ کشوری که اطلاعاتش گردآوری شدهاست در رتبه شصت و نهم قرار دارد.»[۱۱۳]
بهگزارش وبگاه آفتاب در ۱۹ شهریور ۱۳۹۳ در ایران آمار خودکشی در مردان مجرد بیشتر از مردان متأهل و برخلاف آمارهای جهانی در زنان متأهل بیش از زنان مجرد است.[۱۱۴]
در جهان غرب، مرگ مردان در اثر خودکشی سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است، اگرچه زنان چهار برابر بیشتر اقدام به خودکشی میکنند.[۲][۱۹] دلیل این مسئله این است که مردان از ابزار کشندهتری برای پایان دادن به زندگی خود استفاده میکنند.[۱۱۵] این تفاوت در کسانی که بیش از ۶۵ سال سن دارند بسیار بیشتر است چرا که مردان ۱۰ برابر بیشتر از زنان اقدام به خودکشی مینمایند.[۱۱۵] خودکشی در چین دارای یکی از بالاترین میزانهای خودکشی زنان در جهان و تنها کشوری است که در آن این میزان از خودکشی مردان بیشتر است (نسبت ۹/۰).[۲][۱۱۲] در شرق دریای مدیترانه نرخ خودکشی تقریباً بین مردان و زنان برابر است.[۲] بالاترین میزان خودکشی زنان در کره جنوبی و معادل ۲۲ مورد در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر است، و بهطور کلی نرخ آن در جنوب شرق آسیا و اقیانوس آرام غربی بالا است.[۲]
در بسیاری از کشورها نرخ خودکشی در افراد میانسال[۱۱۶] یا مسن بالاتر است.[۶۵] با این حال تعداد مطلق خودکشی در افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله بیشتر بوده و دلیل این امر تعداد افراد این گروه سنی است.[۲] بیشترین میزان آن در ایالات متحده در مردان قفقازی مسنتر از ۸۰ سال رخ میدهد، اگرچه افراد جوانتر بیشتر دست به خودکشی میزنند.[۱۹] خودکشی دومین علت شایع مرگ در نوجوانان[۱۷] و در مردان جوان بوده و تنها مرگ تصادفی بالاتر از آن قرار میگیرد.[۱۱۶] خودکشی در مردان جوان در کشورهای توسعه یافته، علت نزدیک به ۳۰٪ مرگ و میرها است.[۱۱۶] این میزان در کشورهای در حال توسعه نیز مشابه است، اما درصد کمتری از مرگ و میر را تشکیل میدهد و دلیل آن میزان بالاتر مرگ و میر ناشی از سایر انواع تروما است.[۱۱۶] در جنوب شرق آسیا برخلاف مناطق دیگر جهان، مرگ و میر ناشی از خودکشی در زنان جوان نسبت به زنان مسن بیشتر رخ میدهد.[۲]
اکنون دیگر خودکشی در اکثر کشورهای غربی جرم نیست،[۱۱۷] با این حال در اکثر کشورهای اروپای غربی از قرون وسطی حداقل تا ۱۸۰۰ جرم بود.[۱۱۸] بسیاری از کشورهای اسلامی آن را امری مجرمانه میدانند.[۵۵]
خودکشی در استرالیا جرم نیست.[۱۱۹] با این حال مشاوره دادن، تحریک، یا کمک و تشویق دیگران جهت اقدام به خودکشی جرم بوده، و قانون به صراحت اجازه میدهد تا فرد «در صورتی که منطقاً لازم باشد به زور متوسل شود» و مانع از اقدام به خودکشی فرد دیگر شود.[۱۲۰] در قلمرو شمالی استرالیا برای مدتی کوتاه و از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۷خودکشی به کمک پزشک قانونی بود.[۱۲۱]
در حال حاضر هیچ کشوری در اروپا خودکشی یا اقدام به خودکشی را جرم تلقی نمیکند.[۱۵] انگلستان و ولز جرم بودن خودکشی را از طریق قانون خودکشی ۱۹۶۱ لغو کردند و جمهوری ایرلند این کار را در سال ۱۹۹۳ انجام داد.[۱۵] قبلاً واژه «ارتکاب» برای اشاره به آن بهکار میرفت، اما بسیاری از سازمانها به دلیل معنای منفی آن، دست از استفاده از این واژه برداشتهاند.[۱۲۲][۱۲۳]
در هند، خودکشی غیرقانونی است و خانواده بازمانده ممکن است با مشکلات قانونی مواجه شود.[۱۲۴] در آلمان، اوتانازی فعالانه غیرقانونی است و هر کسی که در صحنه خودکشی حاضر باشد ممکن است به علت عدم ارائه کمک در موقعیت اضطراری تحت تعقیب قرار گیرد.[۱۲۵] سوئیس اخیراً گامهایی را برای قانونی کردن خودکشی کمکی برای بیماران روانی برداشتهاست. دادگاه عالی در لوزان، در حکم سال ۲۰۰۶ به یک فرد ناشناس که مدتی طولانی با مشکلات روانی دست به گریبان بود حق پایان دادن به زندگی خود را اعطا کرد.[۱۲۶]
در ایالات متحده خودکشی غیرقانونی نیست اما ممکن است کسانی که دست به انجام آن زدهاند با مجازاتهایی مواجه شوند.[۱۵] خودکشی به کمک پزشک در ایالت اورگان[۱۲۷] و واشینگتن قانونی است.[۱۲۸]
در بسیاری از اشکال مسیحیت، خودکشی گناه تلقی شدهاست، و این امر بهطور عمده بر اساس نوشتههای متفکران بانفوذ مسیحی در قرون وسطی مانند سنت آگوستین و توماس آکویناس مقدس بودهاست. اما بهعنوان مثال خودکشی در بیزانس و طبق فرمان یوستینیانوس مسیحی گناه در نظر گرفته نمیشد. .[۱۲۹][۱۳۰] در آموزههای کاتولیک، مبنای این استدلال عبارت است از فرمان «مکش» (که در عهد جدید نیز از زبان عیسی در متی ۱۹:۱۸ اعلام شدهاست)، و همچنین این ایده که زندگی هدیهای از سوی خداوند است و نباید رد شود، و این مسئله که خودکشی مخالف «نظم طبیعی» بوده و در نتیجه دخالت در طرح جامع خداوند برای جهان است.[۱۳۱]
با این حال، اعتقاد بر این است که بیماریهای روانی یا ترس شدید از درد و رنج کشیدن مسئولیت کسی که دست به خودکشی میزند را کاهش میدهد.[۱۳۲] استدلالهای مخالف عبارتند از: ترجمه دقیقتر فرمان ششم بهصورت «قتل مکن» که لزوماً در مورد خود مصداق ندارد. اینکه خدا به انسان اراده آزاد داده است؛ اینکه گرفتن جان خود بیش از درمان بیماری، قانون خدا را نقض نمیکند؛ و اینکه چند مورد خودکشی توسط پیروان خدا در کتاب مقدس ثبت شده و هیچ محکومیتی شدیدی هم ذکر نگردیده است.[۱۳۳]
یهودیت بر اهمیت ارزش دادن به این زندگی پرداخته است، و در نتیجه خودکشی به مثابه انکار خوبی خدا در جهان است. با وجود این، یهودیان در شرایط دشوار و زمانی که به نظر میرسید هیچ چارهای جز کشته شدن یا اجبار به خیانت به دین خود نداشتند، اقدام به خودکشی فردی یا خودکشی گروهی میکردند (بهعنوان مثال نگاه کنید به ماسادا، نخستین آزار و اذیت یهودیان فرانسه و قلعه یورک) و حتی در مناجاتنامههای یهودی بهعنوان یک یادآوری تلخ آمدهاست: «زمانی که چاقو بر روی گلو است»، و به کسانی اشاره دارد که «برای تقدیس نام خداوند» میمیرند (نگاه کنید به شهادت). مقامات یهودی پاسخهای متناقضی به این اقدامات دادهاند، برخی آنها را نمونههایی از شهادت قهرمانانه در نظر گرفته، در حالی که دیگران گرفتن جان خود را با وجود پیشبینی شهادت اشتباه دانستهاند.[۱۳۴]
خودکشی در اسلام مجاز نیست.[۵۵] در هندوئیسم بهطور کلی خودکشی مورد سرزنش است و در جامعه معاصر هندو درست به اندازه قتل دیگری گناه تلقی میشود. کتاب مقدس هندوها عنوان میکند که کسی که اقدام به خودکشی نماید به بخشی از جهان روح تبدیل خواهد شد و در زمین سرگردان خواهد شد تا زمانی که اگر خودکشی نمیکرد تا آن زمان زنده میماند.[۱۳۵] با این حال، هندوئیسم حق پایان دادن به زندگی خود را به مردان از طریق عمل غیرخشونتآمیز روزه گرفتن تا دم مرگ میپذیرد که پرایوپاوسا نامیده میشود.[۱۳۶] اما پرایوپاوسا تنها منحصر به افرادی است که هیچ تمایل یا جاهطلبی ندارند، و هیچگونه مسئولیتی در این زندگی برای آنها باقی نماندهاست.[۱۳۶] در جینیسم نیز عمل مشابهی به نام سانثارا وجود دارد. رسم ساتی یا خودسوزی زنان بیوه در قرون وسطی در جامعه هندو شایع بود.
سؤالاتی در فلسفه خودکشی مطرح شده که عبارتند از اینکه خودکشی چیست، آیا خودکشی میتواند یک انتخاب عقلانی باشد، و جواز اخلاقی خودکشی کدام است.[۱۳۷] دامنه استدلالهای فلسفی در مورد اینکه آیا خودکشی میتواند از نظر اخلاقی قابل قبول باشد یا خیر از مخالفت شدید (در نظر گرفتن خودکشی بهعنوان امری غیراخلاقی) تا برداشت از خودکشی بهعنوان حق مقدس هر کس (حتی یک فرد جوان و سالم) که معتقد است بهصورت عقلانی و وجدانی به تصمیم برای پایان دادن به زندگی خود رسیدهاست، متغیر است.
مخالفان خودکشی شامل فیلسوفان مسیحی مانند آگوستین قدیس و توماس آکویناس،[۱۳۷] امانوئل کانت[۱۳۸] و البته جان استوارت میل هستند – تمرکز میل بر اهمیت آزادی و خودمختاری به این معنا بود که او انتخابهایی که مانع از آن میشد که فرد تصمیمگیری مستقلی را در آینده انجام دهد رد میکرد.[۱۳۹] دیگران به خودکشی بهعنوان مسئله انتخاب شخصی مینگرند. حامیان این موضع عنوان میکنند که هیچکس نباید بر خلاف اراده خود مجبور به رنج کشیدن شود، به خصوص در شرایطی مانند بیماری علاجناپذیر، بیماری روانی، و سنین پیری که امکان بهبود وجود ندارد. آنها این باور که خودکشی همیشه غیرمنطقی است را رد میکنند، و میگویند ممکن است خودکشی آخرین پناه مناسب برای کسانی باشد که درد شدیدی را تحمل میکنند.[۱۴۰] موضع تندتر این است که استدلال شود باید به مردم اجازه داده شود مستقلاً و صرفنظر از اینکه رنج میکشد یا خیر دست به انتخاب بزنند. حامیان اصلی این مکتب فکری شامل دیوید هیوم فیلسوف تجربهگرای اسکاتلندی[۱۳۷] و جیکوب ام اپل آمریکایی و متخصص اخلاق زیستی است.[۱۲۶][۱۴۱]
خودکشی در ادبیات همه ملتهای جهان موضوعی است که به آسانی میتوان آثار زیادی را با محور بودن آن یافت. برای نمونه، صادق هدایت در داستان زندهبهگور با محور بودن خودکشی، اندیشهاش را دربارهٔ خودکشی چنین بیان میکند:[۱۴۲] .mw-parser-output blockquote.templatequote{margin-top:0}.mw-parser-output blockquote.templatequote div.templatequotecite{line-height:1em;text-align:right;padding-right:2em;margin-top:0}.mw-parser-output blockquote.templatequote div.templatequotecite cite{font-size:85%}
کسی تصمیم به خودکشی نمیگیرد، خودکشی با بعضیها هست، در سرنوشت آنهاست، نمیتوانند از آن بگریزند.
صادق هدایت، خود نیز به روش خفگی با گاز به زندگیش پایان داده است.
دفاع از خودکشی در بسیاری از فرهنگها و خردهفرهنگها صورت گرفتهاست. ارتش ژاپن حملات کامیکازی را در طول جنگ جهانی دوم تشویق و ستایش میکرد که عبارت بود از حملات انتحاری هوانوردان نظامی امپراطوری ژاپن علیه کشتیهای نیروی دریایی متفقین در مراحل پایانی جنگ جهانی دوم در اقیانوس آرام. بهطور کلی جامعه ژاپن خودکشی را «تحمل» میکند[۱۴۴] (نگاه کنید به خودکشی در ژاپن).
پویش اینترنت برای خودکشی صفحات وبی را نشان میدهد که ۱۰–۳۰٪ از مواقع اقدام به خودکشی را تشویق یا تسهیل میکند. این نگرانی وجود دارد که این سایتها ممکن است افرادی که مستعد هستند را به این کار وادار نماید. بعضی از افراد پیمان خودکشی برخط بسته و این کار را یا با دوستان فعلی خود یا افرادی که به تازگی با آنها در چت روم یا بوردهای پیامرسانی آشنا شدهاند صورت میدهند. با این حال ممکن است اینترنت با در اختیار دادن گروه اجتماعی برای کسانی که منزوی هستند به جلوگیری از خودکشی نیز کمک کند.[۱۴۵]
برخی از بناهای معروف از نظر میزان بالای اقدام به خودکشی در آنها مشهور شدهاند.[۱۴۶] این مکانها عبارتند از پل گلدن گیت در سان فرانسیسکو، جنگل آئوکیگاهارا در ژاپن،[۱۴۷] بیچی هد انگلستان،[۱۴۶] و بلور استریت ویاداکت در تورنتو.[۱۴۸]
پل گلدن گیت تا سال ۲۰۱۰ شاهد بیش از ۱٬۳۰۰ مورد اقدام به خودکشی از طریق پریدن و از زمان ساخت آن در سال ۱۹۳۷ بودهاست.[۱۴۹] در بسیاری از مکانهایی که خودکشی در آنجا شایع است سازههایی برای پیشگیری از این کار ساخته شدهاست.[۱۵۰] این موارد شامل پرده نورانی در تورنتو،[۱۴۸] و موانع برج ایفل در پاریس و ساختمان امپایر استیت در نیویورک است.[۱۵۰] در سال ۲۰۱۱، موانعی برای پل گلدن گیت ساخته شدهاست.[۱۵۱] بهطور کلی به نظر میرسد چنین موانعی بسیار مؤثر باشند.[۱۵۱]
از آنجا که خودکشی نیازمند تلاش ارادی برای مردن است، برخی افراد احساس میکنند به همین دلیل نمیتوان گفت خودکشی در حیواناتی غیر از انسان رخ میدهد.[۱۱] رفتار خودکشی در سالمونلا مشاهده شدهاست که به دنبال غلبه بر باکتریهای رقیب، سیستم ایمنی بدن را در برابر آنها تحریک میکند.[۱۵۲] دفاع از طریق خودکشی در موجودات کارگر نیز در مورچه برزیلی به نام ‘Forelius pusillus مشاهده شدهاست که طی آن یک گروه کوچک از مورچهها هر شب پس از بستن ورودی لانه از بیرون، فضای امن آنجا را ترک میکنند.[۱۵۳]
شته نخود نیز هنگامی که مورد تهدید کفشدوزک قرار میگیرد میتواند خود را منفجر کرده، و از همنوعان خود حفاظت نموده و گاهی اوقات حتی کفشدوزک را بکشد.[۱۵۴] برخی گونههای موریانه سربازانی دارند که خود را منفجر کرده، و دشمنان خود را با ماده چسبنده و لزجی میپوشانند.[۱۵۵][۱۵۶]
حکایتهای زیادی در مورد خودکشی سگها، اسبها و دلفین نقل شده، اگرچه شواهد قطعی اندکی در دست است.[۱۵۷] مطالعه علمی اندکی در مورد خودکشی حیوانات صورت گرفتهاست.[۱۵۸]
مثالی از خودکشی جمعی عبارت است از خودکشی آیینی «جونزتاون» در سال ۱۹۷۸ که در آن ۹۱۸ نفر از اعضای معبد مردم که یک فرقه آمریکایی به رهبری جیم جونز بود با نوشیدن مزهدهنده انگور آغشته به سیانید پتاسیم به زندگی خود خاتمه دادند.[۱۵۹][۱۶۰][۱۶۱] بیش از ۱۰٬۰۰۰ نفر از شهروندان ژاپنی در آخرین روز از نبرد سایپان در سال ۱۹۴۴ خودکشی کردند، برخی از روی «صخره خودکشی» و «صخره بانزای» به پایین پریدند.[۱۶۲]
اعتصاب غذای ۱۹۸۱ ایرلند به رهبری بابی ساندز منجر به مرگ ۱۰ نفر شد. علت مرگ توسط پزشک قانونی «گرسنگی خودخواسته» و نه خودکشی ذکر شد؛ این عنوان پس از اعتراض خانوادههای اعتصابکنندگان در گواهی فوت به «گرسنگی» تغییر یافت.[۱۶۳] در طول جنگ جهانی دوم مشخص شد که اروین رومل از توطئه ۲۰ ژوئیه علیه جان هیتلر آگاه بوده و تهدید شدهاست که اگر دست به خودکشی نزند، در دادگاه عمومی محاکمه شده، اعدام گردیده و از خانوادهاش انتقام گرفته میشود.[۱۶۴]
بیوگرافی دنزل واشنگتن و همسرش با عکس های دنزل واشینگتن بازیگر و داستان زندگی شخصی و هنری اش را در سایت فتوکده می خوانید بیوگرافی دنزل واشنگتن دنزل واشنگتن متولد 28 دسامبر 1954 در آمریکا، بازیگر است فارغ التحصیل لیسانس رشته تئاتر درام و خبرنگاری می باشد، فعالیت اش را […]
.
داستان زندگی صادق هدایت
صادق هدایت متولد 27 بهمن 1281 در تهران، نویسنده است
فارغ التحصیل دیپلمه از مدرسه سن لویی فرانسوی در تهران و دانشجوی انصرافی ریاضی محض از دانشگاه بلژیک و فرانسه می باشد که بعدها پدر داستان نویسی ایران شد
در این مطلب بیوگرافی صادق هدایت را می خوانید
پدرش هدایت قلی خان فرزند وزیر علوم ناصرالدین شاه و مادرش زیور الملوک دختر عموی پدرش بود، دو برادر بنام های محمود خان قاضی دیوان عالی و عیسی خان سرلشگر و از روئسای دانشگاه جنگ بود
دو خواهر بزرگر از خود یک و خواهر کوچکتر خود داشت
صادق مقطع دبیرستان را در مدرسه سن لویی فرانسوی ها شروع کرد و در همانجا به علوم فراطبیعی و متافیزیک علاقمند شد و اولین مقاله خود را در روزنامه هفتگی به چاپ رساند
در همان مقطع دبیرستان یک کتاب کوچک بنام انسان و حیوان با موضوع مهربانی با حیوانات منتشر شد و سپس در باب گیاهخواری که خود نیز گیاهخوار بود کتابی نوشت
او معتقد بود اگر انسان بخواهد دست از جنگ برادر باید اول دست از کشتن و خوردن حیوانات بردارد
صادق در سال 1305 وقتی 24 ساله بود برای ادامه تحصیل در رشته ریاضی محض به بلژیک رفت، او در مدت کوتاهی مقاله ای با نام مرگ در مجله ایرانشهر آلمان و مقاله جادوگری در ایران در مجله فرانسوی له ویل دلیس نوشت
بعد از مدت کوتاهی حضور در بلژیک با تغییر رشته به فرانسه و دانشگاه پاریس رفت، او در این شهر درگیر چند رابطه عاشقانه و عاطفی شد
صادق در سال 1307 وقتی 26 ساله بود، بخاطر شکست عاطفی در فرانسه اقدام به خودکشی در رودخانه مارن کرد اما بطور اتفاقی یک قایق او را دید و نجات داد
بعد از خودکشی نا فرجام که در نامه ای به برادرش آنرا یک دیوانگی عنوان می کند که به خیر گذشت، شروع به نوشتن نمایشنامه پروین دختر ساسان، زنده به گور و داستان مادلن می کند
داستان زندگی صادق هدایت
در سال 1309 در 28 سالگی با انصراف از تحصیل به تهران بازگشت و در قسمت محاسباتی بانک ملی شروع بکار کرد در این سالها با افرادی چون مسعود فرزاد، بزرگ علومی و مجتبی مینوی آشنا شد که به گروه رفعه معروف شدند
در فاصله 1310 تا 1314 ده ها داستان کوتاه نوشت و به چاپ رساند، او در سال 1315 به همراه دوست خود علی شیرازپور پرتو معروف به شین پرتو به هند رفت و شروع به یادگیری زبان پهلوی کرد
طی اقامت خود در هند کتاب بوف کور که در پاریس نوشته بود را با اندکی دگرگونی به چاپ رساند و برای دوستان خود در ایران فرستاد
یکسال بعد از زندگی در هند به ایران بازگشت و دوباره در بانک ملی مشغول شد اما یکسال بعد استعفا داد و در وزارت فرهنگ استخدام شد
صادق بعد از شروع و پایان جنگ جهانی دوم و حضور متفقین در ایران، ده ها داستان و کتاب سیاسی منتشر کرد و علارغم پیوستن دوستانش به حزب توده، هرگز به این حزب نپیوست
صادق هدایت در سال 19 فروردین 1330 در 49 سالگی در آپارتمان اجاره ای اش در خیابان شامپیونه پاریس با گاز اقدام به خودکشی کرد
او چند روز قبل از خودکشی بسیاری از داستان های چاپ نشده اش را نابود کرد و در نهایت بعد از چند روز جنازه اش پیدا و در قبرستان پرلاشز پاریس قطعه 85 به خاک سپرده شد
جهانگیر هدایت برادرزاده صادق در اسفند سال 92 گفت :
در حال حاضر هیچ کتاب صادق هدایت بدون سانسور با نوشته های اصلی وی در دسترس نیست مگر کتاب هایی که در نسخه های اولیه چاپ شدند
کتاب های چاپ شده بطور وحشتناکی تغییر، تحریف و حذف شده اند
خانه صادق هدایت قبل از انقلاب توسط دفتر فرح پهلوی خریداری شد تا تبدیل به موزه شود؛ پس از انقلاب ملک مصادره و بعنوان مهدکودک کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مورد استفاده قرار گرفت
نهایتا در سال 1378 در آثار ملی ایران ثبت شد و سال 1381 با اعتراض برادرزاده اش و دیگر نویسندگان این مهدکودک ابتدا به کتابخونه و سپس بعنوان انبار ضایعات بیمارستان تبدیل شد
بهروز افخمی کارگردان و فیلمنامه نویس در آبان 97 از شبکه سه تلویزیون بدون هیچ سندی صادق هدایت را یک همجنسگرا معرفی کرد و گفت طرفدارانش این خصوصیت اخلاقی هدایت را سانسور کردند
صادق هدایت در طول عمر 49 ساله خود هیچ ازدواج رسمی نداشت، اما طبق گفته دوستانش چندین رابطه عاشقانه و عاطفی در ایران و فرانسه را تجربه کرده بود
صادق هدایت علاوه بر نوشتن، یک نقاش هم بود مجموعه نقاشی های او در کتابی تحت عنوان آهوی تنها به کوشش برادرزاده اش جهانگیر هدایت منتشر شده است
بسیاری از نوشته های هدایت، بیگانه ستیزی و ضدیت با اسلام بود، او بی دین بوده و اعتقادی به خداوند نداشته است، بیشتر علاقمند به ایران باستان بخصوص دوره ساسانی بود
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
دیدگاه
فتوکده بعنوان مجله خبری و تفریحی از سال 92 فعالیت خود را شروع کرده است، تمام تلاش این گروه انتشار محتوای سالم و منحصر بفرد مورد نیاز کاربران ایرانی با رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد، هرگونه کپی نیاز به اجازه کتبی از سایت فتوکده می باشد
نقد یادداشت آموزش داستان کوتاه
همه ما صادق هدایت را با بوف کور و شاهکاری که ارائه داده می شناسیم. اما مسیری که باعث شد هدایت، دست به نوشتن چنین رمانی بزند را نمی دانیم. صادق هدایت هر چه قدر هم که در زمانه خودش درک نشد و نتوانست حرفی بزند، اما به همان میزان، از ادبیات داستانی ایران غیر قابل حذف است. نمی توانیم حرفی از داستان کوتاه و دوره طلایی داستان بزنیم و نامی از صادق هدایت نیاوریم. این چهره بی بدیل ادبیات، به جز آن که زندگی متفاوتی داشت، نگاهی متفاوت و گاهی از بالا به پایین به مردم زمانه اش داشت. با این حال، او شناخت کاملی از جامعه و اتفاقات درون آن داشت که غیر قابل انکار است.
زندگی صادق هدایت
هدایت، در یک خانواده نسبتاً مرفه و از تباری اسم و رسم دار بود. پدرش که هدایت قلی خان، از درباریان ناصرالدین شاه بود و پدربزرگش رضا قلی خان هم از نویسندگان معروف عصر خودش بود. به همین دلیل بدون این که فقر و تنگدستی را بچشد، توانسته بود به فراغت دوران تحصیلی خود را بگذراند. او به جای آداب و رسوم ایرانی، رفتار اروپایی را از معلمان خودش یاد می گیرد و به همین دلیل است که نگاهش به جامعه، نگاهی از بالا به پایین است. او در هیچ کدام از مراسم مذهبی، سیاسی یا اجتماعی حاضر نیست. او اواخر دوران قاجاریه، ابتدای دوران پهلوی و کودتای مصدق و… را دیده، اما به هیچ کدام اعتنایی نداشته است. با این حال او زبان کوچه و بازار را خوب می شناسد و نه تنها در آثارش از انها استفاده می کند، بلکه جمالزاده را هم به دلیل این که زبان کوچه و بازار را نمی شناسند، مورد تمسخر هم قرار می دهد.داستان زندگی صادق هدایت
هدایت ذاتاً مردی نبوده که بتواند زندگی اش را جمع کند. او در تمام مدتی که در ایران بود، تلاشی نکرد که خانه ای برای خودش بگیرد، یا حتی رهن کند. او در تمام مدت، در خانه پدری باقی ماند. حتی زمانی که به فرانسه و اروپا رفت، شکایت های زیادی از وضعیت زندگی و تحصیلش داشت. تنها سفر مهم او، سفر به هند بود که در آن جا پهلوی یاد گرفت و بوف کور را چاپ کرد. طبق بیشتر روایاتی که در مورد هدایت هست، بوف کور را در فرانسه نوشته، در هند بازنویسی و چاپ کرده است.
هدایت به خاطر تربیت زنانه مادرش، همیشه خجالتی بوده و از این که در بین جامعه باشد شرم می کرده است. اما به دلیل تضادی که با بدنه مذهبی و سنتی جامعه داشت، رویکردی خشن و مغرورانه نسبت به مردم داشته است. این تضاد رفتاری تا آخر عمر با او مانده است.
او منزوی و گوشه گیر بوده و به جز زمان هایی که در کافه با دوستانش جمع می شده، خیلی اهل تفریح و گردش نبوده است. خیلی کم به تنهایی به سفر می رفته و شاید سفر به اصفهانش که باعث نوشته شدن کتاب «اصفهان نصف جهان» شده، اولین سفر غیر خانوادگی او بوده است.
هدایت بسیار دست و پا چلفتی بوده و هیچ وقت از عهده کاری بر نمی آمد. طبق نامه هایی که برای دیگران نوشته، ادعا کرده که «از هر کاری استعفا می داده، با کمال میل قبول می کردند.» او از پس کارهای ساده روزمره اش مانند بقالی رفتن و نان خریدن و آشپزی و نجاری و کارهای دیگر برنمی آمده است. بسیار جدا افتاده از جامعه به نظر می رسد و با این حال، تلاش زیادی می کند که خلق و خوی این جماعت را به سخره هم بگیرد. نمونه بارز آن، بوف کور است که مردم را به رجاله ها و لکاته ها تقسیم بندی می کند، گزمه ها را شراب خوار و دوره گرد می بیند و…
هدایت، فقط یک داستان نویس ساده نبوده و به دیگر هنرمندان هم توجه خاصی داشت. مثلاً در موردش گفته شده که دوستانش را برای دیدن یک گالری نقاشی گمنام دعوت می کند و به این هنرمند کمک می کند که بیشتر شناخته شود. حتی تا جایی پیش می رود که چندتا از آثارش از طریق سفارت اتریش یا آلمان، به اروپا ارسال شود.
صادق هدایت، همان قدر که با هنرمندان گمنام مهربان بود، با هنرمندان شناخته شده سر جنگ داشت. برای تمسخر گروه خمسه، گروهی به نام ربعه ایجاد می کند و در کافه رزنوار، بین سال های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴ فعالیت های زیادی انجام می دهد. گفته شده که هدایت در مسخره کردن نام آدم ها اصرار زیادی داشته است و ناتل خانلری و دیگران را به صورت مسخره بیان می کرده و از این کار حتی جلوی دیگران، ابایی نداشته است.
هدایت یک بار و در زمانی که برای اولین بار در فرانسه بوده، عاشق دختری به نام «ترز» می شود، اما وقتی جواب رد می گیرد، خودش را درون رودخانه مارن می اندازد، اما نجات پیدا می کند. کمتر کسی از خودکشی اول هدایت باخبر است و خودش هم فقط به این جمله اشاره می کند که «یک دیوانگی کردم که به خیر گذشت.»
هدایت، مرد عاشقی نبوده است. با وجود این که عمیقاً عاشق بوده، اما تنها کاری که می تواند انجام دهد این است که تلاش کند خودش را از بین ببرد. زندگی هدایت، در آثارش هم به چشم می خورد و نمی توان این وضعیت روحی او را از داستان هایش جدا دانست.
دیدن سینمای آوانگارد فرانسه، تاثیر عمیقی روی صادق هدایت جوان می گذارد. به طوری که وقتی به ایران باز می گردد، از دیدن سینما و تئاتر ایران ناراحت است و مدام در مورد سینمایی که در فرانسه هست صحبت می کند. سینمای هنری یا آوانگارد، باب طبع روشنفکران و تحصیل کردگان جامعه بوده و هدایت هم خودش را در این زمره می دانسته است.
مهم ترین فیلم هایی که روی او تاثیر گذاشته اند، دانشجوی پراگ” ساخته استلان ری در سال ۱۹۱۳، “گولم” ساخته پل واگنر در سال ۱۹۱۴، “کابینه دکتر کالیگاری” ساخته روبرت وینه در سال ۱۹۱۹، “کالسکه مرگ”، ساخته ویکتور شوستروم در ۱۹۲۰، “مرگ خسته” اثر فریتس لانگ در سال ۱۹۲۱، “نوسفراتو” اثر مورناو محصول سال ۱۹۲۲. (لینک)
رگه های زیادی از این سینما در آثار صادق هدایت دیده می شود. از جمله خود بوف کور که اگر بخواهیم مثال بزنیم «پیرمرد خنزر پنزری» است که راوی را با کالسکه به گورستان می برد. این جزو عناصر جذاب سینمای اکسپرسیونیست است و صحنه هایی مشابه در فیلم های مرگ خسته و کالسکه مرگ وجود دارد.
حتی با این که در کتاب سرگذشت یک روح، اثر سیروس شمیسا که به خوبی در مورد این تصاویر و ارتباط آنها با روان انسان صحبت کرده است، اما نمی توان از کنار این موضوع گذشت که این کوه های بریده بریده، خانه های سه گوشه، مکعب و منشوری و… درخت های کج و کوله دور جاده، فضایی آشنا برای علاقه مندان به این نوع سینما هستند. فیلم هایی مانند «کابینه دکتر کالیگاری» و «متروپولیس» و «نوسفراتو» و… در مستند خسرو سنایی به نام گفتگو با سایه نیز، تاثیر این سینما بر فضای ذهنی و آفرینش اثر خالق داش آکل و بوف کور، اشاره شده است.
داش آکل، از جهات زیادی به خود هدایت شباهت دارد. مردی که از عاشقی گریزان است، دنیای خودش را دارد، و از آن محافظت می کند و البته عشقی دارد که هرگز به او نمی رسد.
داش آکل، روایت عیاری است که بعد از مرگ حاجی صمد، یکی از مالکان شیراز، مسئولیت بزرگ کردن دختر چارده ساله اش مرجان را به عهده می گیرد. او عاشق مرجان است و در تمام این مدت، سر گذر ایستادن و قرق کردن را کنار می گذارد. (درست مثل هدایتی که انگار از جامعه بریده است). هفت سال می گذرد و زمان شوهر کردن مرجان می رسد. خودش اسباب ازدواجش را فراهم می کند و به خانه بخت می فرستدش.
بعد از آن شب، دعوای قدیمی او با کاکا رستم بالا می گیرد و این بار داش آکل، طوری که انگار می خواهد خودش را خلاص کند، با او درگیر می شود و قمه می خورد. طوطی اش را به پسر بزرگ حاجی صمد می دهد و می میرد. طوطی ای که راز عشق او به مرجان را برملا می کند.
حضور کاکا رستم که لکنت زبان دارد و نمی تواند درست حرف بزند را نباید با دنیای بیرونی هدایت نادیده گرفت. منتقدانی که از نظر او توان صحبت کردن ندارند، همیشه به دنبال زهر چشم از او هستند و می خواهند او را از مهلکه به در کنند، اما خود هدایت کناره گیری می کند. تا این که شب مرگش فرا برسد.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
دیدگاه
وبسایت
Noozbeat WordPress theme by CSSIgniter.com
صادق هدایت (زادهٔ ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ تهران – درگذشتهٔ ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ پاریس) داستاننویس، مترجم و روشنفکر ایرانی بود. او را همراهِ محمدعلی جمالزاده و بزرگ علوی و صادق چوبک , یکی از پدران داستاننویسی نوین ایرانی میدانند.
هدایت از پیشگامان داستاننویسی نوین ایران و روشنفکری برجسته بود. بسیاری از پژوهشگران، رمانِ بوف کور او را, مشهورترین و درخشانترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانستهاند
هرچند شهرت عام هدایت در نویسندگی است، امّا آثاری از نویسندگانی بزرگ مانندِ ژان پل سارتر و فرانتس کافکا, و آنتون چخوف را نیز ترجمه کردهاست. حجم آثار و مقالات نوشته شده دربارهٔ نوشتهها، زندگی و خودکشی صادق هدایت بیانگر تأثیر ژرف او بر جریان روشنفکری ایران است.
شمار بسیاری از سخنوران ایرانی نسلهای بعدی، از غلامحسین ساعدی و هوشنگ گلشیری و بهرام بیضایی , تا رضا قاسمی و عباس معروفی و دیگران، هر یک به نوعی کمتر یا بیشتر تحت تأثیر , کار و زندگی هدایت واقع شده و دربارهاش سخن گفتهاند.
هدایت در ۱۹ فروردین سال ۱۳۳۰ در پاریس خودکشی کرد و چند روز بعد در قطعهٔ ۸۵ گورستان پرلاشز به خاک سپرده شد.داستان زندگی صادق هدایت
از کودکی تا آغاز جوانی
صادق هدایت در چهارشنبه ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ برابر با ۱۷ فوریه ۱۹۰۳ در تهران متولد شد. پدرش هدایت قلیخان (اعتضاد الملک، فرزند نیرالملک وزیر علوم، در دوره ناصرالدین شاه) و نام مادرش, زیور الملوک (دختر عموی هدایتقلیخان، دختر حسینقلی مخبرالدوله)است.
جدّ اعلای صادق رضاقلیخان هدایت طبرستانی از رجال معروف عصر ناصری و صاحب کتابهایی چون , مجمع الفصحا و اجمل التواریخ بود. صادق کوچکترین پسر خانواده بود , و دو برادر و دو خواهر بزرگتر از خود و یک خواهر کوچکتر از خود داشت.
(از برادرانش محمود خان، قاضی دیوان عالی کشور بود که در زمان نخست وزیری سپهبد رزم آرا، سمت معاون نخست وزیری را داشت. عیسی خان، سرلشکر و از رؤسای سابق دانشگاه جنگ بود. هر دو برادر در هنر و ادبیات دستی داشتند).
سپهبد حاجعلی رزمآرا همسر انورالملوک هدایت، شوهر خواهر صادق هدایت، بود.
صادق هدایت در سال ۱۲۸۷ تحصیلات ابتدایی را در سن ۶ سالگی در مدرسهٔ علمیهٔ تهران آغاز نمود. در سال ۱۲۹۳ روزنامه دیواری ندای اموات را در مدرسه انتشار داد و دوره متوسطه را در دبیرستان دارالفنون آغاز نمود؛ ولی در سال ۱۲۹۵ به خاطر بیماری چشمدرد مدرسه را ترک کرد
و در سال ۱۲۹۶ در مدرسهٔ سنلویی که مدرسهٔ فرانسویها بود، به تحصیل پرداخت. به گفتهٔ خود هدایت اولین آشناییاش با ادبیّات جهانی در این مدرسه بود و به کشیش آن مدرسه , درس فارسی میداد و کشیش هم او را با ادبیّات جهانی آشنا میکرد.
در همین مدرسه صادق به علوم خفیه و متافیزیک علاقه پیدا کرد. این علاقه بعدها هم ادامه پیدا کرد و هدایت نوشتارهایی در این مورد انتشار داد. در همین سال صادق, اولین مقالهٔ خود را در روزنامهٔ هفتگی (به مدیریت نصرالله فلسفی) به چاپ رساند
و بهعنوان جایزه سه ماه اشتراک مجانی دریافت نمود. همچنین همکاریهایی با مجله ترقی داشت. صادق در همین دوران گیاهخوار شده بود و به اصرار و پند بستگانش مبنی بر ترک آن وقعی نمینهاد.
در سال ۱۳۰۳، درحالیکه هنوز مشغول تحصیل در مقطع متوسطه بود، یک کتاب کوچک انتشار داد: انسان و حیوان، که راجع به مهربانی با حیوانات بود و در سال ۱۳۰۶ کتاب فواید گیاهخواری در برلین به چاپ رسید.
تصحیحی از رباعیات خیام با نام رباعیات خیام (با کتاب ترانههای خیام اشتباه نشود) به همراه مقدمهای مفصّل , در سال ۱۳۰۲ منتشر شد. در سال ۱۳۰۳ بود که صادق داستان کوتاه «شرح حال یک الاغ هنگام مرگ» را در مجلهٔ وفا، سال دوم، شماره ۶–۵ منتشر کرد.
گیاهخواری
صادق هدایت در جوانی گیاهخوار شد و کتابی در این مورد با عنوان فواید گیاهخواری نیز نوشت. او تا پایان عمر گیاهخوار باقی ماند. بزرگ علوی در این باره مینویسد: «یک بار دیدم که در کافه لالهزار یک نان گوشتی را که به زبان روسی بولکی میگفتند، به این قصد که لای آن شیرینی است، گاز زد و ناگهان چشمهایش سرخ شد،
عرق به پیشانیاش نشست و داشت قی میکرد که دستمالی از جیبش بیرون آورد و لقمهٔ نجویده را در آن تف کرد.»
او معتقد بود اگر انسان بخواهد دست از جنگ بردارد باید اول دست از کشتن و خوردن حیوانات بردارد.
همچنین او در بخشی از کتاب خود مینویسد: «شکی نیست که گوشتخواری باعث درندگی میشود. همهٔ کسانی که آرزومند پیشرفت اخلاقی و بهبودی حالتِ اسفناک جامعه بودهاند، در انتشار این عقیده کوشیدهاند.
اگر دکان عرق فروشی، قصابی، ماهیگیری و مرغ فروشی را میبستند؛ تا اندازهای صلح عمومی و برادری آدمیان, صورت خارجی میگرفت. برای پیشرفت اخلاقی انسان آرزو بکنیم که خوراک خونین وربیفتد, و گیاهخواری جانشین آن بشود. اگر برتری حقیقی از قلب میآید،
هرکسی باید از گوشتخواری دست بکشد، که نه دشوار است و نه غیرممکن میباشد. بیشتر آنهایی که بهانه میآورند، از روی نادانی و خرافات و ترس، این است که مبادا مضحک بشوند.
باید گفت که حقیقت هنوز گیاهخواری اسباب تمسخر و ریشخندِ آنهایی است که حقیقتِ آن را نمیدانند؛ ما چه قدر به سادگی نیاکان خودمان خندیدیم؟ روزی میآید که آیندگان به خرافات ما خواهند خندید.»
عزیمت به اروپا
هدایت در ۱۳۰۳ از مدرسه سن لویی فارغالتحصیل گشت و در همین سال بود که با تقی رضوی آشنا شد. در سال ۱۳۰۵ با اوّلین گروه دانشآموزان اعزامی به خارج راهی بلژیک شد و در رشتهٔ ریاضیات محض به تحصیل پرداخت.
در همین سال داستان «مرگ» را در مجلهٔ ایرانشهر شمارهٔ ۱۱، که در آلمان منتشر میشد به چاپ رسانید , و مقالهای به فرانسوی به نام «جادوگری در ایران» در مجلهٔ لهویل دلیس، شماره ۷۹ نوشت.
هدایت از وضع تحصیل و رشتهاش در بلژیک راضی نبود و میخواست که خود را به فرانسه , و در آنجا به پاریس که آن زمان مرکز تمدن غرب بود برساند. سرانجام در اسفند ۱۳۰۵ پس از تغییر رشته , و دوندگی فراوان به پاریس منتقل شد.
در همین سال نسخهٔ کاملتری از کتاب «انسان و حیوان» و کتاب دیگری به نام فواید گیاهخواری , با مقدمهٔ حسین کاظمزادهٔ ایرانشهر در برلین آلمان به چاپ رساند.
اقدام اول خودکشی و نخستین داستانها
صادق هدایت در سال ۱۳۰۷ اقدام به خودکشی در رودخانه مارن (فرانسه) کرد، لیکن سرنشینان یک قایق, او را نجات دادند. صادق در مورد خودکشیاش به برادرش محمود مینویسد: «یک دیوانگی کردم به خیر گذشت.»
ادعا شدهاست که راجع به خودکشی نخستش توضیحی به هیچکس نداده است. اما فرزانه سالها بعد از زبان هدایت (سالها بعد از خودکشی اولش) نقل میکند که علت خودکشی, مسائل عاطفی بودهاست.
نخستین نمونههای داستانهای کوتاه هدایت در همان سال خودکشی نافرجامش صورت گرفت. نمایشنامهٔ پروین دختر ساسان، زنده به گور و داستان کوتاه «مادلن» را در همین دوران نوشتهاست.
بازگشت به تهران
هدایت در سال ۱۳۰۹، بیآنکه تحصیلاتش را به پایان رسانده باشد، به تهران بازگشت و در بانک ملی (در قسمت محاسباتی و دفتر ارسال مرسلات) مشغول به کار شد.
لیکن از وضع کارش راضی نبود و در نامهای که به تقی رضوی (که دوستیشان در دوران متوسطه آغاز شده بود) در پاریس نوشتهاست، از حال و روز خود شکایت میکند. دوستی با حسن قائمیان , که پس از مرگ هدایت خود را وقف شناساندن او کرد در بانک ملی اتفاق افتاد.
در همین سال مجموعه داستان زندهبهگور و نمایشنامهٔ پروین دختر ساسان را در تهران منتشر کرد. هدایت در این سال با مسعود فرزاد، بزرگ علوی و مجتبی مینوی آشنا شده و حلقهٔ دوستیای ایجاد میشود که گروه ربعه نامیده شد
هندوستان
هدایت در سال ۱۳۱۵ به همراه شین پرتو به هند رفت و در آپارتمان او ساکن شد. در هند به فراگیری زبان پهلوی نزد دانشمند پارسی (از پارسیان هند) بهرام گور انکلساریا پرداخت و کارنامه اردشیر بابکان را در هند از پهلوی به فارسی ترجمه کرد.
طی اقامتش در بمبئی اثر معروف خود بوف کور راکه در پاریس نوشته بود پس از اندکی جرح و تعدیل با دست, روی کاغذ استنیسل نوشته، به صورت پلیکپی در پنجاه نسخه انتشار داد و برای دوستان خود فرستاد؛ از جمله نسخهای برای مجتبی مینوی که در لندن اقامت داشت و نسخهای برای جمالزاده که آن زمان در ژنو بود.داستان زندگی صادق هدایت
هدایت پس از سفر به هند به شدت در مضیقه مالی قرار داشته و خرج زندگیاش توسط ش. پرتو تقبل میشدهاست. گفته میشود همین فقر و شکست از بیاعتنایی جامعه سبب شد هدایت روی به طنز نویسی بیاورد .
هدایت در سال ۱۳۲۱ مجموعه سگ ولگرد را انتشار داده، ترجمههایی از شهرستانهای ایران , گزارش گمانشکن و یادگار جاماسپ از پهلوی به فارسی صورت داد.
بعد از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ و پایان جنگ جهانی دوم انتقادهای اجتماعی صادق هدایت شدت میگیرد. داستان بلند حاجیآقا داستان کوتاه “آب زندگی” و مجموعه ولنگاری, که همه مضامین اجتماعی دارند در این دوران به چاپ رسیدند.
علاوه بر این فعالیتها هدایت به نوشتن مقالههای نقد ادبی و ترجمه آثاری از کافکا نیز پرداخت و در نشریههای مختلف به چاپ رساند.
در این دوران بسیاری از دوستان هدایت از جمله علوی و عبدالحسین نوشین به حزب توده پیوسته بودند، هر چند خود او هیچ وقت به این حزب گرایش پیدا نکرد.
صادق هدایت در ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ بعد از این که بسیاری از داستانهای چاپ نشدهاش را نابود کرد، در آپارتمان استیجاریاش، در پاریس خودکشی کرد.
آخرین عکس صادق هدایت که در سال ۱۳۲۹ برداشته شده… گفته میشود صادق هدایت, این عکس را برای تمام خویشاوندانش فرستاد.
خانهٔ صادق هدایت
خانه صادق هدایت در تهران، خیابان سعدی، بالاتر از خیابان منوچهری، ضلع جنوبشرقی بیمارستان امیر اعلم، خیابان شهید تقوی (خیابان هدایت) پلاک ۳، کنار خانهٔ سفیر کبیر دانمارک واقع شدهاست.
خانه مورد نظر توسط پدر صادق هدایت بنا شده و شکل و ساختار بنا به سبک اواخر دوران قاجار برمیگردد. در دههٔ ۱۳۵۰ خورشیدی، دفتر فرح پهلوی اقدام به خرید خانهٔ پدری صادق هدایت کرد و و اشیاء شخصیاش را از بازماندگان وی جمعآوری کردند تا آن را تبدیل به موزه برای صادق هدایت کنند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران این کار انجام نگرفت. رژیم جدید ملک را مصادره کرد و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی تهرانو قرار داد. سپس، بهعنوان مهدکودک کارکنان «مهد کودک صادقیه» مورد بهرهبرداری قرار گرفت.
نهایتاً عمارت مذکور در تاریخ ۲۶ آبان ماه ۱۳۷۸ در سیاههٔ آثار ملی ایران با شمارهٔ ۲۴۹۱ به ثبت رسید.
سال ۱۳۸۱ برادرزاده هدایت – جهانگیر هدایت – و جمعی دیگر به نوع کاربری این خانه توسط دانشگاه علوم پزشکی و اعتراض کردند و کاربری خانه از مهدکودک به کتابخانه تغییر پیدا کرد.
این اعتراضها برای تغییر نهایی خانه به موزه ادامه دارد در سال ۱۳۹۲ حیاط و محوطهٔ خانهٔ صادق هدایت و تبدیل به انبار ضایعات بیمارستان شدهاست.
نوشتههای هدایت
رباعیات خیام فواید گیاهخواری زنده بگور (مجموعه داستان کوتاه) پروین دختر ساسان (نمایشنامه) سایه مغول اصفهان نصف جهان (سفرنامه) سه قطره خون (مجموعه داستان کوتاه) نیرنگستان سایه روشن (مجموعه داستان کوتاه) مازیار (جستار تاریخی و یک نمایشنامه) با همکاری مجتبی مینوی البعثه الاسلامیه الی البلاد الافرنجیه وغوغ ساهاب با همکاری مسعود فرزاد ترانههای خیام بوف کور سگ ولگرد (مجموعهداستان) علویه خانم ولنگاری حاجی آقا افسانه آفرینش (خیمهشببازی در سه پرده) توپ مرواری نوشتههای پراکنده (به کوشش حسن قائمیان)
ویکی پدیا
Copyright (c) 2006-2019 persianv.com All Rights Reserved
© باز نشر مطالب اختصاصی سایت فقط با ذکر منبع و لینک مطلب در سایت persianv.com مجاز میباشد .
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження…
داستان زندگی صادق هدایت
Виконується…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження…
Завантаження…
حدود هشتاد سال از انتشار يكى از مشهورترين آثار ادبيات مدرن ايران يعنى بوف كور صادق هدايت مى گذرد. اين داستان كه آنزمان امكان چاپش در ايران نبود، در پنجاه نسخه پلى كپى در هند چاپ شد. بوف كور داستان مردى ست كه كارش نقاشى روى جلد قلمدان است و بعد از ديدن يك صحنه غير منتظره و وهم انگيز از شكاف ديوار خانه اش، تصميم مى گيرد اوهام و جريان سيال ذهنش را براى سايه اش تعريف كند و روى كاغذ بياورد.تماشا در سالمرگ صادق هدايت، به ياد او بخش هايى از داستان بوف كور را بازخوانى كرده و به تصوير كشيده است.مشترک شويد: http://bit.ly/12wjlifCوبسايت ما: http://www.bbc.co.uk/persian/فيسبوک: https://www.facebook.com/bbcpersianتوييتر: https://twitter.com/bbcpersianگوگل پلاس: https://plus.google.com/1181902398236…
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження списків відтворення…
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження…
داستان زندگی صادق هدایت
Виконується…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження…
Завантаження…
حدود هشتاد سال از انتشار يكى از مشهورترين آثار ادبيات مدرن ايران يعنى بوف كور صادق هدايت مى گذرد. اين داستان كه آنزمان امكان چاپش در ايران نبود، در پنجاه نسخه پلى كپى در هند چاپ شد. بوف كور داستان مردى ست كه كارش نقاشى روى جلد قلمدان است و بعد از ديدن يك صحنه غير منتظره و وهم انگيز از شكاف ديوار خانه اش، تصميم مى گيرد اوهام و جريان سيال ذهنش را براى سايه اش تعريف كند و روى كاغذ بياورد.تماشا در سالمرگ صادق هدايت، به ياد او بخش هايى از داستان بوف كور را بازخوانى كرده و به تصوير كشيده است.مشترک شويد: http://bit.ly/12wjlifCوبسايت ما: http://www.bbc.co.uk/persian/فيسبوک: https://www.facebook.com/bbcpersianتوييتر: https://twitter.com/bbcpersianگوگل پلاس: https://plus.google.com/1181902398236…
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Завантаження…
Виконується…
Завантаження списків відтворення…
شلفی – فروشگاه آنلاین کتاب (shelffee.com): شلفی کار خود را از سال 1396 آغاز کرد. این فروشگاه مجموعه کاملی از کتاب های کلکسیونی، نفیس، تاریخی، ادبیات و شعر، رمان، کودک، دانشگاهی و … را ارائه می دهد.
آثار صادق هدایت را شاید شنیده و یا حتی خوانده باشید. در این پست قصد داریم یک معرفی جامع و کامل از کتاب های صادق هدایت داشته باشیم. ابتدا مختصری از صادق هدایت و زندگی او خواهیم گفت و پس از آن آثارش را معرفی می کنیم.
صادق هدایت
صادق هدایت یکی از چهره های اثرگذار داستان نویسی در ایران بود. هدایت در سال ۱۲۸۱ در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۳۳۰ در پاریس خودکشی کرد. از هدایت آثار زیادی بر جای مانده است که مشهورترین آن بوف کور است. عموما صادق هدایت را به عنوان یک نویسنده می شناسند اما او علاوه بر نویسندگی نقاشی هم می کرد. هدایت را باید از پیشگامان داستاننویسی نوین ایران دانست. بسیاری از پژوهشگران، رمانِ بوف کور او را مشهورترین و درخشانترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانستهاند. هرچند شهرت عام هدایت در نویسندگی است، امّا آثاری از نویسندگانی بزرگ مانندِ ژان پل سارتر و فرانتس کافکا و آنتون چخوف را نیز ترجمه کردهاست. هدایت در ۱۹ فروردین سال ۱۳۳۰ در پاریس خودکشی کرد و چند روز بعد در قطعهٔ ۸۵ گورستان پرلاشز به خاک سپرده شد.
هدایت در سالِ ۱۳۰۳ از مدرسه سن لویی فارغالتحصیل گشت و در همین سال بود که با تقی رضوی آشنا شد. در سال ۱۳۰۵ با اوّلین گروه دانشآموزان اعزامی به خارج راهی بلژیک شد و در رشتهٔ ریاضیات محض به تحصیل پرداخت. در همین سال داستان «مرگ» را در مجلهٔ ایرانشهر شمارهٔ ۱۱، که در آلمان منتشر میشد به چاپ رسانید و مقالهای به فرانسوی به نام «جادوگری در ایران» در مجلهٔ لهویل دلیس، شماره ۷۹ نوشت. هدایت از وضع تحصیل و رشتهاش در بلژیک راضی نبود و میخواست که خود را به فرانسه و در آنجا به پاریس که آن زمان مرکز تمدن غرب بود برساند. سرانجام در اسفند ۱۳۰۵ پس از تغییر رشته و دوندگی فراوان به پاریس منتقل شد. در همین سال نسخهٔ کاملتری از کتاب «انسان و حیوان» و کتاب دیگری به نام فواید گیاهخواری با مقدمهٔ حسین کاظمزادهٔ ایرانشهر در برلین آلمان به چاپ رساند.داستان زندگی صادق هدایت
در شرح حال صادق هدایت به قلم خودش آمده، من همان قدر از شرح حال خودم رَم میکنم که در مقابل تبلیغات آمریکایی مآبانه. آیا دانستن تاریخ تولدم به درد چه کسی میخورد؟ اگر برای استخراج زایچهام است، این مطلب فقط باید طرف توجّه خودم باشد. گرچه از شما چه پنهان، بارها از منجّمین مشورت کردهام، اما پیشبینی آنها هیچ وقت حقیقت نداشته. اگر برای علاقهٔ خوانندگان است؛ باید اول مراجعه به آراء عمومی آنها کرد چون اگر خودم پیشدستی بکنم مثل این است که برای جزئیات احمقانهٔ زندگیم قدر و قیمتی قائل شده باشم. بعلاوه، خیلی از جزئیات است که همیشه انسان سعی میکند از دریچهٔ چشم دیگران خودش را قضاوت بکند و ازین جهت مراجعه به عقیدهٔ خود آنها مناسب تر خواهد بود مثلاً اندازهٔ اندامم را خیاطی که برایم لباس دوخته بهتر میداند و پینهدوز سر گذر هم بهتر میداند که کفش من از کدام طرف ساییده میشود. این توضیحات همیشه مرا به یاد بازار چارپایان میاندازد که یابوی پیری را در معرض فروش میگذارند و برای جلب مشتری به صدای بلند جزئیاتی از سن و خصایل و عیوبش نقل میکنند.
از این گذشته، شرح حال من هیچ نکتهٔ برجستهای در برندارد نه پیش آمد قابل توجهی در آن رخ داده نه عنوانی داشتهام نه دیپلم مهمی در دست دارم و نه در مدرسه شاگرد درخشانی بودهام بلکه بر عکس همیشه با عدم موفقیت روبهرو شدهام. در اداراتی که کار کردهام همیشه عضو مبهم و گمنامی بودهام و رؤسایم از من دل خونی داشتهاند بهطوریکه هر وقت استعفا دادهام با شادی هذیانآوری پذیرفته شدهاست. رویهمرفته موجود وازدهٔ بیمصرف قضاوت محیط دربارهٔ من میباشد و شاید هم حقیقت در همین باشد.
کتاب های صادق هدایت
همانگونه که اشاره شد هدایت علاوه بر نوشته ها خودش، اقدام به ترجمه آثار متعددی نیز نموده که مجموعه این کتاب ها را تحت عنوان مجموعه آثار صادق هدایت می شناسیم. صادق هدایت کتاب ها و مقالات متعددی را نوشته و ترجمه های زیادی داشته است اما ۱۸ کتاب صادق هدایت که داستان های او را تشکیل می دهند که در این مقاله قصد معرفی آنها را داریم.
کتاب بوف کور
کتاب بوف کور بهترین رمان هدایت است. رمانی کوتاه و از نخستین نثرهای داستانی ادبیات ایران در سدهٔ ۲۰ میلادی. این رمان به سبک فراواقع نوشته شده و تکگویی یک راوی است که دچار توهم و پندارهای روانی است. تمامی رمان از زاویه دید اول شخص روایت میشود و از دو بخش نسبتاً جدا از هم ساخته شدهاست. این دو بخش گاه با استفاده از شباهت توصیفها و اشارهها به هم مربوط میشوند.
بخش نخست با این جملات مشهور آغاز میشود «در زندگی زخمهایی هست که مثل خوره روح را آهسته و در انزواء میخورد و میتراشد. این دردها را نمیشود به کسی اظهار کرد؛ چون عموماً عادت دارند که این دردهای باورنکردنی را جزء اتفاقات و پیشآمدهای نادر و عجیب بشمارند و اگر کسی بگوید یا بنویسد، مردم بر سَبیل عقاید جاری و عقاید خودشان سعی میکنند آن را با لبخند شکاک و تمسخرآمیز تلقی بکنند. زیرا بشر هنوز چاره و دوایی برایش پیدا نکرده و تنها داروی آن فراموشی به توسط شراب و خواب مصنوعی بهوسیله افیون و مواد مخدره است؛ ولی افسوس که تأثیر اینگونه داروها موقت است و به جای تسکین پس از مدتی بر شدت درد میافزاید».
در این بخش اول شخص – که ساکن خانهای در بیرون خندق در شهر ری است – به شرح یکی از این دردهای خورهوار میپردازد که برای خودش اتفاق افتاده. وی که حرفهٔ نقاشی روی قلمدان را اختیار کردهاست به طرز مرموزی همیشه نقشی یکسان بر روی قلمدان میکشد که عبارت است از دختری در لباس سیاه که شاخهای گل نیلوفر آبی به پیرمردی که به حالت جوکیان هند چمباتمه زده و زیر درخت سروی نشستهاست هدیه میدهد.
میان دختر و پیرمرد جوی آبی وجود دارد. ماجرا از اینجا آغاز میشود که روزی راوی از سوراخ رف پستوی خانهاش – که گویا اصلاً چنین سوراخی وجود نداشتهاست – منظرهای را که همواره نقاشی میکردهاست میبیند و مفتون نگاه دختر (اثیری) میشود و زندگیاش به طرز وحشتناکی دگرگون میگردد تا اینکه مغربهنگامی دختر را نشسته در کنار در خانهاش مییابد.
دختر چندهنگامی بعد در رختخواب راوی به طرز اسرارآمیزی جان میدهد. راوی طی قضیهای موفق میشود که چشمهای دختر را نقاشی و آن را لااقل برای خودش جاودانه کند. سپس دختر اثیری را قطعه قطعه کرده داخل چمدانی گذاشته و به گورستان میبرد. گورکنی که مغاک دختر را حفر میکند طی حفاری، گلدانی مییابد که بعداً به راوی به رسم یادگاری داده میشود. راوی پس از بازگشت به خانه در کمال ناباوری درمییابد که بر روی گلدان (گلدان راغه) یک جفت چشم درست مثل آن جفت چشمی که همان شب کشیدهبود، کشیده شدهاست. پس راوی تصمیم میگیرد برای مرتب کردن افکارش نقاشی خود و نقاشی گلدان را جلوی منقل تریاک روبروی خود بگذارد شراب بنوشد و تریاک بکشد. راوی بر اثر استعمال تریاک به حالت خلسه میرود و در عالم رؤیا به سدههای قبل بازمیگردد و خود را در محیطی جدید مییابد که علیرغم جدید بودن برایش کاملاً آشناست.
بخش دوم ماجرای راوی در این دنیای تازه (در چندین سده قبل) است. از اینجا به بعد راوی مشغول نوشتن و شرح ماجرا برای سایهاش میشود که شکل جغد است و با ولع هرچه تمام تر هرآنچه را راوی مینویسد میبلعد.
راوی در اینجا شخص جوان ولی بیمار و رنجوری است که زنش (که راوی او را به نام اصلی نمیخواند بلکه از وی تحت عنوان لکاته یاد میکند) از وی تمکین نمیکند و حاضر به همبستری با شوهرش نیست ولی دهها فاسق دارد. ویژگیهای ظاهری «لکاته» درست همانند ویژگیهای ظاهری «دختر اثیری» در بخش نخست رمان است. راوی همچنین به ماجرای آشنایی پدر و مادرش (که یک رقاصهٔ هندی بودهاست) اشاره میکند و اینکه از کودکی نزد عمهاش (مادر «لکاته») بزرگ شدهاست.
او در تمام طول بخش دوم رمان به تقابل خود و رجّالهها اشاره میکند و از ایشان ابراز تنفر میکند. وی معتقد است که دنیای بیرونی دنیای رجالههاست. رجّالهها از نظر او «هریک دهانی هستند با مشتی روده که از آن آویزان شدهاست و به آلت تناسلی شان ختم میشود و دائم دنبال پول و شهوت میدوند». پرستار راوی دایهٔ پیر اوست که دایهٔ «لکاته» هم بودهاست و به طرز احمقانهٔ خویش (از دید راوی) به تسکین آلام راوی میپردازد و برایش حکیم میآورد و فال گوش میایستد و معجونهای گونهگون به وی میخوراند.
در مقابل خانهٔ راوی پیرمرد مرموزی (پیرمرد خنزر پنزری) همواره بساط خود را پهن کردهاست. این پیرمرد از نظر راوی یکی از فاسقهای لکاته است و خود راوی اعتراف میکند که جای دندانهای پیرمرد را بر گونهٔ لکاته دیدهاست. به علاوه راوی معتقد است که پیرمرد با دیگران فرق دارد و میتوان گفت که یک نیمچه خدا محسوب میشود و بساطی که جلوی او پهن است چون بساط آفرینش است. سرانجام راوی تصمیم به قتل پدر سالار میگیرد. در هیئتی شبیه پیرمرد خنزرپنزری وارد اتاق لکاته میگردد و گِزلیک استخوانیای را که از پیرمرد خریداری کرده در چشم لکاته فرومی کند و او را میکشد. چون از اتاق بیرون میآید و به تصویر خود در آیینه مینگرد میبیند که موهایش سفید گشته و قیافهاش درست مانند پیرمرد خنزرپنزری شدهاست.
کتاب مسخ
هدایت در سال ۱۳۲۹ با همکاری حسن قائمیان کتاب مسخ کافکا را ترجمه کرد و در مجلهٔ سخن انتشار داد. داستان در مورد فروشنده جوانی به نام گرگور سامسا است که یک روز صبح از خواب بیدار میشود و متوجه میشود که به یک مخلوق نفرتانگیز حشرهمانند تبدیل شده است. دلیل مسخ سامسا در طول داستان بازگو نمیشود و خود کافکا نیز هیچگاه در مورد آن توضیحی نداد. لحن روشن و دقیق و رسمی نویسنده در این کتاب تضادی حیرت انگیز با موضوع کابوسوار داستان دارد.
سه ترجمه از مسخ موجود است. اولین ترجمه فارسی این اثر از روی ترجمه فرانسوی به قلم صادق هدایت منتشر شده است. ترجمه دیگری از فرزانه طاهری در سال ۱۳۶۸ توسط انتشارات نیلوفر منتشر شد که از کتاب ترجمه شده به زبان انگلیسی بود. ترجمه دیگر از علی اصغر حداد و نشر ماهی از متن اصلی آلمانی صورت گرفته است.
کتاب دیوار
کتاب دیوار نوشته ژان پل سارتر است که توسط هدایت ترجمه شد. داستان، درباره سه زندانی است که یک شب در سلولی کنار هم قرار گرفته و قرار است فردا صبح اعدام شوند. سارتر هیچ گاه نمی گوید جنگ داخلی اسپانیا منصفانه بود یا خیر. هیچ گاه نمی گوید آیا این سه زندانی یعنی خوان، تام و پابلو را باید شخصیت هایی تحسین برانگیز در نظر بگیریم یا خائن؟ آن ها تنها چند انسان هستند با افکار و احساسات انسانی.
چند صفحه که از داستان می گذرد، یک پزشک به این سلول فرستاده می شود تا این شب آخر را در کنار آن ها بماند. به زندانی ها گفته می شود که این پزشک به منظور آرام کردن آن ها کنارشان می ماند. اما در حقیقت وظیفه او این است که بررسی واکنش های روانی افرادی بپردازد که در شرف اعدام هستند. در طول شب پابلو، قهرمان اصلی داستان، متوجه می شود که توجه به خشونت دامن گیری که در اثر این مرگ قریب الوقوع به سراغ او می آید، باعث بروز تغییراتی در او و دو زندانی دیگر شده است. تغییراتی که نمی توان با پزشک در میان گذاشت.
کتاب گروه محکومین
کتاب گروه محکومین نام یک اثر ادبی است که توسط فرانتس کافکا، نویسندهٔ اهل آلمان نوشته شده و صادق هدایت آن را ترجمه کرده است. کافکا در این اثر سرگذشت محکوم بودن انسانها را به طور شگفت آوری در قالب قصه گفته است. سرزمینی كه نماد جهان است.
انسان با همه ی کوشش هایی كه در مسیر زندگیاش می نمایند سرانجام چاره و فراری از مرگ نداشته است. محكومین این سرزمین آدمها می باشند كه در آخر می بایست بر بستر مرگ خوابیده و بدون آن كه دانسته باشند جرمشان چه چیزی است تن به مرگ دهند. محكومیت این جا هیچ وقت از نوع مرگ خود خبر نداشته و فقط در آخرین لحظات زندگیشان به جرم خود و بر مرگ خود واقف می گردند.
کتاب زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان
کتاب زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان یا تقسیر بهمن یسن از متنهایی است که در آن از روی مکاشفه حوادث جهان پیشگویی شدهاست. همان طور که در متن کتاب تصریح شده، مطالب کتاب از ترجمه و تفسیر (زند)، ستودگر (سودگر) نسک و وَهمن (بهمن) یسن گرفته شدهاست.
در آغاز کتاب بنابر روایت ستودگر نسک که در کتاب نهم دینکرد نیز آمدهاست چنین ذکر شده که اورمزد چهار دورهٔ جهان را که نماد هر کدام یکی از فلزات است در رؤیا به زرتشت نشان داد: زرین، سیمین، فولادین، و دورهٔ آمیختگی آهن (بافلزات دیگر). دورهٔ اول مصادف با دوران پادشاهی گشتاسب و ظهور زرتشت و دورهٔ دوم مصادف با پادشاهی اردشیر بابکان (بهمن اردشیر) و دورهٔ سوم مصادف با پادشاهی خسرو انوشیروان است. دوران چهارم دورهٔ حکومت دیوان ژولیده موی خشم نژاد است که مصادف با پایان هزارهٔ زرتشت به شمار آمدهاست.
کتاب سگ ولگرد
کتاب سگ ولگرد آخرین مجموعهداستان صادق هدایت است که نخستین بار در سال ۱۳۲۱ توسط انتشارات بازرگانی نجات در ۱۳۴ صفحه در تهران منتشر شد.
این کتاب شامل هشت داستان کوتاه است که بیشتر آنها پیش از ۱۳۲۰ خورشیدی نوشته شده بودهاند. «سگ ولگرد» «دنژوان کرج» «بنبست» «کاتیا» «تخت ابونصر» «تجلی» «تاریکخانه» «میهنپرست» نام داستان های این کتاب هستند.
فواید گیاهخواری
هدایت خود گیاه خوار بود و در ۲۵ سالگی کتاب فواید گیاهخواری را نوشت. این کتاب در خصوص لزوم تغییر موضع انسان در قبال آزار و کشتار حیوانات در جهت نیل به گیاهخواری نوشته شده است.
فواید گیاهخواری با حدیثی از امیرالمومنین آغاز میشود: شکمهای خودتان را مقبره حیوانات نسازید.
کتاب ترانه های خیام
کتاب ترانههای خیام کتابی تحقیقی-ادبی از صادق هدایت است. مشتمل است بر یک مقدمه و دو مقاله به انضمام ۱۴۳ رباعی. هدایت به خیام علاقه داشت و بر اساس همین علاقه اقدام به انجام پژوهشی در خصوص درستی رباعیات خیام نمود. با توجه به سبک خاص رباعی عای خیام، بسیاری از شعرا گفته های خود را به خیام نسبت می دادند تا مورد انتقاد قرار نگیرند. به عبارت دیگر با مسئولیت شعر خود را بر گردن خیام بیندازند. بر همین اساس تعداد شعرهای نسبت داده شده به خیام بسیار زیاد است.
رباعی های انتخاب شده و ارائه شده در این کتاب رباعی هایی هستند که از دیدگاه صادق هدایت در صحت انتساب آنها به خیام تردیدی نیست. داستان زندگی صادق هدایت
کتاب وغ وغ ساهاب
کتاب وغ وغ ساهاب کتابی است به طنز نوشتهٔ صادق هدایت و مسعود فرزاد که اوضاع اجتماعی، سیاسی، و ادبی زمان نوشته شدنش را به تصویر میکشد. وغوغ ساهاب به صورت مجموعهای از «قضیه»ها نوشته شدهاست که هر قضیه به موضوع خاصی میپردازد. بعضی از این قضیهها به قلم صادق هدایت و برخی به قلم مسعود فرزاد است.
این «قضیه»ها متنوّع است و از مسخرهکردن ادبای کهنهپرست و پولپرستی یهودیان گرفته تا عقاید فروید و سینماهای خیابان لالهزار را شامل میشود. کتاب سرشار از غلطهای عمدی املایی است و مثلاً در مواردی «قضیه» را به شکل «غزیه» و «مثلا» را به شکل «مثلن» مینویسد.
کتاب مازیار
کتاب مازیار نام جستار تاریخی و یک نمایشنامه با همکاری مجتبی مینوی است. مازیار نمایشنامهای تاریخی در سه پرده، نوشتهٔ صادق هدایت است که برپایهٔ قیام مازیار علیه خلافت عباسی نوشته شده است. این نمایشنامه در ۱۳۱۲ خورشیدی (۱۹۳۳ میلادی) همراه با مقدمهای طولانی از مجتبی مینوی، در تهران منتشر شده است. مازیار از کارهای ناسیونالیستی و رمانتیک هدایت دانسته شده است.
نمایشنامهٔ مازیار پس از شکست ایران از سپاه عرب، و در زمان سلطهٔ خلفای عباسی بر ایران رخ میدهد. در این زمان هنوز در طبرستان مقاومتهایی علیهٔ سلطهٔ عربها وجود دارد. مازیار پسر ونداد هرمزد در این نمایشنامه سر آن دارد، تا با کمک افشین، معتصم عباسی را در شب آفرینگان به قتل برساند. حسن پسر حسین با شراب نوشاندن به مازیار و مست کردنش، از او دربارهٔ سوءقصد به جان خلیفه اعتراف میگیرد و بعد او را به سمت زندان پایتخت روانه میکند. در زندان، کیانوش یار نزدیک مازیار میلهها را طوری برای او میبرد که او در شب قبل از مجازاتش امکان فرار پیدا کند. اما قبل از آن مازیار با شهرناز دختر نیمهدیوانهای که او را دوست دارد ملاقات میکند و شهرناز که به خاطر جلوگیری از افتادن به دست عربها قبل از ملاقات با مازیار زهر خورده است در آغوش مازیار میمیرد و مازیار که پس از شهرناز امیدی به ادامهٔ زندگی ندارد از فرار صرفنظر میکند
کتاب نیرنگستان
نیرنگستان نام نسکی از صادق هدایت است. هدایت نام این هنگ را از نسکی به همین نام که در دوره ساسانی نگاشته شده گرفتهاست. نیرنگستان در اینجا به معنی فرهنگستان است. نیرنگستان هدایت یک فرهنگ نامه فلکلر است.
این کتاب چون فرهنگی کامل در چندین فصل طبقهبندی شده است: آداب و تشریفات زناشویی؛ تاریخچه؛ زن آبستن؛ اعتقادات و تشریفات گوناگون؛ آداب ناخوشیها؛ برای برآمدن حاجت ها، خواب، مرگ، تفأل ناشی از اعضای بدن، تفأل، نفوس، مروا، مرغوا، ساعات، وقت، روز، احکام عمومی، دستورها و احکام عملی، چند اصطلاح و مثل، چیزها و خاصیت آن، گیاهها و دانه ها، خزندگان و گزندگان، پرندگان و ماکیان، داو ودد، بعضی از جشنهای باستان، جاها و چیزهای معروف، افسانههای عامیانه، گوناگون.
کتاب علویه خانم
کتاب علویه خانم و ولنگاری داستان زنی است که به زیارت می رود. در خلال این سفر علاوه بر ماجراهایی که برای وی پیش میآید، بازگشتهایی به گذشته وی نیز صورت میگیرد.
کتاب زنده بگور
کتاب زنده بگور شامل ۸ داستان کوتاه است. نام کتاب از نخستین داستان این مجموعه، (زنده به گور)که جوانی در آشفتگیهای فکری و روحی خود به سر میبرد و آرزوی مرگ دارد، گرفته شده است.
کتاب حاجی آقا
کتاب حاجی آقا داستان بلندی از صادق هدایت است که در ۱۳۲۴ خورشیدی توسط انتشارات مجلهٔ سخن در تهران منتشر شد. این داستان در زمان جنگ جهانی دوم اتفاق میافتد و محوریت آن بر شخصی به نام حاجی آقا، یکی از بازاریان تهران است.
حاجی آقا فردی خسیس و پیر است که ثروت زیادی دارد و داری نفوذ بسیار در حکومت است. او از این نفوذ برای کسب درآمد بیشتر استفاده می کند. حاجی آقا زنان و فرزندان زیادی دارد. در حال حاضر کتاب حاجی آقا نایاب ترین کتاب هدایت در بازار است.
کتاب پروین دختر ساسان
کتاب پروین دختر ساسان نمایشنامهای در سه پرده از صادق هدایت است. مکان و زمان وقوع آن در ری و سدهٔ اول قمری است در پردهٔ اول اعراب تقریباً تمامی شهرهای ایران را تسخیر کرده و به پشت دروازههای ری رسیدهاند. پایان پردهٔ اول به شکل یک ملودرام است و دو عاشق پروین و پرویز را در کنار یکدیگر نشان می دهد.
در پردهٔ دوم پدر پروین دچار بیماری مهلکی است که علت آن معلوم نیست و پس از آنکه چهار سرباز وارد خانه میشوند و نوکر را میکشند و پروین را با خود میبرند، جان میسپرد. در پرده سوم فرمانده لشکر اعراب به پروین اطلاع میدهد که نامزدش در جنگ کشته شدهاست.
کتاب سایه روشن
کتاب سایه روشن نام مجموعه داستان کوتاهی از صادق هدایت است که در سال ۱۳۱۲ برای اولین بار به چاپ رسید.
این مجموعه داستان شامل هفت داستان کوتاه به نامهای س.گ.ل.ل، زنی که مردش را گم کرد، عروسک پشت پرده، آفرینگان، شبهای ورامین، آخرین لبخند، پدران آدم است.
کتاب سه قطره خون
کتاب سه قطره خون مجموعه داستانی است که صادق هدایت آن را در سال ۱۳۱۱ چاپ نمود و شامل یازده داستان کوتاه است.
داستان های کتاب شامل «سه قطره خون» « گرداب» «داشآکل» «آینهٔ شکسته» «طلب آمرزش» «لاله» «صورتکها» «چنگال» «مردی که نفسش را کشت» «محلل» «گجسته دژ» است.
کتاب نوشته های پراکنده صادق هدایت
کتاب نوشتههای پراکنده صادق هدایت عنوان آثار پراکندهٔ صادق هدایت است. این مجموعه را حسن قائمیان گرد آورد. غالب این نوشتهها از لحاظ حجم به گونهای نبود که بتوان آن را به صورت کتابی جداگانه منتشر کرد؛ ناگزیر آن را در یکی از مجلهها یا نشریههای مناسب درج مینمود. همین نوشتههاست که قسمت بزرگی از متن این کتاب را تشکیل میدهد.
قائمیان در سه بخش بخشی از آثار هدایت را دستهبندی کرده است. «داستانها» که شامل هفده داستان و ترجمهی عامیانه است، «مقالهها و قطعات و جزوههای گوناگون» او که در مطبوعات چاپ شدهاند و «آنچه صادق هدایت به فرانسه نوشته است» که حاوی دو داستان و یک مقاله است.
منبع: https://goo.gl/KRCoiU
شلفی – فروشگاه آنلاین کتاب (shelffee.com): شلفی کار خود را از سال 1396 آغاز کرد. این فروشگاه مجموعه کاملی از کتاب های کلکسیونی، نفیس، تاریخی، ادبیات و شعر، رمان، کودک، دانشگاهی و … را ارائه می دهد.
با ثبت نام در ویرگول به آرشیو بزرگی از مقالات مرتبط با این موضوع دسترسی خواهید داشت
مطلبی دیگر از این نویسنده
مطلبی دیگر در همین موضوع
بر اساس علایق شما
از این پس او نمیتواند پروفایل کاربری و مطالب شما را ببیند.