مشخصاتگیاهمرزنجوش،گیاهیاستخشبیوچندسالهبانامعلمیوازخانوادهکهمنشاآننواحیمدیترانهگزارششدهاستاینگیاهدارایریشههایسطحیاستوانشعابهایفراوانیداردساقهاینگیاهمستقیم،بهرنگقرمز،پوشیدهازکرکهایترشحیوارتفاعآنبینتاسانتیمترمیباشدبرگهاطویل،بهطولتاسانتیمتر،تخممرغیشکلوفاقددندانهمیباشندگلهادرانتهایساقهبهصورتمجتمع،بهرنگصورتییابنفشوشبیهبهچترازاواخرمردادماهظاهرمیشوندچندنکتهدرارتباطباگیاهمرزنجوشاینگیاهدرطولرویشبهنورفراواننیازدارداینگیاهبهلایههایکمعمقخاکوخاکهایشنیکهحاویترکیباتآهکیباشد،نیازمنداستمرزنجوشبهآسانیقادربهتحملخشکیاستولیبرایافزایشعملکرد،گیاهانبایدتحتآبیاریمنظمقرارگیرندمناسبخاکبرایاینگیاهبینتامیباشدتوزیعنهادهقبلازکاشتدرفصلپاییزافزودنتاتندرهکتارکوددامیکاملاپوسیدهتاکیلوگرمدرهکتارکودازتههمهسالهدراوایلبهارتاکیلوگرمدرهکتاراکسیدفسفرواکسیدپتاسدرپاییزسالسوموچهارمرویشعملیاتزراعیفصلپاییز،پسازافزودنکودهایحیوانیموردنیازگیاه،شخممتوسطیزدهوپسازتسطیحزمینوافزودنکودهایشیمیاییموردنیازگیاهبهخاک،اواخراسفندبسترخاکرابرایکشتبذرآمادهمیکنندتاريخوفواصلكشتالفتکثیررویشیزمانمناسببرایتکثیررویشیمرزنجوش،اواخربهاراواسطخرداداستبدینصورتکهبوتههایسالمتاسالهراازخاکخارجکردهوبهتاقطعهتقسیممیکنندودرردیفهاییبهفاصلهتاسانتیمترکشتمیکنندفاصلهبیندوبوتهنیزبینتاسانتیمترمیباشدبتکثیرتوسطبذردرتكثيرتوسطبذر،اوايلفروردينبذوررادرخزانهرديفهاييبهفواصلسانتيمتركشتمينمايندعمقبذرتاميليمترميباشدآبياريمنظمومبارزهباعلفهايهرزسطحخزانهنتايجمطلوبيرادررشدنشأهابههمراهخواهدداشتاگرخزانهزیرپلاستیکاستفادهشدهباشداواخراردیبهشتماهوچنانچهازخزانههوایآزاداستفادهشوداوایلپاییزهمانسالنشاهارابهزمیناصلیمنتقلمیکنندفاصلهردیفهایکاشتدرزمیناصلیسانتیمتروفاصلهدوبوتهرویردیفکاشت،تاسانتیمتربایدباشدمراقبتونگهداريرشدمرزنجوشدرسالاولرويشبسياركنداستوعلفهايهرزبدونرقابتوبهسرعتتوسعهمييابند،ازاينروكنترلعلفهايهرزقبلازكشتوتهيهبستريعاريازعلفهايهرزضرورتدارددرسالاول،اواسطتابستان،بريدنگياهانازفاصلةتاسانتيمترازسطحزمينسببگسترشانشعابهايساقهايشدهودرافزايشمحصولنقشعمدهايداردنيازآبيازسالدومرويشكمتراستبرداشتمحصولدرسالاولتنهايكبارميتوانمحصولرابرداشتكرداماازسالدومبهبعدميتواندووياحتيسهبارمحصولرابرداشتكردگیاهاندرمرحلهگلدهیحاویحداکثرمقداراسانسهستندازاینرو،اولینبرداشتدرهمینمرحلهانجاممیگیردپسازرویشمجددگیاهانوتولیدشاخوبرگهایجدیدونموگلها،ماههایمردادتامهرزمانمناسبیبرایدومینبرداشتخواهدبودهنگامبرداشت،پيكررويشيازسانتيمتريقسمتفوقانيبريدهميشوندمقدارتوليدمحصولتاتندرهكتارميباشد
کدراواردنمایید
طراحقالبمترجموسئوکار
F : Labiatae نام محلي :
E : WILD MARJORAM
گياهي دائمي ، راست تا ارتفاع 80 سانتيمتر رشد مي كند. داراي ساقه مستقيم چهار گوش قرمز رنگ و پوشيده از كرك و بسته به شرايط اقليمي محل رويش بين 50 تا100 سانتيمتر مي رسد . برگهاي بيضي شكل و حاوي غده هاي اسانسي در تمام سطح برگ است ،گلهاي خو شه اي بنفش آبي رنگ و در انتهاي ساقه به صورت مجتمع و شبيه به چتر ديده مي شود . گلها به تدريج در اواخر مرداد ماه ظاهر مي شوند ،ريشه گياه بصورت سطحي است كه داراي انشعابات فراوان مي باشد ، ميوه به شكل كپسول
کاشت داشت برداشت مرزنجوش
زيستگاه و نحوه كاشت :
نزديك به دريا رشد ميكند . هنگاميكه گياه گلدار است جمع آوري مي شود.
قسمتهاي مورد استفاده گياه :
تركيبات شيميائي :
مرزنجوش حاوي اسانس (كارواكرول ، تيمول ، بتا بيزابولن ، كاريو فيلن،لينالول و بورنئول) تاننها ، رزين، استرولهاو فلاو نوئيد ست.كارواكرول وتيمول داراي خاصيت ضد قارچ و ضد باكتريائي مي باشد .
مصارف محلي :
مفرح و گرم كننده بدن ، ضد تنگي نفس ، بعنوان داروي ميگرن و درد شقيقه مصرف مي شود. همچنين بعنوان داروي ضد چربي خون و درد هاي سينه مصرف مي گردد .
خواص مهم داروئي و مصارف گياه:
مرزنجوش محرك جريان صفرا و بعنوان ضد نفخ مصرف مي شود . اين گياه قويا” داراي خاصيت ضد عفوني كننده است. ممكن است براي ناراحتيهاي تنفسي نظير سرفه ها ، لوزتين ، برونشيت وآسم مصرف شود. آن بعنوان يك گياه تسريع كننده در عادت ماهيانه مورد نظر مي باشد .
از اسانس رقيق شده آن مي توان براي دندان درد يا درد مفاصل ، ناراحتيهاي تنفسي ، ضد نفخ ، محرك صفرا ، ضد عفوني كننده ، ضد چربي خون استفاده كرد.
احتياطات : نيايد بعنوان دارو ضمن آبستني مصرف شود . استعمال خارجي آن ممكنست باعث تحريكات پوستي شود. اسانس گياه نبايد به صورت خوراكي استفاده شود .
نيازهاي اكو لوژيكي گياه :
کاشت داشت برداشت مرزنجوش
مرزنجوش در طول رويش به نور فراوان نياز دارد. اين گياه به لايه هاي كم عمق خاك و خاكهاي شني كه حاوي تركيبات آهكي باشد نيازمند است. مرزنجوش به سهولت قادر است خشكي را تحمل كند. و براي افزايش عملكرد ، گياهان بايد تحت آبياري منظم و مناسب قرار گيرند .
خاك مناسب براي مرزنجوش 5/4 تا7/8 است . PH
تناوب كاشت :
از آنجائي كه مرزنجوش مي تواند 5تا6 سال در يكجا باقي بماند ، تناوب كاشت با گياهان مناسب و همچنين خاك مناسب براي اين گياه ضرورت دارد. زمينهائي كه در آن مرزنجوش كشت مي شود بايد عاري از علف هرز باشد، معمولا” مرزنجوش را به طور متنا وب با گياهان تيره غلات و تيره نخود و گياهان وجيني كشت ميكنند.
مواد وعناصر مورد نياز گياه :
براي تمام گياهان قبل از كاشت 40 تا 80 كيلو گرم در هكتار كود ازته و 30 تا30 تن در هكتار كود حيواني، در سال سوم و چهارم در فصل پائيز اكسيد فسفر و كود پتاسه 50 تا80 كيلو گرم در هكتار نياز است .
تاريخ و فواصل كاشت:
زمان مناسب براي تكثير رويشي گياه اواخر بهار يعني اواسط مرداد ماه، فاصله بين رديفها 50 تا60 سانتيمتر و فاصله بين دو رديف 20 تا25 سانتيمتر مي باشد .
در مناطق مركزي ايران زمان كشت اوايل فروردين ماه انجام مي شود .
در تكثير بذر اوايل فروردين ماه بذور را در خزانه كشت نموده و در اواخر ارديبهشت بوته ها را به زمين اصلي منتقل مي كنند . عمق بذر بين 2تا3 سانتيمتر مي باشد.
نحوه كاشت وبرداشت محصول :
تكثير مرزنجوش به دو روش رويشي ، تقسيم بوته و تكثير توسط بذر صورت مي گيرد. تكثير به روش رويشي با تقسيم بوته انجام مي گيرد.اواخر بهار بوته هاي سالم و شاداب 2تا3 ساله را از خاك خارج
مي كنند.هر بوته را به 2تا3 قطعه تقسيم مي كنند و در رديفهاي مورد نظر مي كارند.کاشت داشت برداشت مرزنجوش
تكثير توسط بذر در خزانه ( زير پلاستيك يا هواي آزاد ) كشت مي نمايند. براي هر متر يك كيلو گرم بذر نياز است، بعد آبياري مرتب و منظم ، مبارزه با علفهاي هرز ، انتقال به زمين اصلي .
قبل از كاشت گياه (در فصل پائيز) افزودن 20تا30 تن در هكتار كود حيواني به خاكهايي كه براي كشت مرزنجوش آماده مي شوند توصيه مي گردد. چنا نچه زمين از نظر مواد غذائي فقير باشد ، همه ساله در اوايل بهار 40تا80 كيلو گرم در هكتار ازت به خاك اضافه مي كنند.در سال سوم و چهارم
رو يشي و در فصل پائيز افزودن عناصر ضروري نظير اكسيد فسفر و اكسيد پتاس به مقدار 50 تا 80 كيلو گرم در هر هكتار نقش عمده اي در افزايش عملكرد گياه دارد .
برداشت محصول :
بستگي به شرايط اقليمي محل رويش دارد . درسال اول تنها يكبار مي توان محصول را برداشت نمود اما از سال دوم به بعد مي توان 2 ويا حتي 3 بار محصول را برداشت كرد .گياهان در مرحله گلدهي
( اواخر خرداد، اوايل تير ) حاوي حداكثر مقدار اسانس هستند ، ازاينرو اولين برداشت در همين مرحله انجام مي گيرد. پس از رويش مجدد گياهان و توليد شاخه و برگهاي جديد و نمو گلها ،ماههاي مرداد- مهرزمان مناسب براي دومين برداشت است. مقدار محصول گياه در صورت شرايط مساعد بين 2تا3 تن و نسبت اندامهاي تازه وخشك بين 5تا6 مي باشد. ميزان اسانس گياه بين 5/1 تا5/0 در صد است.
نام فارسي : سداب
F :Rutaceae نام محلي:
E :RUE
گياهي دائمي ، هميشه سبز، بسيار معطر تا ارتفاع يك متر رشد مي كند . داراي برگهاي سه لبه آبدار
( گوشتالو)، گلها داراي 5 گلبرگ زردسبز رنگ و ميوه كپسولي گرد.
زيستگاه و نحوه كاشت :
سداب در منطقه مد يترانه رشد مي كند.اين گياه مناطق آفتابي و باز را ترجيح مي دهد. آن همچنين در بسياري از مناطق دنيا بعنوان يك گياه زينتي باغي و داروئي كشت مي شود.. قسمتهاي هوائي گياه در تابستان جمع آوري مي شود.
قسمتهاي مورد استفاده گياه:
قسمتهاي هوائي
تركيبات شيميائي :
سداب حاوي 5/0% اسانس شامل: ( 50% تا 90% 2-اندوكانون)، فلاونوئيد(روتين )، فورانو كومارينها ( برگاپتن)، حدود 4/1% الكا لوئيد هاي فورو كو ئينو لين( فاگارين، اربوبينين، روتو اسكوربين ،
امر برينين، اسكيميا نين)، روتين باعث تقويت لايه داخلي رگهاي خوني و كاهش فشار خون مي شود .
مصارف محلي :
مدر ، كم كننده مني ، سقط كننده جنين ، قاطع نيروي جنسي ، باد شكن ، ضد درد و قولنج ، مسكن درد هاي رحمي و سردرد ، در مان كننده بواسير.
خواص مهم داروئي و مصارف گياه :
سداب عمد تا” باعث تسريع در شروع عادت ماهيانه مي شود.آن تحريك كننده ماهيچه هاي رحمي و تسريع جريان خون عادت ماهيانه مي شود . در طب داروئي گياهي سداب همچنين براي درمان ناراحتيهاي مختلف تشنجي ، بيماري صرع، سرگيجه، قولنج ، كرمهاي رو ده اي ، سميت و ناراحتيهاي چشمي. اخيرا” مصارف آن به خوبي مشخص شده است به صورت جوشانده بعنوان شوينده چشم براي آرامبخشي سريع چشم صدمه ديده و خسته مصرف مي شود.
نيا زهاي اكو لوژيكي :
سداب در طول رويش نياز به هواي گرم و تابش آفتاب دارد. هواي سرد ، آب فراوان و سايه از سرعت رشد آ ن مي كاهد. در جه حرارت مناسب رشد اين گياه بين 12تا15 درجه سانتيگراد است. دماي زياد و نور كافي براي كشت سداب مناسب است و تاثير مثبت در مقدار مواد موثره آن دارد. عناصر و مواد غذائي مناسب و وجود تركيبات كلسيم در خاك و همچنين آبياري منظم نقش عمده اي در افزايش عملكرد دارد.
خاك براي رشد سداب بين 5/5 تا 2/8 مناسب است .pH
مواد و عنا صر غذائي مورد نياز گياه:
در فصل پائيز افزودن 15 تا20 تن در هكتار كود حيواني پوسيده باعث افزايش عملكرد مي شود .
مقدار كود شيميائي لازم براي سداب 50 تا 60 كيلو گرم اكسيد فسفر و 40 تا50 كيلوگرم اكسيدپتاس در هر هكتار اضافه مي كنند.هر سال كود شيميائي جهت اافزايش عملكرد به خاك اضافه مي كنند. از سال دوم در فصل پائيز، 30 تا40 كيلو گرم اكسيد فسفر، 30 تا35 كيلو گرم اكسيد پتاس و اوايل بهار قبل از اينكه شاخه هاي جديد ظاهر شو ند 40 تا 50 كيلو گرم در هكتار ازت به خاك اضا فه ميكنند.
تاريخ و فواصل كاشت :
كاشت و تكثير سداب توسط بذر صورت مي گيرد و روش آن بستگي به شرايط آب و هوائي منطقه دارد. زمان مناسب براي كشت اين گياه اواخر زمستان مي باشد . فاصله بين رديفها 40 سانتيمتر و ميزان بذر مورد نياز 4تا5 كيلوگرم در هكتار مي باشد.كاشت و تكثير سداب معمو لا” به دو روش مستقيم و غير مستقيم انجام مي گيرد. كشت سداب در
سطوح كم همواره به طور مستقيم صورت مي گيرد.و در كاشت غير مستقيم اواخر فروردين ماه تا آخر خرداد ماه بذر را در خزانه آزاد يا باز مي كارند . اواخر زمستان تا اوايل پائيز هنگا مي كه ارتفاع گياه حدود 25 تا30 سانتيمتر مي رسد به محل اصلي منتقل مي كنند. در مقياس وسيع كشت از روش غير مستقيم استفاده مي شود.
برداشت محصول :
گياه از سال اول رويش حاوي مواد موثره داروئي مي باشد كه مقدارش با شروع گلدهي به حداكثر
مي رسد از اينرو بهتر است برداشت محصول در اين مرحله انجام گيرد. معمولا” سال دوم به بعد مي توان 2تا3 بارمحصول را برداشت نمود. در صورتيكه خاك و شرايط اقليمي مساعد باشد در سال ميتوان 2تا3بار چين برداشت نمود. ميزان توليد محصول خشك بين 5/3تا4 تن مي باشد. اين گياه بعلت داشتن الكا لوئيد هاي سمي پس از برداشت حتما” دست و اندامهاي تماس يافته با گياه را بايد شستشو داد.
برداشت شده از وبلگ گل نرگس
عملیات زراعی عملیات کاشتانتخاب زمین: زمینی که برای کشت مرزنجوش انتخاب می شود، بهتر است زمینی پر قدرت، پوک و آفتاب گیر باشد. ولی باید از کاشت این گیاه در زمین های شور و قلیایی اجتناب گردد، زیرا در تولید میزان محصول بسیار موثر است. در ضمن باید توجه داشت، در زمینی که به آن کود حیوانی تازه داده اند، از کاشت خود داری شود. در حد مطلوب یک زمین با 6.4–5.6=ph برای آن مناسب است.
تهیه زمین در مورد تهیه زمین، باید نهایت سعی و مراقبت را انجام داد تا چنانچه زمین مزبور احتیاج به تسطیح داشته باشد، در مرحله اول آن را هموار کرده، تا برای انجام عملیات بعدی، آماده شود و نیز برای ذخیره شدن رطوبت لازم و تبادل آب و هوایی در خاک، باید زمین انتخاب شده را در فصل پاییز به عمق 30-25 سانتی متر شخم زده و اولین کود حیوانی پوسیده را همراه شخم وارد زمین کرد. نیاز های کودی قبل از کاشت برای تامین مواد اولیه غذایی خاک، بایستی کود مصرفی را در هنگام شخم پاییزی به زمین داد تا ضمن شخم زدن داخل خاک گردد. البته باید توجه داشت، در مناطقی که بارندگی زیاد و یا بسیار کم است، عملیات کودهی باید مدت کوتاه، قبل از کشت، انجام شود تا در یک فاصله تا زمان کاشت، کود در خاک شسته نشود. در ازاء هر هکتار 15 تن کود حیوانی پوسیده، در هنگام شخم پاییزی و 15 تن در فصل بهار کمی قبل از کاشت، به زمین داده می شود. دفع علف های هرز قبل از کاشت چون بعد از کاشت، مبارزه شیمیایی برای دفع علف های هرز در کشت گیاهان دارویی مناسب به نظر نمی رسد، بنابراین برای از بین بردن علف های هرز، قبل ازکاشت، ازعلف کش ها در حین شخم بهاره در زمین سمپاشی می کنیم.تعیین خلوص بذر بذور مورد استفاده چون اصولاً اصلاح شده و عاری از هر گونه مواد زائد دیگری است، بنابراین خلوص آن را 100 درصد در نظر می گیریم. تعیین قوه نامیه بذر برای به دست آوردن قدرت جوانه زدن و در نتیجه روش بذر تهیه شده، ابتدا سه زیر گلدانی انتخاب شده و بعد هر کدام را به قطر 5 سانتی متر با ماسه شسته شده پر کرده و تعداد 100 عدد بذر مرزن جوش را که قبلاً به طور تصادفی به صورت مخلوط برای هر زیر گلدانی گردید و کشت شدند. بعد از این عمل با آبفشان ریز به صورت پودر روی آن را آبیاری کرده و در آخر روی هر کدام از زیر گلدانی ها را شیشه ای به صورت در پوش گذاشته تا رطوبت آن ها حفظ شود. در تمام مدت، روزانه رطوبت آن ها و نیز درجه حرارت اطاق کنترل شود، به طوری که درجه حرارت، بین 23-22 درجه سانتی گراد باشد.نوع و مقدار بذر مصرفی در هکتار اصولاً در هر کشت نکته مهمی را که می بایست در نظر گرفت، انتخاب بذر سالم، مرغوب و عاری از هرگونه علف هرز است، به همین دلیل باید همیشه بذر را از منابع مطمئن تهیه کرد. به علاوه باید در نظر داشت، اصولاً قوه نامیه بذر نبایستی ضعیف باشد و چنانچه در موقع کشت به نظر رسید که بذر چندان مناسب نیست، باید از مقدار بیشتری استفاده گردد. بهترین روش تهیه مقدار بذر مصرفی برای کشت در هکتار را می توان از طریق زیر تعیین کرد:با توجه به درصد خلوص و تعیین قوه نامیه بذر در صورتی که هر دوی آن صد درصد باشد، همان مقدار معیین بذر را که برای هر هکتار در نظر گرفته شده، کشت می کنیم. مثلاً برای مرزن جوش برای کشت ردیفی در هکتار مقدار 3 کیلوگرم بذر با خلوص و قوه نامیه صد درصد در نظر گرفته شده است، ولی چون چنین عملی به ندرت پیش می آید، بنابراین با تعیین درصد قوه نامیه (به طور مثال 62%) و خلوص بذر تهیه شده،مقدار صحیح آن را برای کشت در هکتار طبق فرمول زیر به دست می آوریم:بنابراین مقدار 4838.7 گرم به دست آمده برای کشت ردیفی بذر تهیه شده در هکتار برای با فرض قوه نامیه 62% موجود است. عمق کاشت به دلیل ریز بودن بذر گیاه مرزنجوش با قشر بسیار نازکی از خاک و ماسه روی آن ها پوشیده و آبیاری را انجام داده. بهتر است قبل از کاشت (دو روز قبل) یک بار زمین را آب داده تا خاک نشست کند چون ممکن است پس از کاشت و آبیاری زمین نشست کند و بذور به سطح خاک آیند و از بین بروند. عملیات زراعی داشت تا برداشتدفع علف های هرز، تنک کردن و وجین مبارزه با علف های هرز زراعتی، به ویژه در کشت گیاهانی که دارای اهمیت خاصی هستند، بسیار مهم است. زیرا علف های هرز از مواد غذایی موجود در زمین، نور و فضای رشد گیاه اصلی استفاده می کنند، بطوری که باعث کاهش میزان محصول در هکتار می گردند. حتی در بعضی اوقات اگر علف های هرز در ابتدای رویش گیاه به موقع از زمین خارج نشوند، بر بوته های جوان گیاه مرزن جوش غلبه کرده و به طور کلی این امکان به وجود می آید که گیاه به کلی از بین رفته و یا باعث عدم رشد آن گردد، در نتیجه گیاه به موقع از رشد رشد خوبی برخوردار نمی شود. بنابراین باید توجه داشت که عملیات وجین و دفع علف های هرز می بایست به موقع صورت گیرد. علف های هرز علاوه بر زیان های ذکر شده بالا، می توانند میزبان خوبی باشند. برای پرورش انواع حشرات مضر و در نتیجه انتقال امراض به محصول اصلی باشد. ردیف نام فارسی نام لاتین1 تاج خروس Amarantus retroplexus L.2 شیرین بیان Ghycyrrhiza glabra L.3 اویارسلام Cyporus rotundus L.4 خرفه Portulaca oleraceae L.5 شنگ Tragopogon graminifolius L.6 گل گندم Centaurea depressa M.B.7 خار شتر Alhagi camelorum Fhsch.8 غازیاغی Falcaria Sioides (Wib.) Aschers 9 بی جیندک Cardaria draba L.تعدای از علف های هرز مرزنجوش مبارزه شیمیای حین داشتبه دلیل تاثیر احتمالی مواد شیمیایی بر مواد موثر گیاهان دارویی باید از به کار بردن مواد شیمیایی روی علف های هرز همراه گیاه کشت شده، جداً خودداری گردد. کود دادن حین داشت برای رشد بهتر گیاهان کشت شده و در نتیجه تولید محصول بهتر و بیشتری، از کود های فسفات،آمونیوم و پتاس طبق جدول زیر استفاده می کنیم. ردیف نوع کود مصرفی میزان کود در هکتارسوپر فسفات Kg100 سولفات آمونیوم Kg200 کود پتاس دار
گیاهی است خشبی چند ساله که منشا ان نوا حی مدیترانه گزارش شده است ودر ارتفاعات جنوب اروپا ودر مناطق معتدله جنوب غربی اسیا گسترش دارد که در شرایط متفاوت محیط زندگی به صور مختلف درمی اید مانند انکه در نواحی گرم به صورت گیاهی پایا, در منطقه مدیترانه به صورت دوساله و در نواحی معتدل به شکل گیاهی یکساله در می اید . این گیاه در کشور های دارای اب و هوای مدیترانه ای کشت میشود. برگهایی متقابل بیضوی بدون دندانه وطویل به طولcm 3تا 5 تخم مرغی شکل و به ندرت کرک دارند وبه طرف نوک باریک میشوند غدّه های حاوی اسانس در تمام سطح برگ وجود دارند.
گلها:
کاشت داشت برداشت مرزنجوش
در انتهای ساقه ها به صورت مجتمع وشبیه به چتر مشاهده میشودکه کوچک به رنگ سفید یا گلی ویا بنفش مایل به ابی هستند گلها به تدریج از اواخر مرداد ظاهر می شوندو پوشیده از چهار ردیف براکته مایل به سفید می باشد. وجود براکته ها باعث میگردد که گلها از نظر کلی ظاهر کروی پیدا نمایند.
میوه:
کپسول استوانه ای شکل با سطحی صاف به رنگ قهوه ای و به طول 1میلی متر میباشد وزن هزار دانه برابر08/0تا 12/0گرم است این گیاه دارای ریشه ای سطحی است وانشعاب های فراوانی دارد هر ساله انشعابات جدیدی از ریشه های قدیمی به وجود می اید.ساقه مستقیم ,ارتفاع ان متفاوت و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش بین 50تا 100سانتی متر است ساقه به رنگ قرمزیا قرمز تیره است وپوشیده از کرکهای ترشحی مخصوص می باشد.منشا اصلی ان به تحقیق مشخص نیست و به نظر نمیرسد که ایران بوده باشد
ترکیبات شیمیایی:
تانن یک ماده تلخ و اسانس است اسانس ان که به oilof marjoramموسوم است. به وسیله تقطیر با بخار اب به دست می اید و رنگ زرد مایل به سبز وبوی مخصوص و طعم ملایم دارد مزه مخصوص ان در اسانس ناحیه هنگری بین909/0و916/0در گرمای 10 درجه است.این اسانس در پروپیلن گلیکول محلول ولی در گلیسیرین حل نمیشود.اسانس مذکور دارای 40درصد ار ترپن ها مخصوصا ترپیننTerpinene, ترپینیول,سابیننsabbineneو غیره است .این اسانس باید در ظروف شیشه ای کاملا در بسته به صورت مملو, در جای سرد و دور از نور نگهداری شود.
با بررسی های جدیدی که در ترکیب شیمیایی گیاه به عمل امده, مشخصات زیر برای ان ذکر شده است:اعضای خشک مرزنگوش دارای 7/0تا3 درصد اسانس مرکب از هیدروکربن های تروپنی مانند الفا-ترپینیول سیرونل لول ولینالول است.مواد غیر فرّار ان شامل اسید های فنلی مانند اسید کافییک واسید روزمارینیکRosmainiqueبه مقدار حداکثر 2درصد می باشد.ماده اخیر اثر جلوگیری کننده از اکسید شدن وتند شدن موادلیپیدی را دارد که خود مصرف انرا در تهیه فراورده های ارایشی وتغذیه ارزنده میسازدو بعلاوه دارای مقدار بسیار کمی اوژنول,لوتویولول و فلاون های معمولی است.وجود اسید لابیاتیک که در این گیاه ذکر شده در کتب علمی مختلف انعکاس ندارد.
خواص درمانی:
برگ این گیاه را غالبا پس از خشک کردن بصورت گرد دراورده از ان برای معطر ساختن اغذیه استفاده به عمل می اورند.دارای اثر ارام کننده نیرو دهنده مدر معرق ومقوی معده نظیر سایر گیاهان این تیره است .در استعمال خارج ,دارای اثر التیام دهنده زخم هااست از اسانس ان در صابون سازی جهت معطر ساختن صابون استفاده بعمل میاید برگ ان در فرمول الکلا و الکلاتور وولنر وارد می شود.
صور دارویی:
دم کرده 5 تا 10 گرم گیاه در یک لیتر اب به عنوان ارام کننده و25 تا 50 در هزار ان به عنوان نیرو دهنده به مقدار 2 تا 3 فنجان در روز مصرف میشود.از اسانس ان برای معطر ساختن و خوش طعم کردن اغذیه استفاده به عمل می اورند.
نيازهاي اكولوژيكي: مرزنگوش در طول رويش به نور فراوان نياز دارد. اين گياه به لايه‌هاي كم عمق خاك و خاكهاي شني كه حاوي تركيبات آهكي باشد ، نيازمند است.مرزنگوش به آساني قادر به تحمل خشكي است ولي براي افزايش عملكرد ، گياهان بايد تحت آبياري منظّم و مناسب قرار گيرند.«پي‌اچPH.» براي كشت مرز نگوش ، بين 5/4 تا 7/8 مناسب است
تناوب كاشت:
از آنجا كه مزنجوش 5 تا 6 سال در يك محل مي‌ماند ، تناوب كشت با گياهان مناسب و همچنين انتخاب مكاني مناسب از نظر نوع خاك براي اين گياه ، ضرورت دارد. زمينهايي كه در آنها مرزنگوش كشت مي‌شود ، بايد عاري از علفهاي هرز چند ساله باشند. غلات ، گياهان تيره پروانه آسا و گياهان وجيني ، براي تناوب كشت با مرزنگوش 3 تا 4 سال پس از برداشت مرزنگوش ، بايد نسبت به كشت آن در همان زمين اقدام نمود.
مواد و عناصر غذايي مورد نياز:
مواد و عناصر غذايي مناسب در خاك ، نقش عمده‌اي در افزايش عملكرد دارند.قبل از كاشت گياه ( در فصل پاييز) ، افزودن 20 تا 30 تن در هكتار كودهاي حيواني به خاكهايي كه براي كاشت مرزنجوش آماده مي‌شوند ، توصيه مي‌گردد.چنانچه زمين تهي از مواد و عناصر غذايي باشد ، همه ساله ، در اوايل بهار ، 40 تا 80 كيلوگرم در هكتار ازت به خاك اضافه ميكنند. در سال سوم و چهارم رويش و در فصل پاييز ، افزودن عناصر ضروري نظير اكسيد فسفر و اكسيد پتاس هر يك به مقدار 50 تا 80 كيلوگرم در هكتار ، نقش عمده‌اي در افزايش عملكرد دارد.
آماده‌سازی خاك:
فصل پاييز ، پس از افزودن كودهاي حيواني مورد نياز گياه ، شخم متوسطي زده و پس از تسطيح زمين و افزودن كودهاي شيمايي مورد نياز گياه به خاك ، اواخر اسفند بستر خاك را براي كاشت بذر آماده ميكنند.
تاريخ و فواصل كاشت:
زمان مناسب براي تكثير رويشي مرزنجوش ، اواخر بهار(اواسط خرداد) است.فاصله رديفهاي كاشت بين 50 تا 60 سانتيمتر ، مناسب است. فاصله دو بوته روي رديف كاشت ، بايد بين 20 تا 25 سانتيمتر باشد.در تكثير به وسيله بذر ، اوايل فروردين بذرها را در خزانه (خزانه زير پلاستيك يا خزانه هواي آزاد) در رديفهاي به فاصله 35 سانتيمتر كشت ميكنند.عمق بذر مرزنگوش در هنگام كاشت ، بايد 2 تا 3 ميلي‌متر باشد. اگر از خزانه زير پلاستيك استفاده شده باشد ، اواخر ارديبهشت ماه و چنانچه از خزانه‌ي هواي آزاد استفاده شده باشد اوايل پاييز همان سال نشاء‌ها را به زمين اصلي منتقل ميكنند. فاصله رديفهاي كاشت در زمين اصلي 50 سانتيمتر و فاصله دو بوته روي رديف كاشت ، 15 تا 20 سانتيمتر بايد باشد.
روش كاشت: تكثير مرزنگوش به دو روش رويشي و تكثير به وسيله بذر ، صورت ميگيرد.
تكثير رويشي:
تكثير رويشي به روش تقسيم بوته انجام ميگيرد اواخر بهار ، بوته‌هاي سالم 2 تا 3 ساله را از خاك خارج ميكنند. هر بوته را به 2 تا 3 قطعه تقسيم ميكنند و در رديفهاي ذكر شده در زمين مورد نظر مي‌كارند.تكثيربه وسيله بذر: بذرها رادر خزانه (زير پلاستيك يا هواي آزاد) كشت ميكنند.براي هر متر مربع ، به يك گرم بذر با كيفيت مطلوب نياز است پس ازآبياري منظم و مبارزه با علفهاي هرز سطح خزانه در زمان ذكر شده ، نشاء‌ها را به زمين اصلي منتقل ميكنند.
مراقبت و نگهداري :
رشد و مرزنگوش در سال اول رويش بسيار كند است و علفهاي هرز بدون رقابت وبه سرعت توسعه مي‌يابند. از اين رو ، كنترل علفهاي هرز قبل از كاشت و تهيه بستر عاري از علفهاي هرز ، ضرورت دارد.مبارزه با علفهاي هرز در طول رويش گياهان نيز ضروري است در كنار مبارزه مكانيكي با علفهاي هرز ، آبياري به موقع ، بخصوص پس از انتقال نشاء‌ها به زمين اصلي و همچنين در فصول خشك سال ، مهم است وباعث سرعت در رويش گياهان مي‌شود.در سال اول ، اواسط تابستان (مردادماه) ، بريدن گياهان از فاصله 8 تا 10 سانتيمتر از سطح زمين ، سبب گسترش انشعابهاي ساقه‌اي شده و در افزايش محصول نقش مؤثري دارد. نياز گياهان به آب ، از سال دوم رويش كمتر مي‌شود.تاكنون ، آفت خاصي براي مرزنگوش شناسايي نشده است.برداشت محصول:برداشت محصول ، به شرايط اقليمي محل رويش گياهان بستگي دارد. در سال اول ، تنها يك بار ميتوان محصول را برداشت نمود. امّا ، از سال دوم به بعد ، ميتوان 2 و يا حتي 3 بار محصول را برداشت كرد.گياهان در مرحله گلدهي( اواخر خرداد ـ اوايل تير) ، حاوي حدّاكثر مقدار اسانس هستند. از اين رو ، اوّلين برداشت در همين مرحله انجام ميگيرد.پس از رويش مجدّد گياهان و توليد شاخ و برگهاي جديد و نمو گلها ، ماههاي مرداد ـ مهر ، زمان مناسبي براي دومين برداشت خواهد بود.برداشت محصول در سطوح كوچك با داس ، ولي در سطوح وسيع كشت به وسيله كمباين مخصوص انجام ميگيرد. هنگام برداشت ، پيك رويشي از 40 سانتيمتر قسمت فوقاني بريده مي‌شوند. سپس پيكر رويشي جمع‌آوري شده را خشك ميكنند.درجه حرارت مناسب براي خشك كردن آنها به وسيله خشك‌كن هاي الكتريكي ، 40 درجه سانتيگراد.گياهان را پس از خشك شدن ، پاك نموده ، قسمتهاي نامناسب را از آنها جدا ، سپس گياه را خرد و بسته‌بندي ميكنند.مقدار محصول 2 تا 3 تن در هكتار است . نسبت اندام تازه به خشك ، 5 تا 6 به 1 مي‌باشد.
يزد – مدير جهاد كشاورزي شهرستان مهريز گفت: براي نخستين بار كشت گياه دارويي ‘ مرزنجوش ‘ در سطح ازاضي كشاورزي مهريز آغاز شد.
اصفهان- ایرنا- مدیرکل گمرکات استان اصفهان گفت: سال گذشته، هشت انبار…
ارومیه- ایرنا- مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای آذربایجان‌غربی با…
کرج – ایرنا- سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری…
گنبدکاووس – ایرنا – کشت و توسعه درختان مثمر در بخشی از ۱۰۰ هزار هکتار…
کاشت داشت برداشت مرزنجوش
ساری- ایرنا – رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران عدم رعایت پروتکل‌های…
قزوین – ایرنا – مدیرعامل بانک کشاورزی گفت: ۱۷ هزار میلیارد ریال تسهیلات…
کرمان – ایرنا – معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و…
تهران- ایرنا- در پی شهادت محسن فخری زاده، دانشمند ارزشمند ایران اسلامی،…
استانها- ایرنا- همزمان با فصل سرما و شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد…
همدان- ایرنا- معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری همدان گفت: امسال…
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است
