خواص دارویی و گیاهی :
هندوانه ابوجهل میوه‌ای شبیه هندوانه ولی در اندازه بسیار کوچک‌تر و با طعم تلخ است ، در فارسی با نام‌های خربزه روباه ، کدوی تلخ ، سیب تلخ و در عربی با نام‌های حنظل ، مراره الصحاری و علقم نام‌برده شده است ، اهالی بوشهر به آن خیار گرگو میگویند و نام علمی آن Citrullus colocynthis است.
این گیاه در مدیترانه ، هند ، سیلان و شمال آفریقا پرورش می یابد و در ایران نیز در لرستان ، فارس ، کرمان ، بلوچستان ، یزد ، خراسان ، اصفهان ، سمنان و به صورت وحشی می روید.
هندوانه ابوجهل متعلق به خانواده خیار و کدو است و میوه ای زردرنگ ، تلخ مزه و با بویی تند و دانه های زیاد است ، در این گیاه وجود عصاره کوکوربیتاسین خواص درمانی دارد و مصرف آن برای بیماران دیابتی توصیه شده است ، میوه این گیاه دارای خاصیت مسهل قوی است و در موارد ضعف روده ، فلج ناحیه امعاء و احشاء ، آب آوردن انساج و بیماریهای کبدی به کار می رود.
از خواص مهم دیگر این گیاه ، اثر ضد ویروسی ، ضد میکروبی و ضد سرطانی آن است ، نتایج تحقیقات حاکی از آن است که عصاره تام گیاه هندوانه ابوجهل ممکن است برای مهار رشد و از بین بردن برخی از سلول‌های سرطانی نظیر حنجره مؤثر باشد ، تحقیقات اخیر نشانگر آن است که مصرف گیاه هندوانه ابوجهل همراه با اشعه رادیو اکتیو دارای اثرات متوقف کنندگی در رشد تومورهای سرطانی میباشد.
پودر گیاه هندوانه ابوجهل به عنوان ترکیب درمان کننده بیماریهای قند و دیابت مصرف میشود ؛ مالیدن روغن آن همراه با سرکه دندان درد را تسکین می‌دهد ، این گیاه خلط آور است و در کاهش فشار خون و چربی خون موثر است.
طبع آن خیلی گرم و خشک است ، افراد سردمزاج باید از خوردن آن خودداری کنند ، برای بیماران بلغمی مفید میباشد زیرا مسهل بسیار قوی بلغم است و اخلاط بلغمی را از اعماق بدن خارج می‌کند.
هندوانه ابوجهل یک آنتی‌بیوتیک قوی است ، جهت درد سیاتیک از روغن این گیاه به محل عصب بمالند ، جهت درد مفاصل و نقرس با روغن میوه هندوانه ابوجهل ماساژ دهند ، جهت واریس از روغن آن بر قسمت‌های واریس بمالند.
برای درمان جذام از روغن آن بر پوست بمالند و حدود نیم گرم از گرد کاملاً ساییده شده آن همراه نشاسته یا صمغ عربی میل کنند ، ریشه هندوانه ابوجهل پادزهر سم مار و عقرب است بصورت دمکرده حدود 4 گرم الی 8 گرم میل کنند.
جهت بیماریهای سردرد و درد شقیقه و فلج و لقوه و صرع نیز مفید میباشد ، برای درمان صدا در گوش 1 یا 2 قطره از روغن این گیاه را در گوش بچکانند ، برای حدود نیم گرم از پودر کاملاً سائیده این گیاه همراه کمی ادویه با غذا میل شود.
جهت جلوگیری از سفیدشدن مو میوه هندوانه ابوجهل را سوراخ کرده دانه‌های آن را بیرون آورده سپس با روغن زنبق داخل آن را پر کنند و سوراخ را با قطعه‌ای از میوه مسدود کنند آن‌را داخل خمیر گذاشته در آب‌جوش بگذارند بپزد سپس از روغن آن بصورت خضاب استفاده کنند.
جهت توجه جریان خون از مغز به سایر اندام‌ها حدود نیم گرم از پودر کاملاً سائیده شده این گیاه همراه با کمی نشاسته میل شود ، برای از بین بردن کک در اتاق برگ تازه هندوانه ابوجهل را می‌پاشند ، جهت خارش پوست پودر هندوانه ابوجهل را با ماست مخلوط کرده بمالند.
کسانی که سکته مغزی کرده‌اند نیم گرم همراه نشاسته با غذا 4 روز در ماه میل کنند ، برای بیماری قند نیم گرم همراه نشاسته با غذا 7 روز در ماه میل کنند.
طرز تهیه روغن هندوانه ابوجهل : 200 گرم آب هندوانه ابوجهل ، 1000 گرم روغن کنجد یا زیتون را با حرارت غیر مستقیم یا با حرارت ملایم می‌جوشانیم تا آب تبخیر شود.
با وجود تأثیر مثبت هندوانه ابوجهل در کاهش میزان قند و چربی خون ، اثرات سمی مصرف این گیاه روی قلب ، کبد و دستگاه گوارش نیز مشاهده شده است ، این گیاه در کنار خواصی که دارد گیاهی سمی است و مصرف زیاد و بیش از اندازه آن میتواند باعث مرگ شود.
بر اثر مصرف زیاد و خودسرانه ان علائمی چون درد معده ، مدفوع آبکی یا خونی ، استفراغ و نبض ضعیف گزارش شده ، با مصرف مقادیر بیشتر ضعف ، غش ، اختلالات حسی ، گیجی ، هذیان و اختلالات گردش خون مشاهده شده است ، بروز دیگر عوارضی چون اگزمای پوستی ، التهاب حاد کولون و سمیت کبدی و کلیوی نیز احتمال دارد.
همچنین مصرف این میوه به دلیل احتمال سقط جنین در زنان باردار و به دلیل ورود ترکیبات سمی گیاه به شیر در دوران شیردهی توصیه نشده است ، میزان معین این میوه داروی بسیار خوبی برای رفع یبوست است و چون خاصیت مسهلی آن بسیار قوی است برای کسانی که ورم روده دارند و خانم‌های باردار مناسب نیست.
در مورد تداخلات دارویی این گیاه مستندات علمی کافی وجود ندارد اما در برخی منابع آمده است این احتمال وجود دارد بر اثر مصرف همزمان هندوانه ابوجهل با دیگر داروهای ضد دیابت قند خون بیش از اندازه کاهش یابد ، در ضمن از عوارض مصرف خودسرانه آن چون به شدت محرک مخاط است خونریزی شدید گوارشی است.
سعی شود جهت مسهل از میوه این گیاه استفاده نگردد مگر در موارد ضروری باشد حتماً زیر نظر پزشک استفاده گردد.
یادآوری می‌کنم این میوه به دلیل سمی بودن و مسهل بودن بالا بهتر است در قالب ترشی یا به صورت تازه و خودسرانه مصرف نشود و عطاری ها هم در زمان عرضه آن جانب احتیاط را رعایت کرده و بدون نسخه ای که مربوط به مصرف کننده میباشد این گیاه را ارائه نکنند.
ریشه کبر جزء گیاهانی است که خواص و کاربرد بسیار زیادی در درمان امراض دارد
مشخصات گیاه کبر:کبر درختچه ای است خاردار و پر شاخ و برگ که اکثرا بر روی زمین گسترده شده با برگ های باریک و به رنگ سبز روشن و گل آن چهار قسمتی به رنگ سفید و بسیار معطر که وسط آن مانند مو است. میوه اش را خیار کبر می نامند و تقریبا به شکل و اندازه بلوط است. رنگ میوه آن سبز رنگ با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ است و داخل میوه آن قرمز و پر از دانه های کوچک و لزج است. گیاه کبر علی رغم ظاهر کوچکش، ریشه بسیار محکم و طولانی با پوست ضخیم دارد که اغلب پس از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می شود. همچنین این گیاه ممکن است تا سی سال عمر کند.محل رویش کبرکبر گیاهی بومی مدیترانه، در آب و هوای مرطوب و گرم کشورهای قبرس، ایتالیا، یونان، آفریقای شمالی و برخی مناطق آسیا به عمل می آید.کبر در ایران همچنین در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان ایلام، پارس، بوشهر، کرمانشاه، خوزستان ، کهگیلویه و بویراحمد، یزد،کرمان وجنوب استان کرمان(ارتفاعات روستای اسلام اباد شیبکوه شهرستان منوجان) می‌روید(به اسم محلی یاردون در ایلام شناخته می شود). در منطقه نوجین از بخش های شهرستان فراشبند در جنوب غرب استان فارس یکی از مرغوبترین میوه‌های گیاه کَبَر که به زبان بومی به آن لیجین یا لگجی گفته میشود به دست می‌آید و وارد بازارهای شهرستانهای همسایه به ویژه کازرون می‌گردد
گیاه کبر در شهر بدخشان افغانستان و هم در کشور های تاجکستان و ازبکستان می روید.این گیاه در استان کرمان شهرستان ارزوئیه فراوان یافت میشود و با نام دک و دهک شناخته میشود و همچنین در روستای سیمکوئیه در استان یزد از توابع شهرستان بهاباد نیز یافت می شود. در ضمن در شهرستان رامهرمز استان خوزستان به وفور یافت میشود اکثریت مردم رامهرمز به آن لگجی می گویند و بیشتر میوه رسیده کبر را بصورت خام می خورند و یه عده ای کم از مردم رامهرمز از کبر ترشی درست می کنند. در ضمن به عقی
ده مردم محلی غذای محبوب روباه در فصل بهار می باشد.خواص درمانی کبرریشه کبر جزء گیاهانی است که خواص و کاربرد بسیار زیادی در درمان امراض دارد و از این رو حکما کاربردهای را برای آن در درمان انواع بیماری ها ذکر کرده اند.کبر بازکننده گرفتگی های طحال و کبد است و جزء بهترین داروهای برطرف کننده مشکلات سپرز (طحال) نام برده شده است.گیاه کبر در پزشکی کهن یونانی و عرب مورد استفاده قرار می گرفته است. پوست این گیاه مزه ی تند و گس و اثر آرام کننده، معرق و نرم کننده دارد و در رفع سرفه و آرام کردن حملات آسم و دفع کرم کارساز بوده و در درمان دانه‌های پوستی سودمند است. شیخ الرئیس بوعلی سینا می فرماید: سپرز(طحال) را از ماده سودایی پاک کند و بعد از آن بهبود کامل حاصل شود.
پرورده کبر با سرکه و عسل دافع و خارج کننده سموم بدن و مدر سودا است.ریشه کبر جهت بهبود فالج و برخی از امراض سیستم عصبی که ناشی از افزایش سردی و یا رطوبات است بسیار نافع است.همچنین ترکیب کبر با ادویه های معطر مانند سنبل الطیب، اسطوخودوس، اذخر و عسل تحلیل برنده و خارج کننده ترشحات لزج سینه است و چون قاطع بلغم است از این رو برای دردهای مفصلی و سیاتیک و نقرس چه بصورت خوراکی و چه ضماد آن نافع است.
گل کبر گلی است که بیشتر از لحاظ دارویی مورد بررسی قرار گرفته است
کبر ترشح ادرار و حیض را زیاد می کند و برای بازشدن خون قاعدگی در موارد قطع آن در زنان جوان مؤثر است و نیروی جنسی را افزایش می دهد.از میوه این گیاه که به خیار کبر معروف است ترشی خوشمزه ای بدست می آید که اشتهاآور بوده و جهت رفع گرفتگی های کبد و طحال مؤثر است. مصرف ترشی کبر بیشتر در استان فارس و همدان مرسوم است.گل کبر گلی است که بیشتر از لحاظ دارویی مورد بررسی قرار گرفته حال آنکه گلی است بسیار معطر و به شدت خوشبوی که عطری لطیف به همراه اندکی تلخی دارد. باعث تعجب است که بوی این گل منطبق با مد عطرسازی روز دنیاست و با گران قیمت ترین عطرهای دنیا رقابت می کند و همانطور که قبلا اشاره شد این گیاه در نواحی مختلف جغرافیایی ایران بخوبی رشد می کند و شاید سرمایه گذاری بر روی اسانس این گل بتواند سود سرشاری راوارد کشور نماید.کبر برای درمان بیماریهای نظیر واریس و طحال نیز بکار می رود.
کبر اگر باسرکه و عسل در هم آمیخته شود پادزهری قوی برای بیشتر مسمومیتها بکار برده می شود
گیاه کبر کبد را تقویت می کند، درد دندان را تسکین می دهد و ریشه آن از بخشهای دیگر مفیدتر و پرخاصیت تر است.
کبر برای درمان بواسیر و شستشوی روده ها بکار می رود و خاصیت ضد روماتیسمی دارد.
جوانه های ناشکفته و مولد گل آن اثر نیرو دهنده داردوبرای بیماری نقرس مفید است.میوه کال و نرسیده گیاه خاصیت ضد روماتیسمی دارد. که طول آن به 1 تا 2 سانتی متر می رسد برای تهیه ترشی بکار میرود .انواع بزرگتر آن که حداکثر چهار سانتی متر درازا دارد به شکل خام و به عنوان میوه مصرف می شود.دانه ای آن به رنگ سیاه بوده و محتوی شکلی آن قرمز رنگ است وبه همین دلیل به آن خاویار سبز نیز می گویند.
کبر برای درمان بواسیر و شستشوی روده ها بکار می رود
نحوه درست کردن ترشی کبرابتدا کبرها را شسته و دم آن را گرفته و در آب جوشیده و سرد شده بریزید به مدت 5 ال 6 روز کبرها را در آن ریخته و طی این مدت هر روز آب نمک آن را عوض و در یخچال نگهداری کنید.پس از آن هندوانه کوهی یا همان کبر را از آب نمک خارج کرده و با آب روی حرارت گذاشته و وقتی به جوش آمد آب آن را دور بریزید و مجددا یکبار این کار را تکرار کنید تا تلخی آن گرفته شود و دقت کنید زیاد نجوشد چون ترشی هندوانه کوهی شما نرم می شود.
کبر را بعد از جوشیده روی صافی بریزید تا آبش برود یک ساعتی صبر بکنید و هندوانه کوهی ها را در شیشه مخصوص ترشی ریخته و روی آن سرکه بریزید. چنانکه دوست داشتید کمی هم نمک اضافه کنید در آن را محکم کرده و در جای خنک و یا در یخچال نگهداری کنید. بعد از 20 روز الی یکماه ترشی آماده است.
منبع:wikipedia.orgtandorostan.orgsabalaneh.ir
به گزارش سبلانه، گیاه کبر(داغ قارپوزی) یا هندوانه کوهی با نام علمی کاپرس(capers)که در کوهها و ارتفاعات و تپه های پلدشت آذربایجان شرقی ،غربی و دشت مغان(اصلاندوز) استان اردبیل رشد می کند.این گیاه… بومی مناطق گرمسیری غرب و مرکز آسیاست ،پراکندگی آن از اقیانوس اطلس ،مراکش ،تونس تادریای سیاه ،ارمنستان ،نواحی شرقی دریای خزر تا افغانستان و هند امتداد دارد.
کبر گیاهی بوته مانند است و دارای شاخه‌های چوبی باریک و دراز است که شاخه‌های کهنسال آن بی برگ ولی شاخه‌های جوان آن دارای برگ‌های کوچک، باریک و به درازای 12-4 میلیمتر و منتهی به نوک خار مانند است.این گیاه ریشه بسیار سخت و بلند با پوست کلفت دارد که پس از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می شود. این گیاه ممکن است تا سی سال عمر کند.میوه این گیاه کروی شکل (به درشتی یک گیلاس کوچک)، بدون تار و به رنگ سبز با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ است و درون میوه آن قرمز و پر از دانه های کوچک و لزج است.(ویکی پدیا)
میوه کال و نرسیده این گیاه که طول آن به 1 تا 2 سانتی متر می رسد برای تهیه ترشی بکار میرود .انواع بزرگتر آن که حداکثر چهار سانتی متر درازا دارد به شکل خام و به عنوان میوه مصرف می شود.دانه ای آن به رنگ سیاه بوده و محتوی شکلی آن قرمز رنگ است وبه همین دلیل به آن خاویار سبز نیز می گویند.
دکتر علی حمادی پزشک عمومی شهر اصلاندوز در گفتگو با خبرنگار ارس تبار به فواید این گیاه از لحاظ ویژگیهای دارویی به خبرنگار ما گفت:کبار(کبر،هندوانه کوهی)ویژگیهای دارویی فراوان و مهمی دارد.ازجمله 1-عصاره برگ و میوه آن کشنده انگل معده بوده و تعدیل کننده حرارت معده است 2-برای درمان بیماریهای نظیر واریس و طحال نیز بکار می رود.3-این محصول صادراتی اگر باسرکه و عسل در هم آمیخته شود پادزهری قوی برای بیشتر مسمومیتها بکار برده می شود.4-این گیاه کبد را تقویت می کند5-درد دندان را تسکین می دهد5-ریشه آن از بخشهای دیگر مفیدتر و پرخاصیت تر است6-برای درمان بواسیر و شستشوی روده ها بکار می رود 7-بالابردن مقاومت بدن در برابر سرماخورذگی ،خاصیت ضد نفخ ،تحریک و تقوین کننده کبد ،ضدعفونی کننده کلیه ها و مجاری ادراری 8-خاصیت ضد روماتیسمی دارد9-جوانه های ناشکفته و مولد گل آن اثر نیرو دهنده داردوبرای بیماری نقرس مفید است.
نحوه درست کردن ترشی کبر(هندوانه کوهی)(داغ قارپوزی)
ابتدا کبارها را شسته و دم آن را گرفته و در آب جوشیده و سرد شده بریزید به مدت 5 ال 6 روز کبار را در آن ریخته و طی این مدت هر روز آب نمک آن را عوض و در یخچال نگهداری کنید.پس از آن هندوانه کوهی یا همان کبار را از آب نمک خارج کرده و با آب روی حرارت گذاشته و وقتی به جوش آمد آب آن را دور بریزید و مجددا یکبار این کار را تکرار کنید تا تلخی آن گرفته شود. و دقت کنید زیاد نجوشد چون ترشی هندوانه کوهی شما نرم می شود .کبر را بعد از جوشیده روی صافی بریزید تا آبش برود یک ساعتی صبر بکنید و هندوانه کوهی ها را در شیشه مخصوص ترشی ریخته و روی آن سرکه بریزید .چنانکه دوست داشتید کمی هم نمک اضافه کنید در آن را محکم کرده و در جای خنک و یا در یخچال نگهداری کنید.بعد از 20 روز الی یکماه ترشی آماده است.(دکتر علی حمادی)
آغار برداشت کبر دراصلاندوز
برداشت کبر یا همان هندوانه کوهی در روستاها و کوههای اطراف شهر اصلاندوز آغازشد .برداشت این گیاه از اواخر فصل بهار آغاز و تا اوایل فصل تابستان ادامه دارد.
اهالی روستای بودجه علیا از توابع اصلاندوز عصر دیروز برداشت کبر را آغاز کرده اند، یکی از کارگران در گفتگو با خبرنگار ارس تبار،میزان برداشت روزانه هر نفر را حدود 15تا 20 کیلو گرم عنوان کرد و گفت:کبرهای جمع شده به قیمت کیلویی 25000ریال به کارخانه خرید این گیاه تحوبل داده می شود.
یکی دیگر از کارگران، کشور ترکیه را خریدار اصلی کبرهای این منطقه دانست و اظهارداشت: این گیاه از لحاظ دارویی برای انسان بسیار مفید بوده بطوریکه ازاین گیاه ترشی هم تهیه می شود.
جباری دهیار روستای بودجه علیا ،جمع آوری گیاه کبر(هندوانه کوهی) را برای اهالی روستا بعنوان یک منبع درآمد برای خانوارها دانست و گفت: این نعمت خدادادی بدون هزینه ،بدون آبیاری و بدون دخالت انسان رشد می کند ، بطوریکه اهالی روستا با فروش این گیاه بر اقتصاد خانواده ها کمک می کنند.