نحوه مصرف هارمالین

 اسفند گياهي است علفي ، پايا و بوته اي که ارتفاع آن تا 50 سانتيمتر مي رسد. داراي برگ هاي فراوان و سبز با تقسيمات سه تايي نامنظم باريک و دراز است. گل ها نسبتاً بزرگ اين گياه پنج کاسبرگ تقريباً‌سفيدرنگ و پنج گلبرگ بلند به رنگ سفيد مايل به سبز دارند. ميوه ي گياه پوشينه ،‌کروي ، داراي سه لب و به قطر تا 8 ميلي متر مي باشد که حاوي دانه ها ي قهوه اي مايل به سياه فراواني است. قسمت مورد اسفاده ي گياه دانه ها هستند.

گياه اسفند در بسياري از نقاط ايران از جمله اطراف تهران ، قم ، قزوين ، کرج ، تبريز ، کرمان ، نواحي مختلف فارس ، سيستان و بلوچستان ، نواحي مختلف خراسان ، سمنان ،‌دامغان و حواشي کويرهاي ايران مي رويد.

 

 

 

ترکيبات مهم :

 

10 گرم گياه تازه اسفند حاوي تا 68 گرم آب ،‌6 گرم پروتئين ، 5/1 گرم چربي ،‌گرم عصاره حاوي آلکالوئيد هاي آزاد ( ترکيبات نيتروژن دار آزاد ) ،‌گرم فيبر ،‌4 درصد خاکستر ، 6/0 گرم کلسيم ، 06/0 گرم فسفر ، 0009/0 گرم مس و 250 ميلي گرم تيامين است.

 

در کشور مصر از روغن دانه هاي اسفند فرآورده اي به نام Zit-el-harmel تهيه مي شود که براي افزايش ميل جنسي بکار مي رود. دانه هاي خشک اسفند حاوي تا 35 درصد پروتئين ، 17 درصد روغن و آلکالوئيد هاي هارمالين ، هارمين ، هارمان ،‌هارمالول ،‌پگانين ،‌ايزوپگانين ، دي پگانين ، وازي سي نن و داوکسي وازي نون مي باشند.

 

بر اسااس تحقيقات انجام شده هارمين ،‌هارمالين و هارمالول باعث افزايش ميل جنسي در موش مي شود. 5 ميلي گرم هارمين مي تواند باعث افزايش اثرات تحريک جنسي گردد.

 

از هارمين در تحقيقات مربوط به احتلالات مغزي ( بيماري هاي مغزي ) استفاده مي شود.

 

هارمين و هارمالين در انسان باعث اثرات هالوسينوژن ( روانگرداني ) مي شود و 4 ميلي گرم از آن به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن موثر است.

 

داروشناختي و اثرات مهم :

 

اسفند در طب عاميانه جهت بهبود آسم ، کوليک ، ديسمنوره ، تب ،‌سنگ مثانه ، هيستري ، يرقان ، لانژيت ، مالاريا ، نورالژي سرطان ،‌پارکينسون و روماتيسم استفاده مي شود.

 

نحوه مصرف هارمالین

در يونان از دانه ها براي چشم درد و بعناون کرم کش ، قاعده آور ، مسکن و معرق استفاده مي شده است. اسفند در هندوستان جهت درمان سفليس و در آفريقاي شمالي براي پايين آوردن تب استفاده مي شده است.

 

بر اساس مدارک موجود دانشمندان نازي ، آلکالوئيد هارمين را بعنوان سرم حقيقي در جنگ جهاني دوم مصرف مي کردند.

 

مقدار کم هارمين باعث تحريک مغز و مقدارزياد آن باعث دپرسيون CNS مي شود. اثرات هالوسينوژني هارمين با مصرف خوراکي حدود 25 ميلي گرم آن ايجاد مي گردد.

 

مطالعات دانشمندان مصري نشان داده که دانه ي اسفند  داراي خاصيت قارچ و ميکروب کش قوي است . اين گياه همچنين بعنوان حشره کش استفاده مي شود. اسفند از بين برنده ي شپش و پروتوزوا نيز مي باشد.

 

در نواحي استوا از دانه ها بعنوان ادويه و در الجزاير از روغن دانه ها استفاده ميشود. متاسفانه امروزه تبليغات زيادي در مورد اثرات نشاط آور و روانگردان هارمين ، هارمالين و هارمالول مي شود که اغراق آميز هستند.

 

از خواص مختلفي که راجع به اسفند در گزارش ها امده مي توان به اثرات سقط کننده ، آميب کش ، تقويت کننده ي قواي جنسي ، ادرار آور ، تهوع آور ، قاعده آور ، شيرافزا،‌محرک ، اعتياد آور و کرم کش آن اشاره کرد.

 

سميت و عوارض جانبي :

 

مهم ترين تاثير سمي گياه خواص مخدر و روانگرداني آن است.

 

 ميزان مصرف زياد اسفند مي تواند باعث مشکلات رواني ، استفراغ ، افزايش بزاق ، ديدن مناظر رنگي و رعشه ( لرزش ) شود. در تحقيقات حيواني دوز مرگ ان 1500 ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن است که به علت اثرات دپرسيون CNS مي باشد. دانه ي اسفند در نواحي آسيا به عنوان کرم کش و آميب کش استفاده مي شود.

 

مهم ترين اثرات گزارش شده :

 

آميب کش ، ضد درد ،‌ضد باکتري ، ضد عفوني کننده ، ضد اسپاسم ، سقط کننده ي جنين ، افزايش دهنده ي قواي جنسي ، محرک CNS ، ادرار آور ، معرق ، قاعده آور ، قي آور ، قارچ کش ،‌روانگردان ،‌شيرافزا ،‌مخدر ، فلج کننده ، مسکن ، کرم کش ، افزايش دهند ي بزاق ، شپش کش و ضد پروتوزوا .

 

نکات قابل توجه :

 

1- گرچه گياه اسفند در گذشته بعنوان يک گياه دارويي مورد مصرف بوده و هنوز هم در بعضي نقاط دنيا از آن استفاده مي شود ، ولي نبايد عوارض سمي مختلف آن را از نظر دور داشت .

 

2- استفاده بيش از حد دارويي آن ممکن است باعث سقط جنين ، استفراغ ، دپرسيون و توهم زايي گردد.

 

3- حداکثر ميزان دارويي آن ( مثلاً بعنوان ضد درد ) 15 تا 30 ميلي ليتر جوشانده ( 1 بر 20 گياه در آب ) و يا 2 تا 4 ميلي ليتر تنتور ( 1 بر 10 گياه در محلول هيدروالکلي ) است.

 

4- بيشترين ميزان مواد موثر ، آلکالوئيد ها و مواد روانگردان دردانه هاي ميوه ي اسفند مي باشد.

 

5- شرايط آب و هوايي محل رشد اين گياه بطور قابل توجهي در مواد موثر و آثار فارماکولوژي آن تاثير دارد. بعنوان مثال با مختصر مطالعات انجام شده بروي اسفند ايران ، توسط همکاران دانشکده داروسازي تهران ، مشخص شده که ترکيبات اصلي گياه با نتايج منتشر شده ي بعضي کشور ها از جمله ترکيه کاملاً‌ متفاوت است.

 

6- در مورد بعضي تاثيرات جالب و مهم اسفند از جمله خواص ضد سرطاني آن تحقيقات زيادي در حال انجم است که در آينده نتايج آنها در دسترس علاقمندان قرار مي گيرد.

 

7- ابن سينا در کتاب قانون در مورد اسفند چنين نوشته است : محلول ان را بر مفاصل مالند تا درد مفاصل از بين برود. مستي آوري همچون شراب است. دل به هم خوردن به دنبال دارد.

 

بنابراين به اثرات ضد درد ، روانگرداني و سمي اين گياه که در منابع جديد وجود دارد ، در کتاب ابن سينا نيز اشاره شده است.

 

         

 

 

همه حقوق از آن پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است ۱۳۹۷ ©



9