جگر مرغ برای کودک ده ماهه

اهمیت تغذیه از زمانی شروع می شود که مادر پیش از بارداری، تصمیم به بچه دار شدن می گیرد. از همان زمان مادر آینده باید به نکات مهم در نوع و نحوه غذا خوردن خود توجه کند. این مسئله برای دوران بارداری و حتی شیردهی نیز حائز اهمیت است. مادر باید دقت داشته باشد طی بارداری و شیردهی از تمام طبقات مختلف هرم غذایی به اندازه کافی و متنوع مصرف کند. اما موضوع اصلی گفت وگوی ما با استاد دکتر سلطان زاده، درباره تغذیه نوزاد است؛ مخصوصا که این روزها بازار انواع و اقسام مکمل های تغذیه ای داغ است و پدرومادرها می خواهند بدانند کدام مکمل برای کودکشان مفید خواهد بود.
 
پروفسور حسین سلطان زاده، متخصص اطفال و نوزادان، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و از شاگردان دکتر قریب، پدر طب اطفال در سال های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ است.
 
 
بهترین دارو برای نوزاد چیست؟!
 
از بدو تولد هیچ نوزادی در دنیا تا ۶ ماهگی نباید از چیزی جز شیر مادر تغذیه کند مگر اینکه دچار بیماری خاص یا نیازمند نوع ویژه ای از شیر خشک باشد. به خواست خداوند شیر مادر در ابتدای تولد نوزاد از آب بیشتری برخوردار بوده که تشنگی او را برطرف می کند و سپس با غلیظ و چرب تر شدن قادر است گرسنگی نوزاد را رفع کند. بیشتر آلرژی ها و حساسیت هایی که در کودکان ایجاد می شود مربوط به این است که به تغذیه با شیر مادر بها نمی دهند و نمی دانند که چقدر مفید است به خصوص قطرات ابتدایی شیر مادر که به «کلستروم» یا «آغوز» معروف است و حیات بخش خواهد بود. در دنیا هیچ قطره و داروی تقویتی ای گرانبهاتر و ارزشمندتر از قطرات ابتدایی شیر مادر که به آغوز معروف است، یافت نمی شود. در قطرات ابتدایی تمام ایمونوگلوبین های ضروری برای تقویت بچه در همان آغاز ترشح شده و از طریق شیر مادر به بدن نوزاد وارد می شود. در اصل واکسیناسیون نوزاد علیه اکثر عوامل بیماری زا و آلرژیک از همان ابتدا و با همین بخش از شیر انجام می شود.
متاسفانه خیلی ها تصور می کنند شیر غلیظ کلستروم موجب بیماری و زردی در نوزاد می شود که این یک اشتباه بسیار بزرگ و باوری غلط است. با وجود این هنوز هم شاهد حضور مادرانی در مطب هستیم که مدعی اند مرتبه اول و دوم شیر خود را دوشیده و به دلیل رنگ زرد آن از دادن شیر به نوزاد اجتناب کرده و آن را دور ریخته اند.
 
دستور تهیه بهترین سوپ برای نوزادان
 
سوپ در هفته سوم از ماه هفتم شروع می شود.
 
مواد لازم:
 
ماهیچه (گوشت قرمز)، برنج، هویج، جعفری، گشنیز و لوبیاسبز (بر اساس تحمل و احتمال حساسیت نوزاد در هر روز یک نوع سبزی انتخاب می کنیم). روز اول نیاز نیست که همه سبزی ها را با هم بریزیم. این سوپ نیازی به روغن ندارد و نمک هم نمی خواهد. پس از پختن این سوپ ماهیچه، روز اول تنها یک قاشق آن را در وعده ظهر پس از سیر شدن نوزاد از شیر مادر و گذشت مدت کوتاهی به وی می دهیم. این کار را برای روزهای بعدی به ۲ قاشق در روز و بعد ۳ قاشق و ۴ قاشق تا روز چهارم افزایش داده و تا پایان هفته به ۲ قاشق در ۳ وعده می رسانیم. در هفته چهارم از ماه آغاز غذای کمکی (ماه هفتم) تنوع را بیشتر می کنیم. صبح فرنی ۳ قاشق، ظهر سوپ و عصر ۳ قاشق حریره بادام نوش جان کند و در شب هم ۳قاشق سوپ بخورد. فراموش نکنیم که در ۶ ماهه دوم سن نوزاد باید اولویت با شیر مادر باشد بعد از آن اگر نوزاد تشنه بود، مقداری آب جوشیده سرد شده به او می دهیم و در نهایت سراغ غذاهای کمکی مذکور می رویم.
 
چه کنم تا کودک خوب رشد کند؟
 
بسیاری از مادران دوست دارند نوزادشان در کمترین زمان و به سرعت رشد کرده و بزرگ شود به همین دلیل تلاش می کنند هرچه سریع تر او را با طعم ویتامین ها و انواع شربت های تقویتی آشنا کنند. این یک اشتباه بزرگ است؛ بی حوصلگی مادر برای غذا دادن به نوزاد از یک سو و حجم کم معده نوزاد و امکان خوردن غذا به میزان بسیار کم از سوی دیگر موجب بروز مشکلات جدید برای فرزند تازه وارد می شود. از ۶ماهگی که عبور کنیم آغاز آشنایی نوزاد طعم غذاهای کمکی است؛ غذاهایی که خود به تنهایی نمی تواند کافی باشد و باید در کنار مصرف شیر مادر به عنوان غذای همراه و کمکی مصرف شود اما نه با حجم زیاد. فراموش نکنیم که حجم معده نوزاد بسیار کوچک است و باید غذا را در دفعات متعدد اما با میزان کم به او بدهیم.
 
به قوی ترین نوزاد دنیا،این غذاها را بدهید!
 
از کی دسر را شروع کنیم؟!
 
در ماه هشتم ظهر و شب می توانیم ماست را هم به رژیم غذایی نوزاد خود اضافه کنیم (۲ قاشق). خرما (رطب بدون پوست)، جگر گوسفند یا مرغ را هم می توانیم بپزیم و نرم کنیم و هفته ای یک بار به سوپ نوزاد اضافه کنیم.در ماه نهم انواع آش (آش ماست، آش حبوبات، آش گندم) را درست می کنیم و در این ماه هم ماهی آبپز دریایی که سرشار از امگا۳ است، توصیه می شود که باید نرم و با دقت به میزان کم تغذیه شود. در ماه دهم کته ماهیچه، کوفته قلقلی، ماکارونی با ترکیبات مخصوص توصیه می شود. حالا کودک ما ۱۰ ماه دارد و می تواند به آهستگی بجود یا غذا را ریزریز کند.۱۱ و ۱۲ ماهگی زمانی است که مادر می تواند علاوه بر انواع غذاهای اشاره شده از غذای خانواده نیز به کودک خود بدهد.با رعایت اضافه کردن نمک و ادویه، به غذای خانواده به میزان بسیار کم می توان از همان غذا به کودک داد. در اینجاست که کودک به یک سالگی رسیده و اکنون چیزهایی که برایش ممنوع بود قابل خوردن است؛ نمک، عسل، سفیده تخم مرغ، اسفناج و…
 
روش تهیه حریره بادام چیست؟
 
خیلی ساده. ۲ قاشق آرد برنج، نصف قاشق شکر، ۱۲۰ سی سی شیر پاستوریزه به مدت یک دقیقه بجوشد. از شب قبل ۴ عدد بادام خام که خوب خیس خورده و پوست کنده ایم را می کوبیم تا نرم شود و داخل فرنی آرد برنج می ریزیم تا به قوامی بالاتر از شیر مادر برسد. حالا تنها یک قاشق حریره بادام در یک وعده از غذاهای کمکی به او می دهیم تا او را با طعم و مزه حریره بادام آشنا کنیم. با این کار میزان و تعداد دفعات را تا پایان هفته به یک قاشق در هر وعده می رسانیم.
 
چرا بادام؟
 
بادام برای آنکه اکثر املاح و ویتامین های مورد نیاز نوزاد را تامین می کند. با این دو مسیر یعنی دادن یک هفته فرنی آرد برنج و یک هفته حریره بادام حالا به هفته سوم از ماه هفتم نوزاد می رسیم که دستور سرآشپز در اینجا سوپ است!
 
پیشنهادهای سرآشپز برای نـوزادان!
 
پیشنهاد ویژه و به قول معروف پیشنهاد سرآشپز برای روزهای ورود به ماه هفتم «فرنی» است.
 
فرنی چطور درست می شود؟
 
۲ قاشق آرد برنج، نصف قاشق شکر و ۱۲۰ سی سی شیر پاستوریزه با کمی حرارت به شکلی که از شیر مادر کمی غلیظ تر باشد. غذایی که کمکی محسوب شده و نوزاد باید تنها یک قاشق آن را تازه بعد از آنکه از شیر مادر سیر شد، نوش جان کند. این رژیم غذایی را فردای آن روز در ۲ وعده ظهر و عصر، روز سوم ظهر، عصر و شب، روز چهارم صبح، ظهر، عصر و شب و هر بار یک قاشق باید برای نوزاد تکرار شود. آن وقت شرایط برای افزایش حجم و تعداد قاشق های غذای کمکی برای روزهای آینده نوزاد فراهم می شود. این کار را تا زمانی که در هر وعده بتواند ۳ قاشق فرنی بخورد، ادامه دهید. بعد از این باید به فکر تنوع در ذائقه باشیم. حریره بادام غذایی خوب و مغذی است که باید توسط مادر برای نوزاد در روزهای پیش رو آماده و آرام آرام معده او با این غذا آشنا شود.
 
کدام غذاها ممنوع است؟
 
۴ چیز را تا یک سالگی نباید به کودک داد؛ نمک، عسل، سفیده تخم مرغ و اسفناج. در ماه دوم از ۶ ماهه دوم یا بهتر بگوییم ماه هشتم تولد نوزاد علاوه بر دادن فرنی، حریره بادام و سوپ می توان زرده تخم مرغ را به منوی غذای نوزاد هم اضافه کرد.
دستور تهیه زرده تخم مرغ:
 
تخم مرغ را تا حدی که زرده آن سفت شود، آبپز می کنیم. به اندازه یک نخود جدا کرده و با مقداری آب مخلوط می کنیم و آهسته به نوزاد می دهیم تا نوش جان کند. این مقدار را هر روز به اندازه یک قاشق یا به اندازه یک نخود اضافه کرده که تا پایان هفته به یک زرده کامل برسد. حالا نوبت به سوپ نخودفرنگی می رسد که من جزئیات آن را در سایت اختصاصی ام درج کرده ام. سوپ رشته فرنگی شامل ۹ماده غذایی، سوپ ماش، حلیم گوشت و برنج، پوره سیب زمینی، پوره هویج، پوره کدوحلوایی و انواع آبمیوه ها به جز آب کیوی، خربزه، آلبالو، گیلاس و انواع توت از جمله توت فرنگی برای ماه هشتم تولد نوزاد توصیه می شود که در وعده های کم حجم ولی متفاوت و متنوع تغذیه شود.
 
ترفندهای خوراندن آهن به بچه!
 
تا ۲سالگی بچه ها باید آهن بخورند علاوه بر مولتی ویتامین و ویتامین A و D. قطره آهن را باید بین ۲وعده غذایی بخورند؛ یعنی حداقل نیم ساعت قبل و بعد از شیر خوردن (غذاخوردن) نباید قطره آهن بخورند. برای جلوگیری از سیاه شدن دندان ها باید قطره عقب زبان (دهان) ریخته شود و با خوراندن مقداری آب و پاک کردن دندان ها با پارچه خیس می توان از تغییر رنگ دندان ها کاست. در خارج از کشور بر اساس نوع مواد غذایی و شیرهای غنی شده با ویتامین های دیگر مانند کشورمان قطره های ویتامین A و D را با هم مصرف نمی کنند و در بیشتر کشورهای اروپایی فقط قطره ویتامین D توصیه می شود اما در کتاب های مرجع پزشکی توصیه شده که قطره A و D با هم مصرف شود. بعد از ۲سالگی دیگر احتیاجی به ویتامین نیست مگر آنکه بررسی شده و معلوم شود که بدن کودک به ویتامین خاصی احتیاج دارد (طی آزمایش خون یا بررسی نرمی استخوان ها).
 
 
غذای خوب بهتر از مکمل خوب!
 
زمانی که به کودک غذاهای متنوع مناسب سنش داده شود، دیگر نیازی به خوراندن قطره ها و داروهای ویتامین نیست. تمام مواد غذایی در هرم غذایی دسته بندی می شود که دارای املاح و مواد مورد نیاز بدن است.مثلا وقتی صبح کودک کره، زرده تخم مرغ و شیر مصرف کند و زمانی که در وعده ظهر از خورش های مختلف همراه سبزیجات و لبنیات یا کباب های مختلف مصرف کند دیگر نیازی به دادن ویتامین نیست.
 
متاسفانه به دلیل بی توجهی به همین توصیه های ساده که مفهوم آن مصرف انواع غذاها با تعادل و تناسب بر اساس سن و وزن کودک است پیوسته شاهد مراجعه کودکانی به مطب هستیم که دو تا سه برابر وزن طبیعی و استاندارد خود، اضافه وزن پیدا کرده و این مسئله موجب نگرانی والدین و پزشکان می شود. پدرها و مادرها از روی دلسوزی اقدام به تهیه انواع ویتامین ها و شربت های مولتی ویتامین و خونساز داخلی و خارجی با قیمت های بسیار بالا می کنند غافل از اینکه همین غذاهای روزانه و تغذیه طبیعی و سالم قادر است نیاز روزانه کودکان را برطرف سازد. وسواس به قدری رسیده که علاوه بر شیر کافی که مادر به نوزاد یا کودک خود می دهد باز هم به داروخانه مراجعه کرده و شیر خشک تهیه می کند که مبادا کودکش گرسنه باشد که این مسئله موجب چاقی های مفرط کودکان در سنین پایین شده و بی شک ضرر این اقدامات بسیار بیشتر از سود آن است.
 
بچه ای که در زمان تولد ۳ کیلوگرم بوده، در ۵ ماهگی باید ۶ کیلوگرم باشد با این اقدامات نابجا تا ۱۰ کیلوگرم و حتی بیشتر اضافه وزن پیدا می کند و در آینده دچار بیماری های مختلفی از جمله دیابت و امراض قلبی می شود. تازه اگر دچار بیماری اسهال شود به دلیل چاقی مفرط است و اگر تمام بدنش را بگردیم جایی برای پیدا کردن رگ بابت تزریق سرم پیدا نمی کنیم.
 
پس کی قندداغ بدهیم؟
 
در مجموع هیچ وقت به مادران و پدران توصیه نکردم و اجازه هم نمی دهم که آب قند، نبات داغ و امثال این نوشیدنی ها را به کودک و نوزاد خود بدهند. در سایت من غذاهای سنین مختلف براساس دستور پخت و مصرف تا ۱۸سالگی درج شده که هموطنان می توانند آن را مطالعه کنند. (از تولد تا ۱۸سالگی)
 
ازکجا به کجا رسیدیم؟
 
فراموش نمی کنم که در سال های تحصیل من به قدری موارد اسهال نوزادان و کودکان فراوان بود که مجبور بودیم ۳ نوزاد مبتلا به اسهال را روی یک تخت بستری کنیم و حتی در گوشه و کنار راهروی بیمارستان نیز گاهی اوقات عمل جراحی می کردند و برخی زمان ها به دلیل این کمبود جا و محل بستری، بیماران را روی زمین می خواباندیم و سرم درمانی می کردیم. اما در سال ۱۹۹۰ چهره بیماری نوزادان و کودکان تغییر یافت و مشخص شد که آمار مرگ ومیر به دلیل ذات الریه و پنومونی و عفونت های دستگاه تنفسی به قدر عجیبی افزایش یافته است. گفته می شد، ۱۰هزار مرگ در یک سال به علت بیماری پنومونی در جهان را نباید مورد غفلت قرار داد. این شد که ۴۰۰ متخصص از سراسر جهان در ایالات متحده جمع شدند و با شرکت در یک کارگاه آموزشی گسترده و فراگیری تازه های علمی جهان کمک کردند تا در سال های بعد از آن آمار مرگ و میر بر اثر بیماری ذات الریه نیز همچون اسهال عفونی کاهش یافت.
 
راه اندازی و تقویت خانه های بهداشت در آن سال ها در کنار آموزش های لازم به پزشکان و حتی افراد کم سوادی که قادر به همکاری درخانه های بهداشت سراسر کشور بودند فکری بود که ناجی جان صدها و هزاران کودک ایرانی شد. در سال های نه چندان دور با آموزش افراد دارای تحصیلات بالاتر از ششم ابتدایی برای اینکه چگونه عفونت های دستگاه تنفسی را از روی علائم ظاهری کودک تشخیص دهند، از میزان تنفس و بالا و پایین رفتن قفسه سینه و برخی دیگر از علائم چگونه به ماهیت بیماری پی برده و آنتی بیوتیک مانند آموکسی سیلین و کوتریموکسازول که اختیار تجویز آن را داشتند، بدهند، موجب شد کشور به موفقیت ارزشمندی در کنترل و مهار عفونت های تنفسی و حتی اسهال های عفونی دست یابد.
 
این مسئله در کنار واکسیناسیون که به یک طرح ملی و بسیج همگانی مبدل شده بود و پیش از آن برگزاری کارگاه های تغذیه با شیر مادر فرصتی ایجاد کرد تا ایران به جمع پیشگامان بهداشت درمان بپیوندد.
 
با این اقدامات بود که بخش اطفال برخی از بیمارستان ها به دلیل کاهش بیمار در پی تلاش های ملی و سراسری به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآمده.
 
در سال ۱۳۷۵ بود که آقای دکتر مرندی، وزیر بهداشت وقت اعلام کرد که بسیاری از بیماری های نگران کننده کودکان در کشور تحت کنترل درآمده است اما مهم ترین نگرانی مرگ و میر نوزادان نارس و مادران بود که برنامه گذاران بهداشت و درمان را به تفکر برای پیگیری آن واداشت و این شد که با برگزاری سمینارهای مختلف هم اکنون توانسته ایم به آمار قابل توجهی از کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران همگام با جهان دست یابیم.
جگر مرغ برای کودک ده ماهه

                                                                              

راهنمای تغذیه کودکان شیرخوار

             انرژی

جگر مرغ برای کودک ده ماهه

 

مواد غذایی دارای کربوهیدرات ، پروتئین، چربی، ویتامین ها و املاح هستند. بعد از خوردن غذا این مواد در بدن هضم و جذب می شوند و از انرژی موجود در آنها استفاده می شود. میزان انرژی انواع غذاها متفاوت است

برای مثال     2 عدد تخم مرغ    155 کالری  

                  1 لیموشیرین          20 کالری

                  1 استکان شیر        50 کالری

انرژی تولید می کنند ، در حالیکه از نظر وزنی برابر و حدود 100 گرم هستند. با توجه به این تفاوتها ، شناخت ارزش غذای غذاها و میزان انرژی که تولید می کنند بسیار مهم است.

میزان نیاز روزانه شیرخواران به انرژی

سن

متوسط انرژی مورد نیاز ( کالری)

6 تا 12 ماهگی

800

12 تا 24 ماهگی

1300

جگر مرغ برای کودک ده ماهه

توجه:

نیاز شیرخواران به انرژی در هنگام بیماری و بعد از بهبودی ، در دوران نقاهت بیشتر می شود . همچنین شیرخوارانی که وزن گیری آنها خوب نیست به انرژی بیشتری نیاز دارند.

پروتئین

پروتئین ها برای ساخت سلول ها و اندام های بدن مورد نیاز هستند . ارزش غذایی پروتئین های حیوانی بیشتر از پروتئین های گیاهی است . حیوانی مانند انواع گوشت، تخم مرغ ،شیرو لبنیات و گیاهی مانند گندم و انواع حبوبات

برای مثال  در 100 گرم :     نان سنگک           9 گرم   

خواص دارچين دم کرده

                                      لوبیای پخته           8 گرم

                                     گوشت پخته        25  گرم

                                       گیلاس              1  گرم   پروتئین وجود دارد

 

 

 

جگر مرغ برای کودک ده ماهه

 

 

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به پروتئین:

سن

متوسط پروتئین مورد نیاز ( گرم)

6 تا 12 ماهگی

14

12 تا 24 ماهگی

16

توجه:

نیاز به پروتئین مانند نیاز به انرژی در هنگام بیماری و بعد از بهبودی و نقاهت بیشتر است.

آهن

نوزاد هنگام تولد با ذخایر کافی آهن متولد می شود ، آهن شیر مادر نیز به خوبی جذب می شود . اما بعد از پایان 6 ماهگی ذخیره آهن بدن تمام می شود و غذای کمکی و شیر مادر نیاز شیرخوار به آهن را تامین نمی کند، بنابراین کودک نیاز به دریافت قطره آهن و همچنین مصرف غذاهای غنی از آهن دارد . 15 تا 35 درصد آهن موجود در غذاهای حیوانی مانند گوشت گوساله ، گوسفند ، مرغ و ماهی و حدود 5 درصد آهن موجود در شیر ،تخم مرغ و حبوبات جذب می شود.

توجه: مصرف توام بعضی از مواد غذایی می تواند باعث افزایش جذب آهن و بعضی از آنها موجب کاهش جذب آهن موجود در وعده غذایی شوند . بنابراین همزمانی مصرف مواد غذایی در چگونگی جذب آهن موجود در وعده غذایی بسیار مهم است.

مواد غذایی افزایش دهنده جذب آهن:

–          وجود گوشت در غذا حتی به مقدار کم

–          سبزی های غنی از ویتامین C مانند گوجه فرنگی و…

–          میوه های غنی از ویتامین C مانند مرکبات ، هندوانه و…..

–          غلات جوانه زده مانند جوانه گندم،جوانه ماش و….

مواد غذایی کاهش دهنده جذب آهن:

–          7غذاهای دارای تانن مانند چای و قهوه

–          لبنیات مثل شیر و پنیر اگر همزمان با غذای آهن دار مصرف شوند جذب آهن راکم می کنند

–          غذاهای دارای فیتات مانند نانی که خمیر آن کاملا” ور نیامده باشد.

–          نان سبوس دار

مقدار آهن موجود در غذاها متفاوت است.

برای مثال در 100 گرم:

                                لوبیا چیتی پخته           6/2 میلی گرم

                                 جعفری خام                2/6 میلی گرم

                                 جگر گوسفند پخته           8 میلی گرم      آهن وجود دارد.

 

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به آهن

سن

متوسط آهن مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

10

12 تا 24 ماهگی

10

توجه:

میزان نیاز روزانه شیرخوار به آهن از طریق غذا تامین نمی شود چون حتی غنی ترین غذای حاوی آهن که جگر است در 100 گرم حدود 10 میلی گرم یعنی معادل نیاز روزانه آهن دارد ، بنابراین  توجه به دو نکته ضرورت دارد:

–          فقط بخشی از آهن موجود در غذا جذب می شود

–          یک کودک حتی بزرگتر از 2 سال نمی تواند هر روز 100 گرم جگر بخورد.

بنابراین توجه به مواردی که برای پیشگیری از ابتلاء به کم خونی آورده شده ضروری است.

پیشگیری از ابتلاء به کمخونی فقر آهن:

برای تامین نیاز کودک به آهن توصیه می شود 1 تا 2 میلیگرم آهن به ازاء هر کیلو وزن بدن داده شود این میزان حدودا” با دادن 10 تا 15 قطره آهن یا 5/1 سی سی شربت آهن تامین می شود.

 

 

روی

روی یکی از املاح مورد نیاز بدن است که برای حفظ رشد و نمو طبیعی شیرخوار ضروری است.یکی از علائم کمبود ان بی اشتهایی و کندی رشد است که در نهایت منجر به کوتاهی قد و تاخیر بلوغ می گردد.

غذاهای حیوانی مانند انواع گوشت ( گوساله، گوسفند، مرغ و ماهی ) تخم مرغ و لبنیات و غذاهای گیاهی مانند حبوبات و غلات حاوی روی هستند.

برای مثال در 100 گرم:

                  گوشت مرغ            1 میلی گرم

                  عدس                 3/1 میلی گرم         روی وجود دارد.

میزان نیاز روزانه شیرخواران به روی:

سن

متوسط روی مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

5

12 تا 24 ماهگی

10

 

 

ید:

ید یکی از مواد مغذی مورد نیاز بدن است که برای ساختن هورمون های غده تیروید ضروری است . این هورمون ها بر روی تکامل و فعالیت طبیعی بدن و مغز تاثیر دارند. مهمترین منبع طبیعی ید ، مواد غذایی دریایی مانند ماهی آب شور ، صدف و جلبک دریایی است. ید غذاهای گیاهی بستگی به میزان ید موجود در خاک منطقه دارد. در کشور ما آب و خاک ید ندارند،

 بنابراین مواد غذایی گیاهی و حیوانی قادر به تامین نیاز بدن نیستند. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلاء به اختلالات ناشی از کمبود ید ، مصرف نمک ید دار است . در مورد کودکان توصیه می شود تا 1 سالگی نمک به غذا اضافه نشود . بعد از یک سالگی نیز از غذاهای کم نمک استفاده نموده و حتما”نمک ید دار استفاده شود. در دوران شیردهی نیز اگر مادران از نمک یددار استفاده کنند ، ید مورد نیاز شیرخوار از طریق شیر مادر تامین می گردد.

مصرف زیاد نمک باعث می شود ذائقه کودک به طعم شور عادت کند . مصرف مواد غذایی شور احتمال ابتلاء به بیماریهایی مانند فشارخون و مشکات قلبی و عروقی را در بزرگسالی افزایش می دهد.

 

 

ویتامینA

وجود ویتامین A  برای رشد و نمو بدن ، سلامت پوست و مخاط ، حفظ قدرت بینایی و دفاع در برابر بیماری ضروری است. ویتامین A در غذاهای حیوانی مانند جگر ، قلوه ، زرده تخم مرغ ، شیر و کره وجود دارد . در غذاهای گیاهی مانند هویج ، گوجه فرنگی و زردآلو هم ماده ای بنام کاروتن وجود دارد که در بدن به ویتامین A تبدیل می شود.

برای مثال در 100 گرم:

                                کدو تنبل          160 میلی گرم

                                تخم مرغ          168 میلی گرم

                              گوجه فرنگی         62 میلی گرم       ویتامین A وجود دارد.

 

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به ویتامین A:

سن

ویتامین A مورد نیاز ( میلیگرم اکی والان)

6 تا 12 ماهگی

375

12 تا 24 ماهگی

400

 

 

کمبود ویتامین A می تواند موجب ابتلای مکرر کودک به بیماری شود چون کودکانی که کمبود ویتامین A دارند سیستم ایمنی ضعیفی دارند . با توجه به اینکه نیاز کودک به ویتامین A از طریق شیر مادر و غذا تامین نمی شود از پانزده روز بعد از تولد تا 2 سالگی برای همه کودکان روزانه 1500 واحد ویتامین A و 400 واحد ویتامینD تجویز می شود ، این میزان با مصرف روزانه 25 قطره مولتی ویتامین و یا قطره D+A موجود در بازار فعلی کشور تامین می شود.

ویتامین C

ویتامین C برای ساخته شدن استخوان ها و عروق خونی ضروری است ، همچنین برای جذب آهن غذا مورد نیاز است. سبزی های با یرگ سبز ( مانند جعفری، گشنیز) و فلفل سبز ، گوجه فرنگی ، کلم ، مرکبات و سیب زمینی  منابع غنی از ویتامین C هستند.

برای مثال در 100 گرم:

پرتقال ( نصف یک پرتقال متوسط)        51 میلی گرم

لیمو شیرین( یک عدد کوچک)               19 میلی گرم

گوجه فرنگی خام ( دو عدد کوچک)        19 میلی گرم        ویتامین C وجود دارد.

میزان نیاز روزانه شیر خواران به ویتامین C :

سن

متوسط نیاز به ویتامین C ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

35

12 تا 24 ماهگی

40

 

 

نکته: ویتامین C ماده ضد سرطانی است.

ویتامین D

 برای رشد و نمو طبیعی شیرخوار و استحکام استخوان ها و رویش دندان ها ضروری است. این ویتامین در روغن ماهی ، زرده تخم مرغ ، ماست و پنیر وجود دارد . ولی بهترین منبع آن تابش نور مستقیم به پوست بدن است که از این طریق در بدن ساخته می شود .

کمبود این ویتامین در شیرخواران باعث نرمی استخوان ها می شود که به ان راشیتیسم می گویند. مصرف قطره مولتی ویتامین یا D + A  و استفاده از نور خورشید ( نه از پشت شیشه) بهترین راه پیشگیری از ابتلاء کودکان به کمبود ویتامین D است.

میزان نیاز روزانه شیرخواران به ویتامین D :

سن

متوسط ویتامینD مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

10

12 تا 24 ماهگی

10

 

 

تعداد وعده های غذای کمکی:

ماه هفتم ( شیر مادر +  یک وعده غذا شروع کنید و به سه وعده برسانید.)

ماه هشتم( شیر مادر + 4 وعده غذا)

ماه نهم و دهم ( شیر مادر + 4 تا 5 وعده غذا)

ماه یازدهم و دوازدهم( 5 وعده غذا + شیر مادر)

 

 

غذاهای غیر مجاز تا یکسالگی

غذاهایی که پروتئین انها ایجاد حساسیت می کند مثل شیر گاو، سفیده تخم مرغ و پنیر

میوه های که بدلیل حساسیت و یا احتمال گیر کردن در گلوی کودک و ایجاد خفگی مشکل ایجاد می کند  مانند   توت سفید، توت فرنگی،شاه توت و تمشک – آلبالو، گیلاس، خربزه، کیوی، انگور

تنقلاتی که بدلیل حساسیت و یا احتمال خفگی برای کودک زیر یکسال مضر است: بادام زمینی و کشمش

مصرف عسل برای کودک زیر یکسال توصیه نمی شود زیرا احتمال مسمویت وجود دارد.

توجه توجه:

کودک سالم خوب رشد می کند اگر کودکی خوب رشد نکند ،یا بیمار است و یا تغذیه او ناکافی است . با اندازه

گیری رشد می توان به وضعیت تغذیه و سلامت کودک پی برد . وزن کردن کودک یکی از بهترین راه های اندازه گیری رشد اوست.

نکته: تغذیه صحیح یعنی خوردن مقدار کافی مواد غذایی که ضمن حفظ سلامتی ، رشد مطلوب کودک را به همراه داشته باشد . نیاز های غذایی شیرخواران بر اساس سن ،وضعیت بدنی ،جنب و جوش و ساعات خواب متغیر است .

((پایش رشد کودکان بهترین راه برای پی بردن به سلامت کودک و کافی بودن تغذیه اوست این کار در مراکز بهداشتی درمانی سراسر کشور بطور رایگان انجام می گیرد.))

گرد آوری: ثریا خسروی مسئول برنامه کودکان شهرستان پاوه

 

 

توجه:

نیاز شیرخواران به انرژی در هنگام بیماری و بعد از بهبودی ، در دوران نقاهت بیشتر می شود . همچنین شیرخوارانی که وزن گیری آنها خوب نیست به انرژی بیشتری نیاز دارند.

پروتئین

پروتئین ها برای ساخت سلول ها و اندام های بدن مورد نیاز هستند . ارزش غذایی پروتئین های حیوانی بیشتر از پروتئین های گیاهی است . حیوانی مانند انواع گوشت، تخم مرغ ،شیرو لبنیات و گیاهی مانند گندم و انواع حبوبات

برای مثال rnدر 100 گرم :     نان سنگک           9 گرم   rn

                                     rnلوبیای پخته           8 گرم

                                    rnگوشت پخته        25  گرم

                                      rnگیلاس              1  گرم   پروتئین وجود دارد

 

 

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به پروتئین:

سن

متوسط پروتئین مورد نیاز ( گرم)

6 تا 12 ماهگی

14

12 تا 24 ماهگی

16

توجه:

نیاز به پروتئین مانند نیاز به انرژی در هنگام بیماری و بعد از بهبودی و نقاهت بیشتر است.

آهن

نوزاد هنگام تولد با ذخایر کافی آهن متولد می شود ، آهن شیر مادر نیز به خوبی جذب می شود . اما بعد از پایان 6 ماهگی ذخیره آهن بدن تمام می شود و غذای کمکی و شیر مادر نیاز شیرخوار به آهن را تامین نمی کند، بنابراین کودک نیاز به دریافت قطره آهن و همچنین مصرف غذاهای غنی از آهن دارد . 15 تا 35 درصد آهن موجود در غذاهای حیوانی مانند گوشت گوساله ، گوسفند ، مرغ و ماهی و حدود 5 درصد آهن موجود در شیر ،تخم مرغ و حبوبات جذب می شود.rn

توجه: مصرف توام بعضی از مواد غذایی می تواند باعث افزایش جذب آهن و بعضی از آنها موجب کاهش جذب آهن موجود در وعده غذایی شوند . بنابراین همزمانی مصرف مواد غذایی در چگونگی جذب آهن موجود در وعده غذایی بسیار مهم است.

مواد غذایی افزایش دهنده جذب آهن:rn

–         rnوجود گوشت در غذا حتی به مقدار کم

–         rnسبزی های غنی از ویتامینrnC مانند گوجه فرنگی و…

–         rnمیوه های غنی از ویتامینrnC مانند مرکبات ، هندوانه و…..

–         rnغلات جوانه زده مانند جوانه گندم،جوانه ماش و….

مواد غذایی کاهش دهنده جذب آهن:

–         rn7غذاهای دارای تانن مانند چای و قهوه

–         rnلبنیات مثل شیر و پنیر اگر همزمان با غذای آهن دار مصرف شوند جذب آهن راکم می کنند

–         rnغذاهای دارای فیتات مانند نانی که خمیر آن کاملا” ور نیامده باشد.

–         rnنان سبوس دار

مقدار آهن موجود در غذاها متفاوت است.

برای مثال در 100 گرم:rn

   rn                             لوبیا چیتی پخته           rn6/2 میلی گرم

                                rnجعفری خام                2/6 میلی گرم

                                rnجگر گوسفند پخته           8 میلی گرم      آهن وجود دارد.

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به آهن

سن

متوسط آهن مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

10

12 تا 24 ماهگی

10

توجه:

میزان نیاز روزانه شیرخوار به آهن از طریق غذا تامین نمی شود چون حتی غنی ترین غذای حاوی آهن که جگر است در 100 گرم حدود 10 میلی گرم یعنی معادل نیاز روزانه آهن دارد ، بنابراین rnتوجه به دو نکته ضرورت دارد:

–         rnفقط بخشی از آهن موجود در غذا جذب می شودrn

–         rnیک کودک حتی بزرگتر از 2 سال نمی تواند هر روز 100 گرم جگر بخورد.

بنابراین توجه به مواردی که برای پیشگیری از ابتلاء به کم خونی آورده شده ضروری است.

پیشگیری از ابتلاء به کمخونی فقر آهن:

برای تامین نیاز کودک به آهن توصیه می شود 1 تا 2 میلیگرم آهن به ازاء هر کیلو وزن بدن داده شود این میزان حدودا” با دادن 10 تا 15 قطره آهن یا 5/1 سی سی شربت آهن تامین می شود.

 

روی

روی یکی از املاح مورد نیاز بدن است که برای حفظ رشد و نمو طبیعی شیرخوار ضروری است.یکی از علائم کمبود ان بی اشتهایی و کندی رشد است که در نهایت منجر به کوتاهی قد و تاخیر بلوغ می گردد.

غذاهای حیوانی مانند انواع گوشت ( گوساله، گوسفند، مرغ و ماهی ) تخم مرغ و لبنیات و غذاهای گیاهی مانند حبوبات و غلات حاوی روی هستند.

برای مثال در 100 گرم:

                 rnگوشت مرغ            1 میلی گرم

                 rnعدس                 3/1 میلی گرم         روی وجود دارد.

میزان نیاز روزانه شیرخواران به روی:

سن

متوسط روی مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

5

12 تا 24 ماهگی

10

 

ید:

ید یکی از مواد مغذی مورد نیاز بدن است که برای ساختن هورمون های غده تیروید ضروری است . این هورمون ها بر روی تکامل و فعالیت طبیعی بدن و مغز تاثیر دارند. مهمترین منبع طبیعی ید ، مواد غذایی دریایی مانند ماهی آب شور ، صدف و جلبک دریایی است. ید غذاهای گیاهی بستگی به میزان ید موجود در خاک منطقه دارد. در کشور ما آب و خاک ید ندارند،

 بنابراین مواد غذایی گیاهی و حیوانی قادر به تامین نیاز بدن نیستند. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلاء به اختلالات ناشی از کمبود ید ، مصرف نمک ید دار است . در مورد کودکان توصیه می شود تا 1 سالگی نمک به غذا اضافه نشود . بعد از یک سالگی نیز از غذاهای کم نمک استفاده نموده و حتما”نمک ید دار استفاده شود. در دوران شیردهی نیز اگر مادران از نمک یددار استفاده کنند ، ید مورد نیاز شیرخوار از طریق شیر مادر تامین می گردد.

مصرف زیاد نمک باعث می شود ذائقه کودک به طعم شور عادت کند . مصرف مواد غذایی شور احتمال ابتلاء به بیماریهایی مانند فشارخون و مشکات قلبی و عروقی را در بزرگسالی افزایش می دهد.

 

ویتامینArn

وجود ویتامینrnA  برای رشد و نمو بدن ، سلامت پوست و مخاط ، حفظ قدرت بینایی و دفاع در برابر بیماری ضروری است. ویتامین A در غذاهای حیوانی مانند جگر ، قلوه ، زرده تخم مرغ ، شیر و کره وجود دارد . در غذاهای گیاهی مانند هویج ، گوجه فرنگی و زردآلو هم ماده ای بنام کاروتن وجود دارد که در بدن به ویتامینrnA تبدیل می شود.

برای مثال در 100 گرم:rn

                               rnکدو تنبل          160 میلی گرم

                               rnتخم مرغ          168 میلی گرم

                             rnگوجه فرنگی         62 میلی گرم       rnویتامین A وجود دارد.

 

میزان نیاز روزانه شیرخواران به ویتامینrnA:

سن

ویتامین rnA مورد نیاز ( میلیگرم اکی والان)

6 تا 12 ماهگی

375

12 تا 24 ماهگی

400

 

کمبود ویتامینrnA می تواند موجب ابتلای مکرر کودک به بیماری شود چون کودکانی که کمبود ویتامینrnA دارند سیستم ایمنی ضعیفی دارند . با توجه به اینکه نیاز کودک به ویتامینrnA از طریق شیر مادر و غذا تامین نمی شود از پانزده روز بعد از تولد تا 2 سالگی برای همه کودکان روزانه 1500 واحد ویتامین A و 400 واحد ویتامینD تجویز می شود ، این میزان با مصرف روزانه 25 قطره مولتی ویتامین و یا قطره D+A موجود در بازار فعلی کشور تامین می شود.

ویتامین Crn

ویتامین rnC برای ساخته شدن استخوان ها و عروق خونی ضروری است ، همچنین برای جذب آهن غذا مورد نیاز است. سبزی های با یرگ سبز ( مانند جعفری، گشنیز) و فلفل سبز ، گوجه فرنگی ، کلم ، مرکبات و سیب زمینی  rnمنابع غنی از ویتامین C هستند.

برای مثال در 100 گرم:rn

پرتقال ( نصف یک پرتقال متوسط)       rn51 میلی گرم

لیمو شیرین( یک عدد کوچک)              rn19 میلی گرم

گوجه فرنگی خام ( دو عدد کوچک)       rn19 میلی گرم        ویتامین C وجود دارد.

میزان نیاز روزانه شیر خواران به ویتامینrnC :

سن

متوسط نیاز به ویتامینrnC ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

35

12 تا 24 ماهگی

40

 

نکته: ویتامینrnC ماده ضد سرطانی است.

ویتامین D

 برای رشد و نمو طبیعی شیرخوار و استحکام استخوان ها و رویش دندان ها ضروری است. این ویتامین در روغن ماهی ، زرده تخم مرغ ، ماست و پنیر وجود دارد . ولی بهترین منبع آن تابش نور مستقیم به پوست بدن است که از این طریق در بدن ساخته می شود .

کمبود این ویتامین در شیرخواران باعث نرمی استخوان ها می شود که به ان راشیتیسم می گویند. مصرف قطره مولتی ویتامین یاrnD +rnA rnو استفاده از نور خورشید ( نه از پشت شیشه) بهترین راه پیشگیری از ابتلاء کودکان به کمبود ویتامینrnD است.

میزان نیاز روزانه شیرخواران به ویتامینrnD :

سن

متوسط ویتامینD مورد نیاز ( میلی گرم)

6 تا 12 ماهگی

10

12 تا 24 ماهگی

10

 

تعداد وعده های غذای کمکی:

ماه هفتم ( شیر مادر + rnیک وعده غذا شروع کنید و به سه وعده برسانید.)

ماه هشتم( شیر مادر + 4 وعده غذا)

ماه نهم و دهم ( شیر مادر + 4 تا 5 وعده غذا)

ماه یازدهم و دوازدهم( 5 وعده غذا + شیر مادر)

 

غذاهای غیر مجاز تا یکسالگی

غذاهایی که پروتئین انها ایجاد حساسیت می کند مثل شیر گاو، سفیده تخم مرغ و پنیر

میوه های که بدلیل حساسیت و یا احتمال گیر کردن در گلوی کودک و ایجاد خفگی مشکل ایجاد می کند rnمانند   توت سفید، توت فرنگی،شاه توت و تمشک – آلبالو، گیلاس، خربزه، کیوی، انگور

تنقلاتی که بدلیل حساسیت و یا احتمال خفگی برای کودک زیر یکسال مضر است: بادام زمینی و کشمش

مصرف عسل برای کودک زیر یکسال توصیه نمی شود زیرا احتمال مسمویت وجود دارد.

توجه توجه:

کودک سالم خوب رشد می کند اگر کودکی خوب رشد نکند ،یا بیمار است و یا تغذیه او ناکافی است . با اندازهrn

گیری رشد می توان به وضعیت تغذیه و سلامت کودک پی برد . وزن کردن کودک یکی از بهترین راه های اندازه گیری رشد اوست.

نکته: تغذیه صحیحrnیعنی خوردن مقدار کافی مواد غذایی که ضمن حفظ سلامتی ، رشد مطلوب کودک را به همراه داشته باشد . نیاز های غذایی شیرخواران بر اساس سن ،وضعیت بدنی ،جنب و جوش و ساعات خواب متغیر است .

((پایش رشد کودکان بهترین راه برای پی بردن به سلامت کودک و کافی بودن تغذیه اوست این کار در مراکز بهداشتی درمانی سراسر کشور بطور رایگان انجام می گیرد.))

گرد آوری: ثریا خسروی مسئول برنامه کودکان شهرستان پاوه

 

درمطالب پیشین برنامه غذای کمکی نوزاد، تغذیه شیر خواران از شش تا دوازده ماهگی ( تغذیه تکمیلی) مطالب مهمی مانند؛ زمان مناسب برای شروع غذای کمکی، مخاطرات شروع زودهنگام غذای کمکی، مخاطرات دیر شروع کردن غذای کمکی، خصوصیات غذای کمکی مناسب، اصول بهداشتی در تهیه آن و روش‌های کاربردی تغذیه مطلوب شیرخواران، نکاتی در مورد مصرف مایعات و دفعات و مقدار غذای کودکان 6 تا 12 ماه و نحوه شروع و ادامه غذای کمکی از پایان شش ماهگی تا ماه هشتم را تقدیم کردیم، در این نوشتار نیز به نکات مهم و ضروری در تغذیه ماه ‌های نهم تا دوازده می‌پردازیم.

اکثر شیر خواران از 9 ماهگی این مهارت را پیدا می‌کنند که با دست خودشان غذا بخورند و مایعات را با استفاده از هر دو دست خود از لیوان دسته دار نشکن بنوشند (لیوان‌های لبه دار که به تازگی برای کودکان تهیه شده است، مناسب نیستند، زیرا سبب اختلال در گرفتن پستان مادر می‌شوند ضمن آن‌که تمیز کردن آنها نیز مشکل است).

در این سنین، فرزندتان می‌تواند از غذاهایی با غلظت بیشتر مثل حلیم و پلو استفاده نماید و غذاهای انگشتی را با دست خود بردارد. این زمان از نظر ارائه غذاهای جامدِ نرم بسیار حیاتی است و اگر این غذاها در محدوده 10 ماهگی ارائه نشود، خطر مشکلات تغذیه ای بعدی افزایش می‌یابد.

در این دو ماه علاوه بر برنامه غذایی نوزاد هشت ماهه، نان، ذرت، ماکارونی، رشته فرنگی و سایرحبوبات (به جز نخود و لپه) به برنامه غذایی کودک اضافه می‌شود.جگر مرغ برای کودک ده ماهه

بنابراین می‌توانید انواع سوپ‌ها، آش‌ها، حلیم‌ها و پلوهایی که همراه با گندم، ذرت و یا حبوبات باشند را تهیه کرد. توجه داشته باشید که هر سه روز یک‌بار می‌توانید یکی از حبوبات را به برنامه غذای کمکی نوزادان اضافه کنید. 

لوبیاها (چیتی، قرمز، چشم بلبلی، سفید و…) را قبل از پختن باید خیس کرد و پس از این که کاملاً پخته شدند به غذا اضافه کرد.

نان ماده غذایی مفیدی است که بیشتر شیرخواران آن را دوست دارند. بنابراین می توانید تکه‌هایی از نان (ترجیحآ نان سنگک) را به دست فرزندتان بدهید، ولی باید بر او نظارت داشته باشید.

ارائه غذاهای انگشتی نظیر آن چه که در گذشته گفته شد به علاوه ماکارونی پخته شده و نرم شده یا تکه‌هایی از نان یا بیسکویت‌های ساده نیز سبب افزایش مهارت های تغذیه ای و تکاملی فرزندتان می‌گردد.

دفعات تغذیه 3 تا 4 وعده در روز است و اگر کودکتان میل داشته باشد، می‌توانید یک تا دو میان وعده هم به آن اضافه کنید. مقدار غذا نیز به میل شیرخوار و میزان شیر دریافتی او بستگی دارد.

شیر مادر به دفعات مکرر و برحسب میل و تقاضای شیرخوار و غذایی کمکی به شرح زیر:

صبحانه

میان وعده صبح

ناهار

میان وعده عصر

شام

زرده تخم مرغ+

نان+

پنیرپاستوریزه

کم نمک

یا

زرده تخم مرغ+

نان و کره

پوره سبزی

یا میوه رنده شده

یا یکی از غذاهای انگشتی

سوپ یا آش یا حلیم

یا پلوکه با گوشت

تهیه شده باشند

+ماست

جگر مرغ برای کودک ده ماهه

+خرما

پوره سبزی

یامیوه رنده شده

یا یکی از

غذاهای انگشتی

همان

غذای

وعده

ناهار

  

مدل خانه شیک عروس

طی این دو ماه، افزایش تنوع، قوام و غلظت غذاها موجب می‌شود که مهارت جویدن کودک افزایش یابد. با آشکارشدن دندان‌ها و تکامل مهارت‌های حرکتی ظریف، شیرخوار می‌تواند تکه‌هایی از غذا را بکند، بجود، به عقب دهان ببرد و آن را ببلعد. شیرخواری که هنوز دندان در نیاورده است این کار را با لثه‌ها و آرواره‌های خود انجام می‌دهد، لذا باید این مهارت‌ها را با ارائه غذاهایی که بتواند با دست خود بردارد و آن را بجود، تقویت کرد.

(هنگام غذا خوردن کودک، حضور و نظارت دقیق مادر یا جانشین وی الزامی است).

در این دو ماه می‌توان انواع کته‌ها، پلوها و خوراک‌ها را در برنامه غذایی شیر خوار گنجاند.

دفعات تغذیه کمکی مانند ماه های نهم و دهم، سه تا چهار وعده در روز است و در صورت تمایل شیرخوار، می‌تواند همراه با یک یا دو میان وعده باشد.

در تهیه غذای فرزندتان باید از یکی از انواع گوشت های قرمز (گوسفند، گوساله، شتر، جگر) یا گوشت سفید مانند ماهی یا گوشت پرندگان (مرغ، اردک، غاز، کبک، بوقلمون )، همچنین تخم مرغ، پنیر، غلات، حبوبات وسبزی‌ها استفاده کنید.

مصرف چغندر، شلغم و اسفناج از ماه یازدهم به بعد مجاز است.

اضافه کردن گرد نعنا، جعفری، کرفس و چاشنی‌هایی مانند آب لیمو ترش تازه، آب نارنج تازه یا گرد لیمو عمانی در آخرین لحظات پخت غذا، غذای کودک را خوشمزه تر می‌کند.

اضافه کردن نمک هنگام صرف غذا، توصیه نمی‌شود. اصولاً محدودیت مصرف نمک برای همه افراد خانواده مفید است. علت تاکید بر محدودی مصرف نمک در تغذیه تکمیلی جلوگیری از ایجاد تمایل به مواد غذایی شور از سنین پایین است و اگر شما زودتر از موعد نمک را به غذای فرزندتان اضافه کنید، احتمالا دیگر تمایلی به سایر غذاهای موجود در برنامه تغذیه تکمیلی که معمولا کمی بدون طعم هستند، نخواهد داشت.

در برنامه غذای کمکی نوزاد میان وعده نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. به عنوان میان وعده می‌توان از تکه‌های کوچک میوه، عدسی، نان و خرما، مسقطی، شله زرد، انواع حلواهای خانگی (با آرد برنج یا گندم)، بیسکوییت‌های ساده که بدون کرم و خامه باشند، همچنین بستنی پاستوریزه شده استفاده کرد. نان‌های برشته که بتوان روی آن کره یا ماست چکیده سالم قرار داد، همچنین تکه‌های کرفس یا هویج یا سیب زمینی پخته شده همراه با کره نیز میان وعده‌های مفید و مناسبی هستند.

از آغاز 11 ماهگی به بعد می‌توانید به تدریج از غذاهای خانواده (ولی قبل از اضافه کردن نمک و ادویه‌های تند) برای تغذیه فرزندتان استفاده کنید، به شرطی‌که این غذاها انرژی و مواد مغذی لازم را داشته باشند و با پشت قاشق کاملاً نرم شوند. خانواده‌هایی که امکان تهیه غذای جداگانه برای کودک خود دارند، بهتر است طبق دستور برای کودک خود جداگانه غذا تهیه کنند تا به این طریق از مقدار غذا و انرژی دریافتی او اطمینان حاصل نمایند. ولی اگر برای خانواده‌ای این امکان وجود نداشته باشد توصیه می‌شود از همان غذایی که برای سایر افراد خانواده تهیه می‌کنند به کودک نیز بدهند.جگر مرغ برای کودک ده ماهه

مثلاً اگر غذای خانواده آبگوشت است. گوشت و سیب زمینی و چند عدد از حبوبات را با پشت قاشق و با کمی آب گوشت مخلوط نموده و به فرزندتان بدهید. اگر غذای خانواده خورش قرمه سبزی و پلو است، چند قاشق پلو را با گوشت و لوبیای قرمز و سبزی و آب خورش کاملا نرم و له کنید و به کودکتان بدهید.

مجدداً یادآوری می‌شود در این گونه موارد، غذا باید بدون نمک و با کمترین ادویه باشد و پس از جدا کردن غذای شیرخوار، به غذای خانواده نمک و ادویه دلخواه اضافه شود.

شیر مادر به دفعات مکرر و بر حسب میل و تقاضای شیرخوار و غذای کمکی به شرح زیر: 

صبحانه

میان وعده صبح

ناهار

میان وعده عصر

شام

نصف زرده تخم مرغ + نان و پنیر و پودر گردو یا نصف زرده تخم مرغ + نان و کره و مقدار کمی مربای “سیب” یا “به” یا “هویج”

میوه یا پوره سبزی یا مسقطی یا حلوا یا شله زرد یا نان و خرما

یکی از انواع کته ها پلوها یا خوراک‌ها همراه با ماست یا غذای خانواده(بدون نمک و ادویه) که با پشت قاشق نرم و له شده باشد

میوه یا سبزی پخته شده با کره بستنی پاستوریزه(بر حسب فصل)

حلوا

مسقطی

عدسی

همان غذای وعده ناهار

توجه: از پایان 6 ماهگی که غذای کمکی شروع می‌شود تا پایان 12 ماهگی، غذای اصلی شیرخوار هنوز شیر مادر است، بنابراین شیرخوار باید در طی شب و روز به طور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل خود (همچنین قبل از هر وعده غذای کمکی) با شیر مادر تغذیه شود تا بخش زیادی از انرژی و نیاز او به مواد مغذی و مایعات تامین گردد. مجددآ توصیه می‌شود دادن غذای کمکی به نوزاد بعد از تغذیه با شیر مادر یا در فاصله تغذیه از دو پستان مادر باشد (یعنی بعد از تغذیه از پستان اول و قبل از تغذیه از پستان دوم).

معمولاً داشتن برنامه غذای کمکی نوزاد و زمان ارائه غذای کمکی به نوزاد براساس برنامه خواب او تنظیم می‌شود، مثلاً برای شیرخواری که حدود ساعت 10 صبح از خواب بیدار می‌شود، می‌توان صبحانه را در آن زمان و سایر وعده‌ها را درطول روز ادامه داد. در این صورت ممکن است آخرین وعده غذای کمکی به شرطی که شیرخوار هنوز بیدار باشد به ساعات آخر شب موکول گردد.

اگر منحنی رشد کودک خوب است و شیرمادر را هم خوب می‌خورد، ولی بعضی اوقات میل به خوردن وعده‌های اصلی غذا و میان وعده ندارد و شیر مادر را هم خوب می‌خورد، غذا خوردن در دفعات کمتر اشکالی ندارد، ولی اگر این امر ادامه پیدا کند باید با پزشک مشورت شود.

در صورتی‌که فرزندتان صبحانه‌ای را که در برنامه غذایی او مثال آمده است را نخورد، می‌توانید از مواد غذایی مجازی که قبلاً به آن‌ها اشاره شده است استفاده نماید.

 

علاوه بر نوشابه های صنعتی، آب میوه صنعتی، قهوه، کاکائو، چیپس، پفک، سوسیس، کالباس و همبرگر که اصولاً در تغذیه کودکان جایگاهی ندارد. مصرف مواد غذایی زیر نیز در کودکان زیر یک سال ممنوع است.

عسل، سفیده تخم مرغ، شکلات، بادام زمینی، خربزه، کیوی، آلبالو، گیلاس، انواع توت(توت فرنگی، توت سفید، شاه توت، تمشک).

مصرف شیرگاو تا پایان 12 ماهگی به عنوان نوشیدنی توصیه نمی‌شود، ولی مقدار کمی از آن‌که در تهیه فرنی، حریره بادام، سوپ و… مصرف ‌شود، اشکالی ندارد.

آجیل‌ها (بادام زمینی، گردو، فندق، بادام، تخمه، پسته)، ذرت بو داده، سوسیس، استیک، تکه بزرگ گوشت سفت یا جگر، کرفس خام، دانه انگور، دانه غوره، دانه کشمش، نخودچی، ذرت، حبوبات نرم نشده، نُقل، آب نبات، تکه‌های بزرگ شیرینی یا میوه‌های خام، میوه‌های خشک شده مثل برگه و خمیر وسط نان.

شروع تغذیه تکمیلی برای بسیاری از مادران یک موضوع پیچیده محسوب می شود. امیدواریم این مطلب برای داشتن برنامه غذای کمکی نوزاد کمک حال شما باشد.

مطالعه بیشتر:

1- لزوم استفاده از قطره مولتی ویتامین (AD) و آهن در برنامه تغذیه نوزاد

2- وزن گیری و تغذیه ی نوزاد ؛ راهنمای ماه به ماه

3- 10 فایده تغذیه نوزاد با شیر مادر

4- تغذیه نوزاد (ویدئو)

5- غذای کمکی به نوزاد 9 ماهه و 10 ماهه

نویسنده :
تیم تالیف و ترجمه نی نی پلاس

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

این بخش در حال طراحی می باشد

طبخ انواع غذا و فینگر فودهای خوشمزه با کمک جگر مرغ یکی از مهارت های مادران ایرانی است. اما این سوال مطرح می شود که آیا دلبند کوچکمان هم می تواند از این غذاهای طبخ شده با جگر مرغ بخورد؟ آیا دادن جگر مرغ به نوزاد اشکالی ندارد؟ در ادامه همه چیز را درمورد دادن جگر مرغ به کودک یک ساله خواهید خواند.

بله! جگر و به ویژه جگر مرغ یکی از مغذی ترین غذاهایی است که می توان برای کودک در نظر گرفت. به این نکته توجه کنید که جگر حاوی مقادیر بسیار زیادی ویتامین آ می باشد که کودکان زیر دو سال برای رشد سیستم ایمنی بدن، چشم و پوست به آن نیاز دارند، اما مقدار زیاد آن سمی است. به همین دلیل مصرف جگر بیش از یک بار در هفته را توصیه نمی کنیم.

جگر مرغ به طور خارق العاده ای سرشار از آهن، سلنیوم، ویتامین آ و بیشتر ویتامین های گروه ب، همچنین تمام 9 اسید آمینه ضروری بدن ما است. جگر مرغ مقدار مناسبی ویتامین ث دارد که معمولاً گوشت ها فاقد آن هستند، هم خاصیت جگر مرغ را به طرز باور نکردنی به غذایی مغذی برای کودکان زیر دو سال تبدیل می کند، ترکیب همه این مواد مغذی چیزی است که کودکان زیر دو سال برای رشد مطلوب به آن نیاز دارند.

به این نکته توجه داشته باشید که جگر مرغ ویتامین آ فوق العاده زیادی دارد و علی رغم مفید بودن برای کودکان زیر دو سال، اگر در مصرف آن زیاده روی شود، خاصیت سمی پیدا می کند. به همین دلیل مصرف جگر مرغ در هفته را به یکبار محدود کنید.جگر مرغ برای کودک ده ماهه

گرچه مرغ و جگر گوساله اگر ارگانیک باشند یا از فروشگاه معتبر تهیه شوند، هر دو مناسب هستند. جگر مرغ مقدار آهن بالاتری برخوردار است و بافت نرم آن موجب می شود خوردن برای کودک راحت تر باشد.

هر نوزادی طبق جدول زمانی خود رشد می کند. آنچه در ادامه به عنوان پیشنهاد مطرح می کنیم تنها به منظور آگاهی بیشتر بوده و جایگزین تشخیص حرفه ای در حوزه پزشکی و تغذیه نیست، تاکید می کنیم که هیچ گاه توصیه های پزشکی نادیده نگیرید و یا صرفا با اتکا به آنچه در این مقاله خوانده اید، اقدامی را بدون مشورت با پزشک انجام ندهید.

12 ماهگی: جگر خرد شده و تفت داده شده برای کودک زیر دو سال به عنوان فینگر فود یا در ترکیب با شیر مادر، شیرخشک یا خامه و یا روی کیک های برنج نازک توصیه می شود.

12 تا 18 ماهگی: می توانید جگر را همراه با کیک های نازک برنج به کودک بدهید یا جگر پخته شده را به صورت ورقه های نازک برش داده و به جای غذای انگشتی سرو کنید. اگر انگشت سبابه و شست کودک به اندازه کافی رشد کرده است و می تواند تکه های جگر را با دستش بگیرد، کمی اندازه های بزرگ تر به او بدهید تا با دست بگیرد و بخورد.

18 تا 24 ماهگی: در این سن کودک شما علاقه زیادی به تمرین با چنگال دارد بنابراین می توانید قطعات جگر را کوچک و به اندازه لقمه بگیرید تا با چنگال نیزه نوش جان کند.

★ نکته: جگر باید خوب پخته شود اما اگر آن را بیش از حد بپزید سفت، خشک و بدبو می شود!

نکات هفتگی درباره شروع مواد جامد و چگونگی جلوگیری از غذا خوردن را دریافت کنید.

دستور غذایی: پاته برای کودکان زیر دو سال

مواد لازم:

• یک بسته جگر مرغ

• شیر پاستوریزه، شیر مادر یا شیر خشک

• روغن زیتون، روغن آووکادو یا کره بدون نمک

• یک عدد موسیر خرد و تفت داده شده (اختیاری)

• کیک های نازک برنج (کم نمک)

طرز تهیه:

1- روغن زیتون یا کره را در ماهیتابه با حرارت متوسط گرم کنید.

2- جگر مرغ را اضافه کرده، درپوش آن را بگذارید و روی حرارت متوسط بپزید.

3- بعد از 3-4 دقیقه، جگرها را برگردانید تا روی دیگر آن نیز به مدت 3-4 دقیقه بپزد.

4- جگر پخته شده باید به رنگ قهوه ای روشن باشد اگر داخل آن بنفش یا صورتی روشن باشد، باید مدت بیشتری حرارت ببیند.

5- جگر پخته شده را داخل غذاساز با مقداری شیر، شیر مادر یا شیر خشک بریزید. اگر موسیر تفت داده استفاده می کنید، آن را نیز  اضافه کنید.

6- آنقدر مخلوط کردن را ادامه دهید تا تمام توده ها از بین بروند.

7- خمیر به دست آمده را با قاشق و یا روی کیک های نازک برنج به کودک بدهید.

می توانید مقدار باقی مانده را فریز کنید!

جگر مرغ به خوبی با کره، پیاز، موسیر ، رزماری و آویشن جور می شود، همه این موارد را می توانید به تابه جگر در حال تفت خوردن، اضافه کنید. توجه کنید که برای دادن جگر مرغ به نوزاد همراه با سایر طعم ها از مواردی استفاده کنید که می دانید نوزاد به آنها حساسیت ندارد. تعداد بسیار زیادی از ادویه ها حتی در یکسالگی می تواند آلرژی زا باشد.

مطالعه بیشتر:

جگر مرغ برای کودک ده ماهه

1- از چند ماهگی به نوزاد مرغ بدهیم؟ فواید دادن مرغ به نوزاد

2- از چند ماهگی به نوزاد عدس بدهیم؟ فواید دادن عدس به نوزاد

3- دادن برنج قهوه ای به نوزاد و فواید دادن برنج قهوه ای چیست؟

4- از چند ماهگی به نوزاد تخم مرغ بدهیم؟ فواید دادن تخم مرغ به نوزاد

نویسنده :
تیم تالیف و ترجمه نی نی پلاس

منبع:

solidstarts

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

نقاشی های شب یلدا برای مدرسه

غذای کمکی

غذای کمکی

غذای کمکی

این بخش در حال طراحی می باشد

0