گیاه کرچک باقلا

کرچک ، گیاهی یک ساله از تیره فرفیون و دارای ساقه ای به ارتفاع ۲ متر است ولی در آب و هوای گرم و مساعد به صورت چند ساله با ظاهر درختچه مانند و به ارتفاع ۴ تا ۶، حتى ۱۰ متر و گاهی بیشتر ممکن است درآید. منشا اصلی آن حبشه بوده است و به طوری که شواهد تاریخی نشان می دهد از آن جا به سایر نواحی جهان انتقال یافته است. مصارف زیاد روغن دانه آن سبب گردیده که پرورش این گیاه در غالب نواحی کره زمین عمومیت پیدا کند.

کرچک، برگ هایی بزرگ، منفرد، پنجه ای شکل و مرکب از ۵ تا ۱۱ لوب عمیق دندانه دار با دمبرگ دراز همراه با استیپول های زود افت دارد. گل های آن که در فاصله ماه های مرداد و شهریور ظاهر می شود، به صورت خوشه مجتمع بوده به وضع متقابل با برگ های انتهایی ساقه، قرار گرفته است و در آن دو نوع گل: نر و ماده دیده می شود.

هر گل نر آن شامل کاسه ای مرکب از ۵ تقسیم و تعداد زیادی پرچم با میله های منشعب است که عموما منتهی به بساک دو خانه می گردند. در گل های مادہ کرچک نیز کاسه ای مرکب از پنج تقسیم ولی درون آن، مادگی با تخمدان سه خانه دیده می شود. میوه اش پوشینه، پوشیده از خارو محتوی سه دانه روغن دار است.

کرچک ، انواع مختلف با مشخصات متفاوت دارد که از آن ها، روغن استخراج می شود. در بعضی از واریته های کرچک، میوه دارای وضع شكوفاست یعنی پوسته آن خود به خود شکافته شده دانه ها از درون آن خارج می گردد ولی در برخی از واریته ها، این حالت وجود ندارد به طوری که دانه در داخل پوسته میوه، نهفته باقی می ماند.

دانه واریته های مفید کرچک، از نظر رنگ، ابعاد و مقدار روغن قابل استخراج، با یک دیگر تفاوت دارند مانند آن که بزرگی دانه از ۶ تا ۲۶ میلی متر و وزن آن ها از ۷۰ میلی گرم تا ۱.۲۵ گرم تغییر می کند. رنگ آن ها نیز متفاوت است چنان که ممکن است دانه به رنگ های مختلف مانند خاکستری، سیاه، سفید، یا قرمز، قهوه ای و غیره دیده شود.

مقدار درصد روغن دانه واریته های مختلف کرچک به تناسب شرایط محیط کشت و محل پرورش گیاه، فرق می کند مانند آن که از دانه کرچک اتازونی معادل ۴۶ تا ۴۷ درصد، از کرچک نواحی استوایی، متجاوز از ۵۰ درصد (دارای نوسانی بین ۴۰ تا ۵۴ درصد) و از دانه گیاه پرورش یافته در نقاط مساعد افریقا، تا ۶۰ درصد روغن به دست می آورند.

زراعت کرچک در الجزیره، هم زمان با کشت گیاهانی مانند ذرت، پنبه و Sorghum ها صورت می گیرد. برداشت محصول در واریته هایی که میوه شکوفا دارند، در آغاز خارج شدن دانه از میوه ولی در واریته هایی با میوه های ناشكوفا، پس از رسیدن کامل میوه انجام می گیرد. از واریته های مختلف کرچک، استفاده هایی به شرح زیر به عمل می آید:

۱- از دانه Var. major که میوه آن پس از رسیدن کامل باز می شود، روغنی استخراج می گردد که منحصر به مصارف صنعتی می رسد. زراعت این گیاه بیشتر در هند و چین صورت می گیرد.

۲- Var. minor، دانه های کوچک به ابعاد ۱۰ تا ۱۲ در ۶ تا ۷ میلی متر دارد. میوه آن پس از رسیدن، خود به خود باز شده و دانه ها به خارج پرتاب می گردد. کشت آن در ماداگاسکار معمول است.

۳- Var. sanguineus، دانه های بیضوی به رنگ قرمز خونی دارد: زراعت آن در الجزيره انجام می گیرد.

۴- Var. zamibarensis، دانه های مسطح، پهن، به رنگ سفید و دارای خطوط قهوه ای و قرمز به بزرگی ۱۵ تا ۱۸ در ۱۰ تا ۱۴ میلی متر دارد و از آفریقای شرقی به سایر نقاط صادر می شود.

دانه واریته های شکوفا را پس از خشک کردن، و انواع ناشكوفا را پس از جدا کردن از میوه و خشک کردن، مورد استفاده قرار می دهند. طرز خشک شدن دانه ها نیز در کیفیت روغن حاصل از آن ها تاثیر بسزا دارد.

برگ و دانه های کرچک و روغن کرچک که با فشار دادن دانه های گیاه کرچک به دست می آید.

دانه کرچک، علاوه بر مواد روغنی دارای ۲.۴ تا ۳.۹ درصد مواد معدنی، ۱.۰۵ درصد اسید مالیک، ۲.۱ تا ۲.۹ درصد از گلوسیدها، ۴.۲۰ درصد مواد محلول در الكل، ۱۹ تا ۲۶ درصد مواد ازته، ۲.۵ تا ۵.۷ درصد سلولز است. روغن کرچک Ricinus oil، Castor oil) Huile de Ricine)، از فشردن دانه های بدون پوسته تهیه می شود. امروزه از دانه کرچک، ۴ نوع روغن: روغن فشار اول، روغن کرچک دارویی، روغن کرچک فشار دوم و روغن سولفوره تهیه می کنند.

در صنعت ابتدا دانه ها را بر حسب ابعاد و بزرگی، جور می کنند سپس از بین استوانه های متحرک که حرکت آن ها به طرز خاصی تنظیم می گردد، عبور می دهند. با حرکت پروانه دستگاه، موجبات خارج شدن پوسته دانه از مغز به سرعت فراهم می شود که وزن آن، مجموعا معادل ۳۰ درصد وزن کلی دانه است. پس از انجام این اعمال، دانه های بدون پوسته را له نموده به صورت خمیر در می آورند و آن را به گرمای ۷۰ درجه می رسانند.

سپس آن را در کیسه هایی که از الیاف Aloes یا پشم بز ساخته می شود می ریزند (در هر کیسه مقدار ۷ تا ۸ کیلوگرم) و تحت اثر دو فشار متوالی (۱۰۰ تا ۲۵۰ و ۳۰۰ کیلو بر هر سانتی متر مکعب) قرار می دهند و پس از آن که وزن روغن استخراج شده، معادل ۳/۱۰ وزن دانه ها رسید، آن را از زیر فشار خارج می کنند و به کمک گرمای بخار آب ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه، مواد آلبومینوئیدی روغن منعقد ساخته آن را صاف می نمایند. روغنی که بدین نحو به دست می آید، روغن فشار اول تجارتی است و اسیدیته متوسط آن ۱/۱۰۰ است.

این روغن از دانه های عاری از پوسته برخی از واریته های پرورش یافته، تحت اثر فشار به دست می آید. روغن فشار اولی که از دانه های مذکور تهیه می شود پس از صاف و بی رنگ شدن، مورد استفاده قرار می گیرد. برای این کار به کمک زغال حیوانی، آن را صاف کرده به صورت قشری به ضخامت ۷ تا ۸ سانتی متر، تحت اثر نور خورشید قرار می دهند تا رنگ آن به کلی زایل شود. با وارد کردن بخار آب به درون روغن حاصل، می توان آن را فاقد بو نمود.

از باقی مانده فشار اول که متجاوز از ۳۰ درصد روغن دارد، تهیه می شود. برای این کار باقی مانده فشار اول را به صورت گرد درآورده معادل ۱۰ تا ۱۵ درصد، آب گرم بدان می افزایند سپس تحت اثر فشار قرار می دهند. در حدود ۳۰ درصد روغن با این طریق به دست می آید.

این روغن به خلاف روغن فشار اول، رنگین است. اسیدیته آن نیز زیاد و بین ۵ تا ۶ درصد می باشد. علت بالا بودن میزان اسیدیته، تجزیه گلیسریدهای مختلف روغن، تحت اثر فرمان ها و آب گرم است. از این نظر چون وارد کردن آب گرم معایبی در روغن ایجاد می کند، امروزه استفاده از دستگاه های مخصوص Digesteur، برای استخراج روغن توصیه می شود.

چون تفاله فشار دوم دارای ۵ تا ۶ درصد روغن است از این جهت به کمک حلال های آلی نظیر سولفورکربن، روغن آن را استخراج می نمایند. اسیدیته روغن اخیر خیلی زیاد و رنگ آن نیز سبز تیره است. بوی نامطبوع آن به علت وارد ساختن سولفور کربن ناخالصی است که معمولا برای استخراج روغن به کار می برند.

روغن کرچک مایعی است غلیظ، زلال، چسبنده، بی رنگ یا به رنگ کمی زرد و دارای بو و طعم ناپسند که در گرمای ۲۵.۵ درجه، دارای وزن مخصوصی بین ۰.۹۶۱ تا ۰.۹۶۳ است. روغن کرچک در گرمای صفر درجه، به علت آزاد کردن بعضی مواد قابل تبلور، حالت کدر پیدا می کند. پس از انجماد نیز به صورت توده ای به رنگ زرد شفاف در می آید. روغن کرچک، به هر نسبتی در اسید استیک کریستالیزابل، اتر، الكل مطلق و در هم حجم خود اتر دوپترول و الكل ۹۵ درجه حل می شود.

روغن کرچک در روغن های معدنی غیرمحلول است مگر آن که مخلوط با یک روغن نباتی دیگر باشد. روغن کرچک اگر به مدت چند ساعت، تحت اثر گرمای ۳۰۰ درجه قرار گیرد، پلیمریزه (Polymerisé) می شود و در این حالت، قابلیت انحلال در روغن های معدنی را پیدا می کند.

روغن کرچک دارای مقدار بسیار کم استئارین، پالمیتین، ریسی نولئين Ricinole ine (گلیسرید اسید ریسی نولئیکac. ricinolé ique) و گلیسریدهای دیگر است به علاوه دارای اسید دی هیدروکسی استئاریک acide dihydroxyste arique و اسید ایزوریسینولئیک می باشد.گیاه کرچک باقلا

روغن کرچک، طبق آن چه که در کتب علمی جدید منعکس است دارای اسیدهای چرب به نسبت های زیر است:

اسید ریسینولئیک (Acide ricinolé ique)، به فرمول C۱۸H۳۲O۳ و به وزن ملکولی ۲۹۸.۴۵ است. نخستین بار در روغن حاصل از .Ricinus communis L و واریته های آن به دست آمد. تقریبا معادل ۴۰ درصد گلیسرید اسیدهای چرب روغن ارگو (Ergot oil) را تشکیل می دهد. از روغن نوعی کتان به نام Linum mucronatum نیز این اسید استخراج شده تعیین فرمول گسترده آن توسط Goldsobel انجام گرفته است.

اسید ریسی نولئیک، حالت مایع دارد، در الكل، استن، اتر و کلروفرم حل می شود. به مصرف تهیه صابون های مورد استفاده در خشکشویی می رسد. اختصاصات اسیدهای چرب اشباع نشده مهم مانند اسیدهای لینولئیک (عوامل ویتامین F) و غیره که به حالت گلیسریدی در روغن های گیاهی وجود دارند و چون بعضی از انواع اشباع شده این اسیدها نیز که غالبا همراه آن ها، در روغن های گیاهی وجود دارند مانند اسید استئاریک، در ساختن فراورده های زیبایی و بهداشتی و یا در تهیه کرم های پایه، نقشی دارند از این جهت چند نوع مهم آن ها در زیر شرح داده می شوند:

اسید استئاریک Acide sté arique (اوكتادکانوئیک اسید Octadecanoic acid )، اسیدی است که مانند اسیدپالمیتیک، بیش از همه اسیدهای چرب اشباع شده دیگر، در روغن های گیاهی، به حالت گلیسریدی وجود دارد. به صورت توده ای سخت، به رنگ سفید یا کمی مایل به زرد می باشد و یا به حالت جامد با ظاهر شفاف و متشکل از ذرات متبلور دیده می شود.

اسید استئاریک به فرمول C۱۸H۳۶O۲ و به وزن ملکولی ۲۸۴.۴۸ است. به حالت گلیسریدی در پیه و چربی های حیوانی مختلف، هم چنین در بعضی روغن های گیاهی یافت می شود به علاوه از هیدروژنه کردن (hydrogenation) روغن دانه پنبه با روغن های گیاهی دیگر تهیه می گردد. به صورت ورقه های کوچک و سفید رنگ نیز در می آید. وزن مخصوص آن در گرمای ۷۰ درجه، ۰.۸۴۷ نقطه ذوب آن بین ۶۹ و ۷۰ است. اسید استئاریک به مقدار جزئی در آب حل می شود.

هر گرم آن در ۲۱ میلی لیتر الكل، ۵ میلی لیتر بنزن، ۲ میلی لیتر کلروفرم، ۳۶ میلی لیتر استن، ۶ میلی لیتر تتراکلرورکربن و ۳.۴ میلی لیتر بی سولفید کردن محلول است. در استات امیل و تولوئن نیز حل می شود. اندیس صابونی آن بین ۱۹۷ و ۲۱۲ است و نباید بیش ۰.۲ درصد آب داشته باشد.

اسید استئاریک افی سینال، مخلوطی از اسید استئاریک، اسید پالمیتیک و به مقدار کم از اسید اولئیک می باشد. اسید استئاریک، در تهیه شیاف ها، پمادها، بعضی قرص ها، ساختن کرم استئارات سدیم، فراورده های بهداشتی مختلف، شمع و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.

اسید پالمیتیک Acide palmitique (هگزادکانوئیک اسید Hexadecanoic acid، هگزادسیلیک اسید Hexadecylic acid، ستیلیک اسید Palmitic acid ,Cetylic acid)، به فرمول C۱۶H۳۲O۲ و به وزن ملکولی ۲۵۶.۴۲ است. به حالت گلیسریل استر (glyceryl ester) در چربی ها و روغن ها یافت می شود. از روغن نخل، پیه گیاهی چین (Chinese vegetable tallow) نیز به دست می آید.

اسید پالمیتیک به صورت فلس های کوچک، سفید و متبلور به دست می آید. در گرمای ۶۳ تا ۶۴ درجه ذوب می شود. در آب غیر محلول ولی در الكل سرد و اتردوپترول به مقدار کم حل می گردد. به مقادیر زیاد در الكل داغ، اترپروپیل و کلروفرم محلول است. اندیس صابونی شدن آن بین ۲۰۵ و ۲۲۱ و نقطه انجماد آن، در دمای بین ۵۳.۵ و ۶۲ درجه است. اسید پالمیتیک نباید بیش از ۱.۵ درصد آب داشته باشد و باید در ظروف کاملا در بسته نگه داری شود.

اسید آراشیدیک Acide arachidique (آراشیک اسید arachidic acid، arachic acid Eicosamic acid)، به فرمول C۲۰H۴۰O۲ و به وزن ملکولی ۳۱۲.۵۲ است. اسید چربی است که در روغن های گیاهی مانند روغن بادام زمینی، روغن ماهی و غیره یافت می شود. از هیدروژنه کردن اسید آراشیدونیک نیز به دست می آید. سنتز آن توسط Linstead و همکارانش نیز صورت گرفته است.

اسید آراشیدیک، به حالت متبلور در الكل به دست می آید. در گرمای ۷۵.۵ درجه ذوب می شود. در آب غیر محلول است. متیل استر (Methy ester) آن، به فرمول C۲۱H۴۲O۲ می باشد و در گرمای ۴۷ درجه نیز ذوب می شود. اتیل استر (Ethyl ester) آن به فرمول C۲۲H۴۴O۲ است و در گرمای کم تر یعنی در ۴۱ درجه ذوب می گردد.

اسیدلينيوسریک Acide lignoce rique (تتراکوزانوئیک اسید Tetracosanoic acid، Limoceric acid)، به فرمول C۲۴H۴۸O۲ و به وزن ملکولی ۳۶۸.۶۲ است. در دانه انواع مختلف Corchorus مانند .C. capsularis L، قطران چوب بعضی انواع Fagus و غیره یافت می شود و استخراج شده است.

غالب روغن های طبیعی نیز مقدار کمی از این اسید چرب به صورت گلیسرید (glyceride) در خود دارند. روغن دانه درخت کوچکی نیز به نام Adenanthera pavonina که در هند می روید، دارای معادل ۲۵ درصد از آن است. سنتز آن توسط Fieser و همکارانش صورت گرفته است. اسید لينيوسریک، به حالت متبلور به دست می آید. در گرمای ۸۴.۱۵ درجه ذوب می شود. در اتانول حل می گردد.

دانه کرچک دارای نوعی توکسالبومین با اثر سمی شدید به نام ریسین (ricine) است که در سال ۱۸۸۹ میلادی توسط Stillmarck به دست آمد به علاوه دارای یک ماده سمی دیگر از مشتقات پیریدین (Pyridine) به نام ریسینین (ricinine) است که در ۱۸۶۴ توسط Tusson از آن استخراج شد. به علت وجود همین مواد سمی است که گاهی از مصرف دانه کرچک، عوارض مسمومیت خطرناک و حتی منجر به مرگ به وجود می آید.

مصرف ۳ تا ۴ مغز دانه کرچک در اطفال و ۱۵ مغز دانه در اشخاص بالغ باعث ایجاد عوارض خطرناک و منجر به مرگ می شود زیرا با مصرف آن و ورود مواد سمی در بدن، موجبات انعقاد خون در درون عروق و پیدایش ضایعاتی در روده و هم چنین احتقان شش و کبد فراهم می گردد.

علائم مسمومیت با دانه کرچک عبارت از تهوع، قی شدید، بند آمدن ادرار، گرفتگی عضلات، پریدگی رنگ چهره، حالت اسهالی، لرزش، تب، ضعیف شدن نبض، ضعف کلی قوا و گاهی تشنج است که ممکن است منتهی به مرگ شود. در مسمومیت از دانه کرچک، باید با وسایلی حالت قی را تحریک کرد و معده را تخلیه نمود. مواد نرم کننده دستگاه هضم و مواد نیرو دهنده عمومی بدن به بیمار داد و به علاوه ترکیبات مدر و تریاک دار به کار برد.

ریسین (Ricine)،نوعی ماده پروتئینی با اثر سمی است. از دانه کرچک مخصوصا از .R. sanguineus L به دست آمده است. وزن ملکولی تقریبی آن، ۶۵۰۰۰ است و مرکب از دو زنجیره A و B به وزن های ملکولی ۳۲۰۰۰ و ۳۳۰۰۰ می باشد. ریسین برای سلول های بدخیم، بیشتر از سلول های طبیعی، سمیت ایجاد می کند. ریسین از سموم پروتوپلاسمی است و اگر از طريق استنشاق و یا تزریق درون وریدی، وارد بدن شود سمیت زیاد تری ظاهر می کند.

ریسینین (Ricinine)، به فرمول C۸H۸N۲O۲ و به وزن ملکولی ۱۶۴.۱۶ است. از برگ کرچک به دست آمده است. تعیین روش استخراج آن، توسط Bo ttcher انجام شده است.

ریسینین، به صورت بلوری های منشوری سوزنی، در الكل به دست می آید. در گرمای ۲۰۱.۵ درجه ذوب می شود. در گرمای ۱۷۰ – ۱۸۰ درجه، تحت اثر فشار ۲۲ میلی متر، تصعيد می گردد. به مقدار کم در آب، الكل، كلروفرم و اتر حل می شود. با اسیدها ایجاد ملح نمی کند.

مسمومیت آن برای انسان از راه خوردن، با عوارضی نظیر تهوع، استفراغ، خونریزی های معده و روده، پیدایش ضایعاتی در کبد و کلیه، تشنج، اغما، پایین آمدن فشار خون و ضعف عمل دستگاه تنفس همراه است و در پایان منجر به مرگ می شود.گیاه کرچک باقلا

روغن این گیاه از راه خوراکی به عنوان ملین مقدار ۲ تا ۱۰ گرم و به عنوان مسهل ۱۰ تا ۶۰ گرم در اشخاص بالغ مصرف می شود. مقدار مصرف روغن این گیاه برای کودکان ۲ گرم به ازای هر سال سن است. زمان اثر روغن کرچک معمولا ۲ تا ۶ ساعت پس از مصرف است.

روغن کرچک و مشتقات آن را در تهیه ی سوپ و مصارف صنعتی و تولیدی به کار می برند. سم ریسین، از فرآورده های جانبی است که در هنگام تهیه روغن کرچک به دست می آید. تنها ۱ درصد از روغن کرچک تولید شده در جهان را صرف مصارف دارویی با تولید فرآورده های مفید برای سلامتی می کنند.

خواص دارویی گیاه کرچک به طور خلاصه عبارتند از: رفع موخوره، ضد خارش و ضد درد، کمک به التيام زخم، عفونت های قارچی پوست، ضد چین و چروک پوست، آنتی باکتریال برای زخم‌ها، تقویت و رشد موژه‌ها، مفاصل دردناک، مشکلات آرتروز، بیماری های اسکلتی و عضلانی، افزایش گردش خون، درمان یبوست، جزیی از هر برنامه سم زدای.

روغن کرچک دارای اثر ملین و مسهلی است. مصرف آن با تحریکات روده همراه نیست و به علاوه می توان آن را مناسب ترین مسهل در طی دوره آبستنی دانست. به عنوان رفع یبوست عادی نیز می توان روغن کرچک را مورد استفاده قرار داد. اعراب، روغن کرچک را جهت از بین بردن لکه های پوست بدن مانند کک مک، بر روی آن می مالند.

روغن کرچک برای درمان عفونت های قارچی پوست، و همچنین برای درمان و ضدعفونی نمودن خراش ها و بریدگی‌های جزیی موثر است. روغن این گیاه ضد خارش و ضد درد است، هم چنین به کاهش علایم عفونت های جزیی پوست و التیام سریع تر آن ها کمک می کند. روغن کرچک به آسانی جذب مو می شود؛ لذا هنگامی که با این روغن انتهای خشک شده موها را چرب کنید، آن‌ها را مرطوب کرده و از موخوره دو شاخه شدن آن ها جلوگیری می کند.

روغن گیاه کرچک به آسانی جذب پوست می شود؛ یعنی آن ها را تغذیه و مرطوب نگه می دارد. از این روغن سال‌ها به عنوان کرم صورت برای کاهش خطر ابتلا به حلقه های تیره زیر چشم و کمک به پیشگیری و درمان چین و چروک استفاده می شود. روغن کرچک به طور معمول برای مرطوب کردن و شفافیت طبیعی لب استفاده می شود.

به منظور تقویت و رشد مژه ها روغن این گیاه را به ریمل های طبیعی اضافه می کنند. خواص آنتی باکتریال روغن کرچک باعث می شود تا روی زخم های باز به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده عمل کند. روغن کرچک از جمع شدن آب در بافت ها و نسوج بدن جلوگیری و مانع اضافه وزن می شود.

در طب آیورودا، رایج است که مخلوطی از روغن این گیاه و پودر زردچوبه را به توده ها و برآمدگی‌های لنفاوی زیر پوست می زنند تا آنها را حل کنند. این روغن برای استفاده در ماساژ کامل بدن برای افرادی که بدنشان مایعات را در خود بیش از اندازه نگه می دارد بسیار مفید است. روغن کرچک علاوه بر خاصیت آنتی باکتریال (ضد میکروبی)، دارای خواص ضد درد قوی نیز هست.

هم چنین مالیدن آن برای تسکین مفاصل دردناک، مشکلات آرتروز یا سایر بیماری‌های اسکلتی عضلانی راه حلی ایده آل است. برای کمک به این خاصیت و افزایش گردش خون در محل درد یا زخم بهتر است فلفل و پودر زردچوبه را نیز به روغن کرچک اضافه کنید، این پماد گرم کننده و تحریک کننده نیز خواهد بود. این پماد را می توان روی نواحی سفت شده و دردناک قرار داد و ماساژ داد و پماد از شب تا صبح روی محل باقی بماند.

به بیماران دستور داده می‌شود که این روغن را به کل پوست منطقه شکمی خود (از قفسه سینه تا زیر ناف) بمالند و ماساژ دهند، اطمینان حاصل کنند که این روغن حتما تا ناحیه بالای کبد را نیز پوشش داده است. آن گاه ناحیه روغن زده شده را با یک حوله و یک کیسه آب گرم بپوشانند. گرمای اضافی به روغن کمک می کند تا به اجزا شکمی نفوذ کند و ضایعات را از بین ببرد.

همچنین رکود كل سیستم گوارشی، از جمله کبد را کاهش دهد. توانایی این روغن در تحریک کبد به فرآیندهای سم زدایی طبیعی (که توسط کبد صورت می پذیرد) کمک می کند.عصاره این گیاه خواص حشره کش و کنه کش دارد. و مردم قبایل بودو (Bodo) در کشور هندوستان از برگ‌های این گیاه برای تغذیه و پرورش کرم ابریشم استفاده می کنند.

روغن کرچک در مصارف داخلی به عنوان ملین و به مقدار دو تا ده گرم به حالت معمولی یا درون کپسول و به عنوان مسهل به مقدار ده تا شصت گرم، در اشخاص بالغ دو گرم بر حسب هر یک از سنین عمر در اطفال مصرف می شود. مقدار فوق گاهی با یک زرده تخم مرغ و ۱۵۰ تا ۲۰۰گرم آب که به شکل امولسیون درآمده باشد نیز به صورت تنقيه استعمال می گردد. به جای افزودن آب، می توان ۲۰۰ گرم جوشانده ختمی به کار برد.

برای پوشاندن طعم نامطبوع روغن کرچک که گاهی عدم تحمل ایجاد می کند، معمولا روغن را به صورت امولسیون های قابل مصرف در می آورند و یا به صورت مخلوط در قهوه و یا آب نارنج مصرف می کنند. در استعمال خارج، پماد و لوسیون آن در رفع شوره سر موثر است. برگ کرچک در چین به مصرف تغذيه نوعي لارو که از آن ابریشم بسیار خوب فراهم می شود، می رسد.

از روغن کرچک فشار دوم و سوم، منحصرا در صنعت استفاده به عمل می آورند. از روغن کرچک، برای تهیه فراورده های دارویی و بهداشتی و هم چنین در صنعت، استفاده به عمل می آید

ابتدا جوشانده ۲۰ در هزار ریشه ختمی را تهیه نموده سپس روغن کرچک و زرده تخم مرغ را به محلول صاف شده می افزایند و هم می زنند تا محلول یک نواخت شود.

برای مصرف در یک دفعه.

روغن کرچک از مواد اصلی جهت ساختن بعضی فراورده های صنعتی منشا شیمیایی است. از آن در تهیه اسید سباسیک ac. sebacique که در ساختن رزین ها و فیبرهای سنتتیک مصرف دارد، استفاده به عمل می آید. روغن کرچک برای روغن کاری و نرم کردن حرکات ماشین آلات و موتورها، ساختن صابون، تهیه بعضی فراورده های آرایشی و بهداشتی و به حالت سولفاته در تهیه نوعی روغن به نام Turkey red oil، به منظور رنگ کردن الياف منسوجات و موارد صنعتی دیگر استفاده می شود.

اسید سباسیک Decanedioic acid) Acide sebacique)، به فرمول C۱۰H۱۸O۴ و به وزن ملکولی ۲۰۲.۲۴ است. از حرارت دادن روغن کرچک یا اسید ریسی نولئیک با هیدرات سدیم به دست می آید. به صورت ورقه های منشوری شکل منوکلینیک یا ورقه های نازک، در مخلوط استن و اتر دوپترول به دست می آید. به مقدار زیاد در الكل ها حل می شود. روغن کرچک هیدروژنه (Castorwax، Opalwax)، به صورت نوعی موم سفید و دارای نقطه ذوب بین ۸۶ و ۸۸ است. در آب و غالب حلال های آلی به کلی غیر محلول است. از آن برای آستر دادن به اشیا پارچه ای یا کاغذی جهت غیر قابل نفوذ کردن آن ها در مقابل آب، تهیه شمع، نوعی واکس کفش، کاغذ کربن، پمادهای بهداشتی و آرایشی و غیره استفاده به عمل می آورند.

در صورتی که فرد مبتلا به التهاب روده‌ای است، باید از مصرف روغن کرچک پرهیز کند. تمام اجزای گیاه سمی هستند، به خصوص دانه های آن که بسیار سمی است. محل بازی کودکان نباید نزدیک به گیاه باشد؛ این گیاه علی رغم زیبا بودنش دارای دانه های بسیار سمی است که در صورت بلعیده شدن کشنده است. ریسین، پروتیینی بسیار سمی است که در پوست دانه های کرچک وجود دارد.

اگر دانه آن توسط کودکان و بزرگسالان خورده شوند، تا چند روز علایم عمده ای از مسمومیت بروز نمی کند، مگر این که دانه ها جویده شده باشند، در این صورت علایم مسمومیت خیلی زود ظاهر می شود. چنین فردی اندکی اشتهای خود را از دست میدهد و دچار تهوع، استفراغ و اسهال می شود. به تدریج فرد دچار استفراغ مداوم، اسهال خونی و در موارد کشنده، دچار زردی می شود.

مقدار یا به اصطلاح دز کشنده در اطفال، ۵ تا ۶ دانه کرچک است و در بزرگسالان حدود ۲۰ دانه است. اگر کسی اشتباها از دانه های این گیاه مصرف کرده باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کند و با شست وشوی معده و استفاده از زغال می توان سم موجود در معده و روده ها را شست.

درمان اختصاصی برای این مسمومیت وجود ندارد و مسمومیت بیمار باید از نظر بروز عوارضی مثل نارسایی کلیه و کبد تحت نظر قرار گیرد. اگر نارسایی کلیه بروز کند لازم است بیمار دیالیز شود. اگر پس از ۶ ساعت از جویدن دانه های کرچک علایمی بروز نکرد، پس سم کم بوده است یا دفع شده است. در این حالت می توان فرد مسموم را از بیمارستان مرخص کرد. البته ترخیص به معنای رفع خطر مسمومیت نیست، بلکه خطر کم شده است.

لذا به این بیماران توصیه می شود در صورت بروز اسهال خونی یا زردی به سرعت به بیمارستان مراجعه کنند.از آن جا که کرچک ملین است، نباید در موارد زیر مصرف شود:

تکثیر این گیاه با کاشت بذر پس از آخرین سرمای فصل بهار صورت می گیرد. رنگ بذرها در انواع مختلف متفاوت است و به رنگ‌های سفید، قهوه ای، نخودی، خاکستری، سیاه و قرمز هستند. رنگ‌ها به صورت خال هایی بر روی پوست بذر به چشم می خورند که زیبایی خاصی دارد. گیاه کرچک در شرایط گلخانه و در دمای حدود ۲۰ درجه سانتی گراد می تواند حدودا تا ارتفاع ۲ تا ۳ متر در سال رشد کند.

یخبندان و سردی هوا عاملی است که رشد و نمو گیاه را محدود می کند به طوری که در دمای کم تر معمولا به شکل بوته و ارتفاعی آن کم تر است.کرچک علی رغم این که به آفتاب کامل نیاز دارد، اما با محیط‌ های کم آفتاب نیز مشکلی ندارد و رشد می کند. کرچک تقریبا در همه نوع خاک به جز خاک‌های سنگین رسی رشد می کند و محصول می‌دهد. خاک های بسیار حاصل خیز، سبب رشد بیش از حد می شود و زمان لازم برای بلوغ و دوره‌ی گلدهی را بسیار طولانی می کند.

کرچک پا بلند در برابر خشکی مقاوم است. اما گونه های پا کوتاه یا یک ساله برای بیشترین تولید محصول نیاز به رطوبت کافی دارند. برای آماده کردن زمین و بستر کاشت، شخم اولیه باید به حد کافی عمیق باشد تا لایه های متراکم خاک شکسته و از هم باز شود؛ زیرا مقاومت گیاه به خشکی تا حد زیادی بستگی به توانایی ریشه برای نفوذ در خاک و جذب رطوبت دارد.

جوانه زدن بذر کرچک ۲ تا ۳ هفته زمان لازم دارد. گیاه کرچک را باید در مقابل بادهای شدید محافظت کرد. کرچک‌های پا بلند در برابر خشکی مقاومت زیادی دارند و معمولا حتی با بارندگی کم، محصول (بذر) قابل قبولی تولید می کنند اما کرچک‌های پا کوتاه برای تولید حداکثر محصول نیاز به رطوبت کافی دارند. با توجه به این که کرچک می تواند آب را از عمق خاک جذب کند برای مناطقی که با مشکل کمی آب رو به رو هستند محصولی مناسب است.

در دوران گل دهی رطوبت خاک باید کافی باشد؛ چون کمبود رطوبت باعث تولید دانه های سبک و پوچ می‌شود و زمانی که بیشتر کپسول ها تشکیل شدند؛ یعنی حدود ۲۰ تا ۳۰ روز قبل از برداشت باید آبیاری متوقف شود. در سطوح کم، گیاه کرچک با دست برداشت می شود به این طریق که خوشه ها را بریده و در آفتاب خرمن می کنند تا کپسول ها خشک شوند و در نقاط مرطوب نیاز به خشک کن یا گرمای مصنوعی دارند تا پوست کندن به راحتی انجام گیرد.

زراعت کرچک در غالب نواحی ایران مخصوصا در خراسان، جنوب ایران و بلوچستان معمول است.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

وب‌ سایت

ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.

دیدگاه

تمامی حقوق مادی و معنوی برای وب‌سایت آیدانا محفوظ می‌باشد.

سبد خرید شما خالی است.

0