شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
شیرین بیان به آلمانی
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد.
این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است.
با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد.
ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است.
مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود.
این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس (Erk soos) است. بخصوص در ماه رمضان جهت کاهش تشنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشههای گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرینتر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک[پانویس ۱] با افزایش سن گیاه افزایش مییابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلاً شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین،[پانویس ۲] اسید گلیسریزیک و نمکهای پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخمهای گوارشی مفید است.
ریشههای این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلطآوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بودهاست؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار میبردهاند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستیمادهو (Jastimadhu) معروف بودهاست.
ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد؛ بنا بر این میتوان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلولهای شستشوی دهان و نیز خمیر دندانها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده میشود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه بهشمار میرود. این ماده به شکل طبیعیاش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و میتوان آن را به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد.
مهمترین خاصیت شیرین بیان، تأثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمانکننده ورم و زخم معده و اثنیعشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درونریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است یا خیر.
یکی از خواص دارویی شیرین بیان خاصیت ضد لک و روشنکنندگی آن بر پوست است که در قالب کرمهای مراقبت از پوست ارائه شدهاست.[۵]
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراوردههای آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیدهاست. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی، کاهش پتاسیم خون و بالا رفتن فشار خون میگردد.
در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.
استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود و تهدید کننده حیات است.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرینبیان دچار درد عضله و عدهای دیگر با کرخت شدن دست و پا و حتی فلج هر چهار اندام (کوادری پلژی) مواجه میشوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز میشود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فراوردههای آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهیاند، منع شدهاست.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانیمدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
شیرین بیان به آلمانی
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد.
این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است.
با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد.
ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است.
مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود.
این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس (Erk soos) است. بخصوص در ماه رمضان جهت کاهش تشنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشههای گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرینتر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک[پانویس ۱] با افزایش سن گیاه افزایش مییابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلاً شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین،[پانویس ۲] اسید گلیسریزیک و نمکهای پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخمهای گوارشی مفید است.
ریشههای این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلطآوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بودهاست؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار میبردهاند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستیمادهو (Jastimadhu) معروف بودهاست.
ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد؛ بنا بر این میتوان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلولهای شستشوی دهان و نیز خمیر دندانها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده میشود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه بهشمار میرود. این ماده به شکل طبیعیاش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و میتوان آن را به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد.
مهمترین خاصیت شیرین بیان، تأثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمانکننده ورم و زخم معده و اثنیعشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درونریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است یا خیر.
یکی از خواص دارویی شیرین بیان خاصیت ضد لک و روشنکنندگی آن بر پوست است که در قالب کرمهای مراقبت از پوست ارائه شدهاست.[۵]
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراوردههای آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیدهاست. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی، کاهش پتاسیم خون و بالا رفتن فشار خون میگردد.
در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.
استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود و تهدید کننده حیات است.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرینبیان دچار درد عضله و عدهای دیگر با کرخت شدن دست و پا و حتی فلج هر چهار اندام (کوادری پلژی) مواجه میشوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز میشود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فراوردههای آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهیاند، منع شدهاست.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانیمدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
شیرین بیان به آلمانی
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد.
این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است.
با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد.
ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است.
مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود.
این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس (Erk soos) است. بخصوص در ماه رمضان جهت کاهش تشنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشههای گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرینتر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک[پانویس ۱] با افزایش سن گیاه افزایش مییابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلاً شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین،[پانویس ۲] اسید گلیسریزیک و نمکهای پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخمهای گوارشی مفید است.
ریشههای این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلطآوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بودهاست؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار میبردهاند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستیمادهو (Jastimadhu) معروف بودهاست.
ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد؛ بنا بر این میتوان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلولهای شستشوی دهان و نیز خمیر دندانها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده میشود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه بهشمار میرود. این ماده به شکل طبیعیاش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و میتوان آن را به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد.
مهمترین خاصیت شیرین بیان، تأثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمانکننده ورم و زخم معده و اثنیعشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درونریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است یا خیر.
یکی از خواص دارویی شیرین بیان خاصیت ضد لک و روشنکنندگی آن بر پوست است که در قالب کرمهای مراقبت از پوست ارائه شدهاست.[۵]
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراوردههای آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیدهاست. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی، کاهش پتاسیم خون و بالا رفتن فشار خون میگردد.
در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.
استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود و تهدید کننده حیات است.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرینبیان دچار درد عضله و عدهای دیگر با کرخت شدن دست و پا و حتی فلج هر چهار اندام (کوادری پلژی) مواجه میشوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز میشود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فراوردههای آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهیاند، منع شدهاست.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانیمدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
شیرین بیان به آلمانی
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد.
این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است.
با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد.
ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است.
مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود.
این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس (Erk soos) است. بخصوص در ماه رمضان جهت کاهش تشنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشههای گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرینتر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک[پانویس ۱] با افزایش سن گیاه افزایش مییابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلاً شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین،[پانویس ۲] اسید گلیسریزیک و نمکهای پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخمهای گوارشی مفید است.
ریشههای این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلطآوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بودهاست؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار میبردهاند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستیمادهو (Jastimadhu) معروف بودهاست.
ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد؛ بنا بر این میتوان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلولهای شستشوی دهان و نیز خمیر دندانها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده میشود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه بهشمار میرود. این ماده به شکل طبیعیاش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و میتوان آن را به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد.
مهمترین خاصیت شیرین بیان، تأثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمانکننده ورم و زخم معده و اثنیعشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درونریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است یا خیر.
یکی از خواص دارویی شیرین بیان خاصیت ضد لک و روشنکنندگی آن بر پوست است که در قالب کرمهای مراقبت از پوست ارائه شدهاست.[۵]
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراوردههای آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیدهاست. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی، کاهش پتاسیم خون و بالا رفتن فشار خون میگردد.
در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.
استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود و تهدید کننده حیات است.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرینبیان دچار درد عضله و عدهای دیگر با کرخت شدن دست و پا و حتی فلج هر چهار اندام (کوادری پلژی) مواجه میشوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز میشود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فراوردههای آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهیاند، منع شدهاست.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانیمدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
شیرین بیان به آلمانی
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد.
این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است.
با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد.
ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است.
مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود.
این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به عرقسوس (Erk soos) است. بخصوص در ماه رمضان جهت کاهش تشنگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قسمت مورد استفادهٔ شیرین بیان ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است. مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشههای گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرینتر است و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و گونه گیاه بین ۵ تا ۲۰ درصد است. اسید گلیسریزیک[پانویس ۱] با افزایش سن گیاه افزایش مییابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه، متغیر است؛ مثلاً شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایم دارد؛ در حالیکه شیرین بیان یونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره این گیاه حاوی ترکیب گلیسیریزین،[پانویس ۲] اسید گلیسریزیک و نمکهای پتاسیم و کلسیم است. اسید گلیسریزیک و گلیسیریزین برای درمان زخمهای گوارشی مفید است.
ریشههای این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست.
پودر ریشهٔ شیرین بیان (ریشهٔ خشک ساییدهٔ گیاه) خلطآوری مؤثر است و از زمانهای باستان به این منظور مورد استفاده بودهاست؛ مخصوصاً هندوها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکریت ayur-veda به معنی علم حیات) به کار میبردهاند (همچنین به عنوان خمیردندان) و به جاستیمادهو (Jastimadhu) معروف بودهاست.
ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه شیرین بیان در مقابله با پوسیدگی دندان نافع است. ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد؛ بنا بر این میتوان از شیرهٔ این گیاه به عنوان مادهٔ ضدپوسیدگی در محلولهای شستشوی دهان و نیز خمیر دندانها استفاده کرد.
در طب سنتی از این گیاه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده میشود.
امروزه نیز عصارهٔ شیرین بیان یکی از اجزاء ترکیبی شربت سرفه بهشمار میرود. این ماده به شکل طبیعیاش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفید است. شیرین بیان همچنین مدر (ادرارآور) و ملیّن است و میتوان آن را به عنوان عامل ضدویروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد.
مهمترین خاصیت شیرین بیان، تأثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمانکننده ورم و زخم معده و اثنیعشر است و بر روی سرطان معده تأثیر مطلوب دارد. همچنین برای درمان سوءهاضمه و از بین بردن نفخ شکم مفید است.
شیرین بیان بر سیستم درونریز بدن نیز تأثیرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با این حال مشخص نیست که آیا بر میزان تستوسترون آزاد نیز مؤثر است یا خیر.
یکی از خواص دارویی شیرین بیان خاصیت ضد لک و روشنکنندگی آن بر پوست است که در قالب کرمهای مراقبت از پوست ارائه شدهاست.[۵]
مصرف بی رویهٔ شیرین بیان یا سایر فراوردههای آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازهٔ هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیدهاست. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیتهای متابولیسمی، کاهش پتاسیم خون و بالا رفتن فشار خون میگردد.
در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.
استفادهٔ زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است.
مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشارخون و حتی سکتهٔ قلبی منجر شود و تهدید کننده حیات است.
برخی از افراد با مصرف زیاد شیرینبیان دچار درد عضله و عدهای دیگر با کرخت شدن دست و پا و حتی فلج هر چهار اندام (کوادری پلژی) مواجه میشوند.
مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز میشود.
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد.
مصرف این گیاه و فراوردههای آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهیاند، منع شدهاست.
البته با رعایت میزان معقول مصرف شیرین بیان میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرده، از خواص بسیار مفید آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانیمدت شیرین بیان، بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
دیکشنری آموزشی بیاموز، یک دیکشنری آنلاین و رایگان است که با هدف استفاده زبان
آموزان زبان های
انگلیسی، آلمانی و فرانسه طراحی شده. در طراحی این دیکشنری گذشته از استاندارد بودن محتوا، توجه
ویژه ای
به المان های آموزشی شده است.
دیکشنری
انگلیسی
دیکشنری
آلمانی
دیکشنری
فرانسه
دیکشنری
ترکی استانبولی
شیرین بیان به آلمانی
خانه
وبسایت آموزشی
درباره ما
تماس با ما
آموزش
زبان ترکی
آموزش
زبان انگلیسی
آموزش
زبان فرانسه
آموزش
زبان آلمانی
دیکشنری
انگلیسی
دیکشنری
آلمانی
دیکشنری
فرانسه
دیکشنری
ترکی استانبولی
خانه
وبسایت آموزشی
درباره ما
تماس با ما
آموزش
زبان ترکی
آموزش
زبان انگلیسی
آموزش
زبان فرانسه
آموزش
زبان آلمانی
شما واژهای در دفتر واژه ثبت نکردهاید.
ترتیب بر اساس:
برای رفع محدودیت کاربر ویژه شویدبا حذف کوکی، لیست لغات از بین خواهد رفت.
واژه: شیرینبیان
نقش دستوری: اسم
شیرین بیان به آلمانی
آواشناسی: SirinbayAn
الگوی تکیه: WWWS
شمارگان هجا: ۴
برابر ابجد: ۶۳۳
راش را بخوانید.راش را بخوانید.راشد را بخوانید.
این ویژگی تنها برای کاربران ویژه فعال است.
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
شیرین بیان . [ ریم ْ ب َ ] (اِ مرکب ) ریشه ٔ دوایی که به تازی اصل السوس گویند. (ناظم الاطباء). سوس . دارهرم . غلوخزیا. غلوقزیا. عودالسوس . قلوقیریزا. غلوقوریزا. موئینه . (یادداشت مؤلف ). اسم ترکی سوس است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). گیاهی است علفی و پایا از تیره ٔ سبزی آساها که به ارتفاع 50 سانتی متر تا یک متر می رسد. این گیاه بومی جنوب اروپا و شمال افریقا و نواحی معتدل آسیا می باشد (در اکثر نقاط ایران خصوصاً نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان بفراوانی می روید). برگهای آن مرکب و از 4 تا 7 زوج برگچه به اضافه ٔ یک برگچه ٔ انتهایی تشکیل یافته است . گلهایش مایل به آبی و میوه اش نیام و شامل 5 تا 6 دانه ٔ مایل به قهوه یی است . ریشه و ساقه ٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد. عصاره ٔ شیرین بیان به مناسبت شیرینی طعم آن جهت مخفی کردن طعم ناپسند بعضی داروها نظیر کاسیا و گنه گنه مصرف می شود و بعلاوه چون موجب کم شدن انقباضات روده می گردد آنرا بامسهل های قوی مخلوط می کنند تا از پیچش جلوگیری شود. سوس . اصل السوس . عرقسوس . عرق السوس . شجرةالسوس . مهک .توضیح : ریشه ٔ شیرین بیان در بازار به نام آسه نیز عرضه میشود. (فرهنگ فارسی معین ).- ریشه ٔ شیرین بیان ؛ عرق سوس . عرق دارهرم . (یادداشت مؤلف ).- شیرین بیان چینی ؛ گونه ای شیرین بیان که در نواحی شمالی چین و همچنین شمال شرقی ایران (نواحی خراسان ) و افغانستان بفراوانی می روید و طعم ریشه ٔ آن از دیگر انواع شیرین تر است . شیرین بیان خطایی . سوس چینی . سوس شوکی . (فرهنگ فارسی معین ).- شیرین بیان صحرایی ؛ گونه ای گون که از ریشه و ساقه ٔ زیرزمینی آن عصاره ٔ شیرین مزه ای استخراج می کنند و همان مصارف دارویی شیرین بیان را دارد. (فرهنگ فارسی معین ).
ترجمه و معنی انگلیسی کلمه و یا عبارت یا اصطلاح فارسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” عبارت است از licorice.
عبارت های فارسی دیگر که معادل یا مشابه عبارت فارسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” هستند و یا کلمات این عبارت را دارند نیز در ذیل به همراه معادل انگلیسی آنها، برای شما آورده شده است:
English
licorice
شیرین بیان به آلمانی
dace
honeyed , sweet , sugary
melodious, attractive, sweetly, feminine proper name
explanation, statement, lecture
sweet pepper
sweet pea
baking soda , bicarbonate of soda , soda
sweet corn
fresh
– نکته مهمی که در ترجمه فارسی به انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” باید به آن نیز توجه نمائید این است که این ترجمه در چه متن و یا محیطی قرار است استفاده شود. مثلاً آیا عبارت فارسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” یک عبارت و اصطلاح فارسی عامیانه است و یا رسمی و یا تخصصی است. این موضوع در انتخاب معادل انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” نقش تعیین کننده ای دارد.
– زمانی که قرار است متن فارسی را به انگلیسی ترجمه کنید، حتما لازم نیست همیشه عین ترجمه فارسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” به انگلیسی منعکس شود.
زیرا یک متن مخصوصاً متن تخصصی می تواند به صور مختلف ترجمه شود. مثلا
1- ترجمه تحت الفظی عبارت فارسی. مثلاً اینکه تک تک کلمات عبارت “شیرین بیان (گیاه شناسی)” را به انگلیسی تبدیل کنیم که به این کار ترجمه تحت الفظی عبارت “شیرین بیان (گیاه شناسی)” می گویند.
2- و ترجمه محتوایی عبارت “شیرین بیان (گیاه شناسی)” به انگلیسی که از نظر محتوی هیچ فرقی با متن اصلی ندارد و مفهوم را به دقت و به درستی ترجمه می کند و تازه در نوشته های تخصصی بیشتر کاربرد دارد.
– در فارسی بدلیل عدم اعراب گذاری روی حروف در کلمات ممکن است در نوشته یکی باشند ولی در تلفظ و معنی یکسان نباشد. مثلاً “پر” در یک نوشته می تواند به معنی ” پَر پرنده ” باشد و یا ” پُر “. (حتی همین عبارت “شیرین بیان (گیاه شناسی)” نیز ممکن است جور دیگری تلفظ شود که معنای متفاوتی داشته باشد.)
پس در انتخاب معادل انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” دقت کنید که در متن مبدا و اصلی معنی واژه ها به چه صورت است تا در ترجمه انگلیسی آن دچار اشتباه نشوید.
– ترجمه فارسی به انگلیسی در متون تخصصی ظرافت خاصی را می طلبد:
مثلاً “پیش پرداخت” را می توان به صورت “prepayment” و همچنین “advnace payment” ترجمه نمود. در نوشته های انگلیسی ترجمه دوم شایع و رساست.
جستجو در متون تخصصی خارجی موضوع را روشن می کند و مفهوم نگارش ما را در ذهن خواننده انگلیسی زبان بهتر منتقل می کند. در خصوص ترجمه انگلیسی کلمه یا اصطلاح “شیرین بیان (گیاه شناسی)” هم آیا این موضوع صدق می کند؟
پس بهترین راه در ترجمه کردن معنی از فارسی به انگلیسی خصوصاً در مباحث تخصصی، چک کردن معنای دقیق انگلیسی به انگلیسی کلمات خصوصاً در دیکشنری تخصصی آن موضوع می باشد.
بطور کلی زمانیکه می خواهید متن یا عبارتی را از فارسی به انگلیسی ترجمه و معنی کنید نکات ذیل را حتماً مدنظر خود قرار دهید.
– معنی متناسب با متن را پیدا کنید:
شیرین بیان به آلمانی
همانطور که می دانید اکثر کلمات انگلیسی، دارای معانی متعددی هستند. گاهی، این معانی با هم در تناقضند. مثلا کلمهٔ oath که هر دو معنی “قسم” و “فحش” را میدهد.
در برخی موارد نیز، معانی یک کلمه تاحدی به هم نزدیک است که انتخاب معنی درست و متناسب با متن، برای مترجم سخت و پیچیده میشود.
این مهارت با تمرین ترجمه، به آسانی حاصل میشود. به عبارت دیگر، انتخاب معنی درست و مقتضی متن، در ترجمههای بعدی آسانتر خواهد بود. آیا این موضوع در خصوص ترجمه انگلیسی licorice برای عبارت فارسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” صدق می کند؟
– انگلیسی مدرن صرف فعل ندارد و بیشتر به واسطه استفاده از فعل های کمکی و تغییر ساختار جمله عبارات و معانی پیچیده را می رساند.
گذشته از اختلافات کوچک در تلفظ، نکات کوچک گرامری و انتخاب واژه های تا حدی متفاوت زبان انگلیسی در مناطق مختلف جهان به یک شکل صحبت می شود و انگلیسی زبان های جهان به سادگی میتوانند از طریق این زبان با هم ارتباط برقرار کنند.
– انگلیسی جنسیت ندارد:
در زبان انگلیسی اسامی جنسیت ندارند. برخلاف نزدیکترین زبان ها به این زبان یعنی آلمانی و فرانسه که هر دو دارای جنسیت برای اسامی هستند در انگلیسی چنین قاعده ای نداریم. جنسیت اسامی تنها محدود به زبان های آلمانی و فرانسه نیست.
بخش بزرگی از زبان ها مانند تمام زبان های شرق اروپا (روسی و بیشتر زبان های اسلوایی)، زبان عربی و زبان های نزدیک به آن، زبان اسپانیایی و زبان های نزدیک به آن دارای جنسیت برای اسامی هستند.
پس در ترجمه فارسی به انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” از این منظر کار شما بسیار ساده می شود.
– در زبان انگلیسی افعال صرف نمی شوند:
در زبان انگلیسی افعال تقریبا صرف نمی شوند. این موضوع هم برخلاف بخش بزرگی از زبان ها از جمله آلمانی، فرانسه، روسی، عربی، اسپانیایی و حتی فارسی است.
صرف نشدن فعل ها، استفاده از آنها را در جمله بسیار ساده می کند؛ که این موضوع در ترجمه انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” سبب می شود کار شما ساده گردد.
– تلفظ انگلیسی:
تلفظ در زبان انگلیسی یکی از اولین نکاتی است که توجه شما را جلب می کند. بر خلاف فارسی در انگلیسی کلمات الزاما به آن صورتی که گفته می شوند نوشته نمی شوند و این سبب اشتباهاتی خصوصا برای زبان آموزان مبتدی می شود.
به این نوع از کلمات با تلفظ یکسان و املای متفاوت در زبان انگلیسی، Similar Words گفته می شود.
در واقع انگلیسی ساختار یکپارچه ای برای تلفظ واژه ها ندارد. به همین دلیل باید تلفظ واژه ها را به صورت جداگانه حفظ کنید. این موضوع در طول یادگیری لیست واژه های ضروری زبان انگلیسی بسیار با اهمیت است.
شیرین بیان به آلمانی
– زمان ها:
بیشتر زمان ها یا tenses در زبان انگلیسی تقریبا فاقد معادل و ترجمه فارسی هستند. یعنی مثلا زمان حال ساده را نمی تواند با با هیچ یک از زمان ها در فارسی معادل کرد.
این موضوع برای زمان هایی مثل زمان حال کامل به مراتب بیشتر به چشم می آید. یادگیری معنای دقیق این زمان ها از طریق تمرین ممکن خواهد بود.
– افعال عبارتی:
افعال عبارتی یا phrasal verbs که اصطلاحاً به آن ها افعال دوکلمه ای نیز گفته می شود، افعالی هستند که از ترکیب حرف اضافه با یک فعل ساخته می شوند و معنایی کاملا متفاوت نسبت به فعل اصلی دارند. این افعال در فارسی معادل ندارند و در ابتدا برای فارسی زبان ها گیج کننده به نظر می رسند. لیست مهمترین افعال عبارتی (دوکلمه ای) Phrasal Verbs زبان انگلیسی را می توانید در EnglishVocabulary.ir مشاهده نمائید.
– ریشه کلمات، پسوندها و پیشوندهای زبان انگلیسی
معمولاً دانستن ریشه کلمات انگلیسی، دانستن لیست پسوندهای انگلیسی و لیست پیشوندهای انگلیسی کمک بزرگی به یادگیری زبان انگلیسی می کند و به طور فزاینده ای سبب افزایش دامنه واژگان زبان انگلیسی در فرد می شود.
– انواع ضمایر:
در زبان انگلیسی برای حالت فاعلی، مفعولی و ملکی ضمایر شخصی متفاوتی داریم که معادل فارسی ندارند. البته یادگیری این ضمایر معمولا خیلی سخت نیست و با کمی تمرین می توانید به آنها مسلط شوید.
– برخی کلمات معادل فارسی ندارند:
معادل، ترجمه و معنی مناسب فارسی برای برخی از کلمات انگلیسی گاهاً وجود ندارد یا هنوز برای آن کلمه ای ساخته نشده است. سعی نکنید آنها را حتماً ترجمه کنید. به عنوان مثال چنانچه متنی مربوط به علم کامپیوتر را ترجمه میکنید، حتما می دانید که واژهٔ “windows” نیازی به معادل فارسی ندارد.
در واقع بیان معادل فارسی “پنجرهها” برای این کلمه در این متن، اشتباه است. این نکته را میتوانید با کسب آشنایی از واژگان هر حوزه علمی رعایت کنید.
– آیا می توان به این راحتی یک متن تخصصی فارسی (مثل مقاله فارسی، پایان نامه فارسی، کتاب تخصصی فارسی و …) را به متن انگلیسی تبدیل کرد؟
آیا با دانش زبانی دست و پا شکسته می توان دل به دریای متون تخصصی زد؟ بله، تبدیل متن انگلیسی به فارسی راحت تر است، اما اگر قرار است متن، ترجمه فارسی به انگلیسی شود، آنجاست که توان علمی، میزان آشنایی به زبان انگلیسی و دقت نظر مترجم اهمیت زیادی پیدا می کند.
– حروف تعریف:
در زبان فارسی ما برای حالت معرفه حرف تعریف نداریم. در حالی که در انگلیسی حرف تعریف the نشان دهنده معرفه بودن یک اسم است. این تفاوت باعث ناآگاهی بسیاری از فارسی زبانان از نحوه استفاده از حرف تعریف the در زبان انگلیسی می شود.
استفاده نابه جا این حرف تعریف در بین زبان آموزان و مترجمین مبتدی بسیار رایج است. با گذشت زمان به استفاده درست از حرف تعریف عادت می کنید.
– حروف اضافه:
ساختار استفاده از حروف اضافه در فارسی و انگلیسی تا حد زیادی متفاوت است. در واقع حروف اضافه بین این دو زبان قابل معادل سازی نیستند.
گاهی در یک جمله فارسی از حرف اضافه استفاده می کنیم در حالی که در معادل انگلیسی همین جمله هیچ حرف اضافه ای وجود ندارد (برعکس این موضوع هم زیاد اتفاق می افتد.).
– همواره سعی کنید در مکالمه و یا ترجمه فارسی به انگلیسی، از ساختار و کلماتی استفاده نمائید که خود افراد انگلیسی زبان (نیتیو) آن ساختار و کلمات را بکار می برند.
طبیعی است که برای این هدف لازم است شخص ترجمه کننده آنقدر متن انگلیسی خوانده باشد و نسبت به کالوکیشن ها و همایندهای زبان انگلیسی آشنا باشد تا بتواند به مانند انگلیسی زبان های نیتیو، مفهوم را منتقل کند.
مجدداً تاکید میکنیم که صرفاً با ابتکار و خلاقیت های شخصی، بدون تسلط به کالوکیشن های زبان انگلیسی به هیچ وجه این امر میسر نخواهد بود.
– امروزه با پیشرفت دانش و تکنولوژی، استفاده از ترجمه ماشینی فارسی به انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” نظیر ترجمه عبارت و متن با گوگل ترنسلیت Google Translate توسط عده ای، زیاد به چشم میخورد.
همچنین بروز و ظهور نرم افزارهای ترجمه انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” و اخیراً نیز اپلیکیشن های اندروید و اپلیکیشن های ios برای ترجمه فارسی به انگلیسی عبارت “شیرین بیان (گیاه شناسی)” بوجود آمده اند.
شاید بتوان برای استفاده روزمره در محاوره های انگلیسی و یا در زمان آموزش از این ابزارها استفاده نمود و به آن ها بسنده کرد، ولی در ترجمه هایی که قرار است در محیط ها رسمی نظیر جلسات کاری، پرزنت و ارائه در سمینارها و نمایشگاه ها، بستن قراردادهای تجاری، ترجمه و سابمیت مقالات علمی و تخصصی در مجلات و نشریات خارجی، ترجمه کتاب های تخصصی و پایان نامه ها و … ارائه شود، به هیچ عنوان استفاده صرف از این ابزارهای نوین برای ترجمه انگلیسی “شیرین بیان (گیاه شناسی)” پیشنهاد نمی شود.0