بهترین روش مصرف جوز هندی

ادویه «جوز هندی» و «جوزبویا» هر دو از درختی با نام علمیMyristica fragrans به دست می آیند. درخت جوز هندی بومی جزایر مولاکا و مناطقی از کشور اندونزی است و امروزه این درخت به شکل تجاری در غرب هند تکثیر می یابد. این ادویه نخستین بار توسط اعراب در قرن یازدهم میلادی به مردم اروپا معرفی شده و تجارت آن رونق گرفته است. در میان مردم قاره آسیا جوز هندی ادویه ای شناخته شده به شمار می رود که به منظور درمان مشکلات گوارشی و تقویت بدن از این گیاه استفاده می کردند. در چین برای درمان بیماری آسم و مشکلات قلبی و به عنوان یک گیاه آرام بخش از این گیاه بهره می بردند. البته در قرن نوزدهم جوز یکی از مخدرها به شمار می آمد و در کشتی ها و زندان ها میزان مصرف و دریافت آن به شدت کنترل می شده است. جزایر کوچک باندا در اندونزی تا اوایل قرن نوزدهم میلادی تنها محلی بود که اقدام به کشت درخت جوز هندی و عرضه محصول آن به سراسر جهان می کرد. جوز هندی در طول قرون وسطی توسط اعراب بازرگان خرید و فروش می شد و به بازارهای اروپایی به ویژه بازار کشور ایتالیا با
قیمت هایی بالا عرضه می شد. در سال ۱۵۱۱ جزایر مولاکا توسط نیروهای پرتغالی فتح شد و به همین دلیل تجارت جوز و میخک به دست پرتغالی ها افتاد. تا اواسط قرن هفدهم میلادی تجارت جزایر ادویه در دست پرتغالی ها بود اما در این زمان هلندی ها سلطه خود را بر این جزایر تثبیت کردند. هلندی ها تمامی درختان جوز در جزایر باندا و ساکنین آن را نابود کردند و کشت جوز هندی فقط در هند شرقی توسعه یافت و بازار جوز به شکل انحصاری در اختیار تجار هلندی قرار گرفت. هلندی ها کشت درخت جوز را در دیگر مستعمرات خود گسترش دادند و کشت این درخت در زنگبار و گرانادا در هند به سرعت گسترش یافت. در گذشته بسیاری از افراد معتقد بودند که میوه جوز نماد شانس، ثروت، سلامتی و وفاداری است. امروزه سالانه بیش از ۱۰ هزار تن جوزبویا تولید و به بازار مصرف ارایه می شود که آمریکا، ژاپن، اروپا و هند بزرگ ترین مصرف کنندگان این ادویه هستند.
گیاه شناسی ـ درخت جوز یکی از گیاهان تیره موردیان(Myrtaceae) به شمار می رود. جوز درختی همیشه سبز و دو پایه است که به شیوه جنسی و غیر جنسی تکثیر می یابد.
برگ هایی تخم مرغی شکل دارد که میوه های این گیاه به رنگ زرد روشن است و نقاطی سبز و قرمز رنگ روی آن قرار دارد. درخت جوز می تواند به ارتفاعی بیش از ۱۲ متر برسد و تا ۲۰ متر نیز رشد آن دیده شده است. پوست درخت به رنگ خاکستری و سبز تیره دیده می شود. شاخه ها انبوه هستند و دارای شاخ و برگ هایی متراکم و محکم به رنگ سبز تیره است. برگ ها بیضی شکل و دارای طولی برابر با ۱۰ سانتی متر است. درختان به شکل دو پایه هستند و برای تکثیر درخت هر دو پایه نر و ماده گیاه لازم است. این درخت در هفت سال اول کشت خود هیچ محصولی ندارد اما از سال هشتم شروع به تولید میوه و محصول می کند و تا ۹۰ سالگی درخت بار خواهد داشت. بذر درخت در داخل میوه آن است که طولی برابر با ۲۰ تا ۳۰ میلی متر دارد و مهره ای قهوه ای رنگ و دارای پوششی وابسته به تارهای میوه با نان آریل است که از آن بویا تولید می شود. جوز را با جدا کردن مهره از این پوشش و
آریل ها و خشک کردن در مقابل نور خورشید به دست می آورند.
مواد مؤثره ـ دانه های جوز دارای ۲۰ تا ۴۰ درصد روغن ثابت هستند که به عنوان کره جوز شناخته می شوند. این روغن دارای میریستیک، تری میریستین، اسید استئاریک، اسید پالمتیک، اوژنول و لیگنان ها است.
نکات درمانی ـ جوز هندی یک ادویه کوچک با خاصیت ها و سودمندی های بزرگ است. در داروسازی از خاصیت ضد باکتریایی جوزهندی برای درمان پلاک های دهانی استفاده می شود. جوز هندی مانند میخک دارای اوژنول در ترکیبات شیمیایی خود است. میریستیسین موجود در ماده موثره جوز هندی از بروز آلزایمر جلوگیری کرده و سبب بهبود فعالیت مغز و حافظه می شود. مصرف جوز هندی در مقادیر کم سبب کاهش نفخ شکم شده و به بهبود اشتها و هضم غذا کمک می کند. جوز سبب آرامش عضلات بدن می شود و برای درمان آسم مؤثر است. کاهش سموم جمع شده در بدن یکی از راهکارهای بازیابی و حفظ سلامتی بدن است. سموم به علت عادات غذایی، آلودگی هوا، استرس، مصرف دخانیات و مصرف داروها در بدن جمع شده و سبب بروز بیماری می شوند. دو محل عمده تجمع سموم در بدن کلیه‌ها و کبد هستند. جوز بویا سبب سم زدایی کبد و کلیه ها می شود و تشکیل سنگ های کلیوی را در بدن کاهش می دهد. در طب هومیوپاتی از جوز هندی در درمان اضطراب و افسردگی مزمن استفاده می کنند. در طب سنتی چین از جوز بویا برای درمان ناتوانی جنسی و
بیماری های کبدی بهره برده می شود. برای بهبود خواب می توان از نوشیدنی جوز بهره برد؛ بدین منظور کافی است یک قاشق چایخوری پودر جوز را به یک لیوان شیر اضافه کرده و میل کرد. برای درمان اسهال می توان یک چهارم قاشق چایخوری پودر جوز را با یک دوم پودر قهوه مخلوط کرد و به یک لیوان آب جوش اضافه کرده و میل کرد. جوز بویا سبب تحریک و بهبود گردش خون می شود که به همین دلیل به افراد مبتلا به فشار خون بالا یا افرادی که در معرض خطر هستند، مصرف جوز هندی توصیه می شود. جوز هندی سبب تحریک عملکرد مغز شده و می تواند خستگی و استرس را کاهش دهد. جوز سبب بالا رفتن عملکرد مغز می شود. در طب سنتی کشور چین از جوز برای درمان التهاب و دردهای معده به شکل سنتی استفاده می شود و از روغن جوز بویا برای تسکین و کاهش درد مفاصل، ورم های عضلانی و زخم ها بهره می برند. اگر دچار مشکلاتی مانند اسهال، یبوست، نفخ هستید با مصرف جوز هندی می توان تسکین یافت و بهبودی پیدا کرد. اسانس تهیه شده از جوز هندی مایعی بی رنگ یا به رنگ زرد کم رنگ است که از طریق تقطیر با بخار آب استخراج می شود. از این اسانس در تهیه خمیر دندان، شربت های ضد سرفه و در صنایع عطر سازی و لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. اگر روغن جوزهندی را با روغن بادام مخلوط کرد و روی پاهای ماساژ داد سبب تسکین دردهای روماتیسمی می شود. از روغن جوز هندی می توان برای ترمیم لثه ها و دندان درد استفاده کرد .
نکات غذایی ـ از ادویه جوز هندی در تهیه انواع کیک ها، پودینگ ها، کلوچه ها، سوفله و شیرینی ها می توان استفاده کرد. برای بخشیدن طعمی شیرین به سس ها، غلات صبحانه، بستنی و ژله ها می توان از این ادویه بهره برد. جوز هندی با غذاهایی که حاوی تخم مرغ، مرغ، گوشت قرمز، ماکارونی و برنج تهیه می شوند طعمی جالب ایجاد می کند. از این ادویه در تهیه انواع غذاها همراه سبزی های مختلف نیز می توان بهره برد. همچنین در تهیه کاپوچینو و قهوه نیز می توان از طعم گرم و شیرین این ادویه استفاده کرد. از یک دانه جوز رنده شده دو تا سه قاشق پودر جوز هندی به دست می آید. در کشورهای اروپا از این ادویه به منظور طعم بخشی به کلم، سیب زمینی و سایر سبزیجات، گوشت ها، سوپ ها، خورشت ها و انواع سس ها استفاده می شود. بهترین راه استفاده از جوز هندی این است که به علت سرعت زیاد از دست دادن طعم و عطر به شکل ماهانه جوز را خریداری و مصرف کرد. باید دانه هایی را تهیه کرد که وزنی بین هفت تا هشت گرم دارند و برای تأیید کیفیت جوزهای خریداری شده می توان از یک سوزن استفاده کرد. بدین منظور کافی است سوزن را در داخل دانه جوز وارد کرده و اگر جوز از خود روغن ترشح کرد نشان دهنده تازگی و مرغوبیت بالای جوز خریداری شده است.
برای استفاده از جوز در غذاها بهترین راه، رنده کردن دانه های جوز در یک ظرف و اضافه کردن آن به غذا است. بهتر است از جوزهندی در تهیه غذاها از مقادیر کم استفاده کرد، چون جوز می تواند تمامی غذا را تحت تأثیر عطر و طعم خود قرار دهد.
توصیه می شود جوز را در انتهای پخت و پز به غذاها اضافه کرد. جوز را باید دور از نور و در ظروفی دور از هوا نگهداری و ذخیره کرد. بهتر است ظروف حاوی این ادویه به دور از منابع گرمایی مانند اجاق گاز، فر و پنجره های آشپزخانه نگهداری شوند. اگر جوز در کنار منابع گرمایی نگهداری شوند علاوه بر این که عطر و طعم خود را سریع تر از دست می دهند ممکن است به آلودگی های قارچی و باکتریایی دچار شده و زود فاسد شوند.
نکات احتیاطی ـ مصرف جوز هندی در مقادیر ادویه و مصارف خانگی بی خطر و عاری از عارضه جانبی است؛ اما در دوزهای بالا و مقادیر زیاد سبب بروز اختلالات روانی حاد در مصرف کننده شده و توهم بالایی در فرد ایجاد می کند. همچنین سبب بالا رفتن تپش قلب، تشنج، کوفتگی، حالت تهوع و استفراغ شدید و پایین آمدن سطح هوشیاری و آب بدن
می شود؛ پس از گذر از این مراحل فرد دچار کما شده و حتی ممکن است دچار مرگ شود.
به بانوان باردار و شیرده توصیه می شود از مصرف جوز بویا خودداری کنند زیرا ممکن است سبب سقط جنین در بانوان باردار و عوارضی جبران ناپذیر شود.
همچنین ممکن است مصرف این ادویه از تولید «پروستاگلندین» در بدن نوزاد جلوگیری کند و سبب مشکلات مغزی در جنین شود. دست زدن به جوز هندی ممکن است در برخی افراد ایجاد واکنش های آلرژیکی کند که به همین دلیل توصیه می شود این ادویه دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
*عکس ها از: wikimedia
*مقالات، پرسش ها، انتقادات و پیشنهادات خود را به آدرس zamimeh@gmail.com(ذکر شود مربوط به ضمیمه دانش) ارسال کنید.

code

نسخه مناسب چاپ

10